بیت کوین چیست به زبان ساده

بیت کوین چیست؟ بیت کوین چه ویژگی‌هایی دارد؟ وجه تمایز بیت کوین با دیگر ارزها مثل دلار و ریال و غیره – که ارزهای فیات نامیده می‌شوند – در چیست؟ کدام فناوری باعث تمایز بیت کوین با ارزهای فیات شده است؟ آیا خرید بیت کوین همچنان راه حل مناسبی است؟ اگر به دنبال آموزش بیت کوین به زبان ساده می‌گردید، با این مطلب از همتاپی همراه ما باشید.
در این مطلب، سعی کرده‌ایم در مورد فناوری بلاکچین، نوآوری‌ها و اصطلاحات موجود در پشت پرده بیت کوین به زبانی بسیار ساده و قابل فهم صحبت کرده و ماهیت و نحوه عملکرد بلاکچین و بیت کوین را به شکلی کاملاً ساده و قابل درک توضیح دهیم.

به علاوه، در مورد تاریخچه بیت کوین، قیمت بیت کوین، آپدیت‌ها یا هاردفورک‌هایی که در شبکه آن صورت گرفته و همین‌طور استخراج بیت کوین، ترید و نگهداری آن نیز صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

بیت کوین چیست به زبان ساده؟

بیت کوین (bitcoin) که به اختصار با نماد btc یا ₿ نمایش داده می‌شود در حقیقت شکل دیجیتالی از پول نقد است با این تفاوت مهم که از سوی هیچ‌گونه دولت، قدرت، بانک مرکزی یا نهاد نظارتی عرضه نشده و کنترل و نظارت نمی‌شود. در واقع، عمده‌ترین دلیل به وجود آمدن بیت کوین همین موضوع است که هیچ دولت یا قدرت سیاسی قادر به کنترل آن و نظارت بر فرایندهای آن نیست.

پیش از بیت کوین نیز ارزهای دیجیتال – به مفهوم خاص آن که digital currency‌ است – وجود داشتند. سال‌ها است که همه ما ارزهای دیجیتال را در کیف پول‌ها و برنامه‌های بانکداری موبایلی خود مورد استفاده قرار می‌دهیم.

مقاله پیشنهادی: بیت کوین چیست؟

ریال یا دلارهایی که می‌توان به صورت الکترونیکی و آنلاین از طریق خودپردازها، برنامه‌های موبایلی و کارت‌های بانکی انتقال داد در واقع شکل دیجیتال همان دلارها و ریال‌های کاغذی خودمان هستند.

آیا بیت کوین یک ارز دیجیتال است؟

اگرچه بیت کوین در اصطلاح بین کاربران ایرانی به عنوان یک ارز دیجیتال شناخته شده است، در حقیقت اگر بخواهیم به‌طور علمی‌تر و دقیق‌تر آن را معرفی کنیم یک ارز رمزنگاری شده یا اصطلاحاً یک رمزارز (cryptocurrency) است. هرچند که بین کاربران ایرانی به اشتباه لفظ «ارز دیجیتال» برای بیت کوین و دیگر رمز ارزها مصطلح شده است.

به عبارت بهتر، بیت کوین نوعی از ارزهای دیجیتال است که به صورت غیرمتمرکز و رمزنگاری شده کار می‌کند. ارزی که فناوری پشت پرده آن، کاملاً با ارزهای دیگر متفاوت است.

دقیقاً همین تفاوت علت اصلی به وجود آمدن بیت کوین و دیگر ارزهای رمزنگاری شده در سطح جهان بوده‌ است. بیت کوین اولین ارز رمزنگاری شده جهان است که در سال 2008 میلادی توسط فردی ناشناس معرفی شده است.

تعاریف بیت‌کوین

بیت کوین یک ارز دیجیتال همتا به همتا (peer to peer) است که:

• قابلیت سانسور ندارد
• امکان بیش از یک‌بار خرج کردن آن وجود ندارد
• تراکنش‌های آن در هر زمان و در هر مکان قابل اجرا هستند
• سوابق همه تراکنش‌های مربوط به آن نیز ذخیره‌سازی می‌شوند

ضمن این‌که همه این سوابق برای همه اعضای شبکه قابل دسترسی هستند و امکان حذف یا تغییر ندارند. بیت کوین یک ارز رمزنگاری شده است که از فناوری بلاکچین (blockchain) استفاده می‌کند و غیرمتمرکز (decentralized) است.

ممکن است یک‌سری سوالات برای شما به عنوان کاربران شبکه بیت کوین یا علاقه‌مندان با این ارز پیش بیاید. سوالاتی از این قبیل که:

• فناوری بلاکچین چیست؟
• فناوری‌های غیرمتمرکز چه نوع فناوری‌هایی هستند؟
• تفاوت بیت کوین و دیگر ارزها در چیست؟
• پشتوانه بیت کوین چیست؟
• یا اساساً همتا به همتا به چه معنا است؟

سوالاتی که در ادامه به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت. با این حال، اگر بخواهیم یک تعریف کلی و ساده از بیت کوین داشته باشیم، باید بگوییم که:

بیت کوین یک ارز رمزنگاری شده است، که به عنوان نوعی پول یا وسیله پرداخت همتا به همتا مورد استفاده قرار می‌گیرد، بدون این‌که شخص، گروه یا نهاد خاصی روی آن کنترل یا نظارت داشته باشد و بنابراین دخالت شخص ثالث در تراکنش‌ها را از بین می‌برد.

هدف از ایجاد بیت کوین چیست؟

همان‌طور که اشاره شد، ارزهای دیجیتال – در معنای خاص آن که صرفاً شکل دیجیتال پول‌های کاغذی هستند – قبل از بیت کوین هم وجود داشته‌اند. ما سال‌های سال است که ریال خودمان را در قالب یک پول دیجیتال از طریق کارت‌های بانکی و خودپردازها و اپلیکیشن‌های موبایلی به صورت الکترونیکی از طریق اینترنت نقل و انتقال می‌دهیم.

فرایند تراکنش‌های بیت کوین

سوال این است که فرایندی که برای این نقل و انتقال‌ها صورت می‌گیرد به چه صورت است؟ 

بانک مرکزی این ریال‌های دیجیتالی را تولید می‌کند و آن را در ازای شرایط خاصی در اختیار ما قرار می‌دهد. سپس این قابلیت را به ما می‌دهد تا از طریق درگاه‌ها و فرایندهایی که کاملاً تحت کنترل و نظارت خودش هست از آن‌ها استفاده کنیم.

ما می‌توانیم این ریال‌ها را از حساب خود برداشت کنیم، به پول نقد تبدیل‌شان کنیم، برای دوستان و اطرافیان خود انتقال وجه انجام دهیم، خرج‌شان کنیم یا در همان کیف پول‌های خود نگه‌شان داریم.

مهم‌ترین نکته در این فرایندها این است که همه تراکنش‌ها نه تنها تحت کنترل و نظارت یک نهاد – بانک مرکزی و دولت – است بلکه انجام این تراکنش‌ها نیز توسط همان نهاد صورت می‌گیرد. در واقع همه‌چیز در اختیار و کنترل یک شخص ثالث است.

بانک می‌تواند حساب شما را مسدود کند، مبدا و مقصد و سوابق تراکنش‌های شما را بررسی کند و حتی اگر خواست، این قدرت را دارد که حساب شما را خالی کند!

این درست همان چیزی است که ایده بیت کوین را به ذهن خالق – یا خالقان – آن انداخته است. یک ارز دیجیتال خاص که از یک فناوری منحصر به فرد و جدید به جای اینترنت استفاده می‌کند و دست همه جز صاحب دارایی از آن کوتاه است!

در واقع زمانی که شما از بیت کوین استفاده می‌کنید و یک تراکنش انجام می‌دهید فقط و فقط خودتان هستید که از این تراکنش اطلاع دارید. فقط شما مبدا و مقصد آن را می‌دانید، به سوابق تراکنش‌های خود دسترسی دارید و اگر خواستید می‌توانید هرکار با آن بکنید. شما می‌توانید آن را خرج کنید، برای دیگران ارسال کنید، برداشت‌اش کنید و غیره…

البته شاید این سوال برایتان پیش بیاید که خوب… در صرافی‌های ارز دیجیتال زمانی که در حال خرید و فروش یا واریز و برداشت بیت کوین هستیم نیز صرافی به سوابق تراکنش‌های ما و دارایی‌مان دسترسی دارد! ضمن این‌که در این صرافی‌ها هم فرایندها و تراکنش‌ها توسط همان صرافی صورت می‌گیرد که خود یک شخص ثالث است! این چه فرقی با سیستم‌های بانکی دارد؟

در پاسخ باید گفت بله! صرافی‌های متمرکز (centralized) ماهیت غیرمتمرکز بودن و حریم خصوصی بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال را زیر سوال برده‌اند.

دقیقاً به همین خاطر است که به مرور زمان نسل جدیدی از صرافی‌های ارز دیجیتال روی کار آمده‌اند. این صرافی‌های جدید صرافی‌های غیر متمرکز (decentralized) نام دارند که دقیقاً همسو با رسالت و ماهیت بیت کوین و ارزهای دیجیتال هستند. آن‌ها بدون دخالت و نظارت شخص ثالث فعالیت می‌کنند. موضوعی که در ادامه، مختصراً به آن نیز خواهیم پرداخت.

تاریخچه بیت کوین

در روز 31 اکتبر 2008 میلادی مصادف با 10 آبان ماه 1387 شمسی یک مقاله منتشر شد تحت عنوان «bitcoin: a peer-to-peer electronic cash system». ترجمه این عنوان می‌شد «بیت کوین: یک سیستم پول الکترونیکی همتا به همتا» که مطمئنا برای همه مخاطبان آن زمان نامفهوم و عجیب و غریب به نظر می‌رسید.

فردی که این مقاله را منتشر کرده بود، خودش را با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (satoshi nakamoto)معرفی کرده بود. این‌که این ساتوشی ناکاموتو که همه دنیا را به هم ریخت و با سیستم پول الکترونیکی همتا به همتای خود میلیون‌ها نفر را گرفتار کرد، یک نفر بود یا یک تیم هنوز هم مشخص نیست. تا به امروز هم معلوم نشده هویت واقعی ساتوشی ناکاموتو کیست.

ساتوشی ناکاموتو کار روی شبکه بیت کوین را از سال 2007 میلادی آغاز کرده بود. در 18 آگوست 2008 میلادی، وی وب‌سایتی را به نشانیwww.bitcoin.org خریداری کرد و در نهایت، در تاریخ 31 اکتبر همان سال ابتکار خارق‌العاده خود را منتشر ساخت.

مقاله‌ای که ساتوشی ناکاموتو منتشر کرد در واقع وایت ‌پیپر  بیت کوین  (white paper) بود. یک مقاله 9 صفحه‌ای که خبر از ایده راه‌اندازی یک نوع پول جدید می‌داد که:

1. الکترونیکی بود
2. بر خلاف پول‌های الکترونیکی قبلی به صورت فرد به فرد یا همتا به همتا (peer to peer) کار می‌کرد.

این همتا به همتا بودن، نوید یک شبکه جدید را می‌داد. به نظر ایده بسیار جالبی می‌آمد. تراکنش بدون نیاز به بانک و سیستم مالی و دخالت دولت‌‌ها و امثال آن… (مطمئنا کسانی که دنبال پول‌شویی بودند آن زمان کلی سر ذوق آمده‌اند!!)

اما دو مشکل خیلی مهم در این نوآوری خودنمایی می‌کرد:

• افراد چطور باید به هم اعتماد می‌کردند؟
• مشکل دوبار خرج کردن (double spending) – که فرد یک مبلغ را برای دو نفر بفرستد! – چه می‌شد؟

مقاله پیشنهادی: اگر ۱۰ سال قبل ۱۰۰۰ دلار بیت کوین می‌خریدید، امروز چقدر ارزش داشت؟

ساتوشی ناکاموتو مشکل اول را با استفاده از امضای دیجیتال (digital signature) حل کرد. در مورد مشکل دوم نیز ساتوشی این‌طور توضیح داد که در تبادلات شبکه بیت کوین از فناوری جدید و پیشرفته بلاکچین استفاده می‌شود.

این فناوری از توابع رمزنگاری استفاده می‌کند، بنابراین برای تغییر و حمله به آن به دستگاه‌های بسیار قدرتمندی از نظر توان محاسباتی نیاز است و تغییر در شبکه به این راحتی‌ها هم امکان‌پذیر نیست.

پشتوانه بیت کوین چیست؟

پشتوانه ارزهای فیاتی مثل دلار، یورو، ریال و غیره… دولت و قدرت اقتصادی کشورها است. اما در مورد بیت کوین چطور؟ پشتوانه این ارز دیجیتال چه می‌شود؟

آن هم در شرایطی که ساتوشی ناکاموتو تمام تلاش خود را کرده است تا در این نوآوری ساختارشکن و خیره‌کننده‌ تمرکز قدرت را از دولت‌ها و قدرت‌های اقتصادی بگیرد؟

اگر قرار نیست هیچ دولتی مسئولیت این ارز را عهده‌دار شود، اگر هیچ فرد یا نهاد خاصی نیست که آن را کنترل کرده یا روی آن نظارت داشته باشد، پس ما روی چه حسابی سرمایه‌های نازنین‌مان را در این ارز دیجیتال می‌ریزیم؟ به چه پشتوانه‌ای؟!

در واقع شاید این‌طور بتوان توضیح داد که همین عدم دخل و تصرف شخص ثالث در بیت کوین، فرایندها و تراکنش‌های آن و همین‌طور قیمت‌گذاری آن ایجاد کننده پشتوانه برای آن است. حتی خود ساتوشی ناکاموتو که بیت کوین را ایجاد و منتشر کرده نیز هیچ‌گونه دخل و تصرفی روی قیمت این ارز دیجیتال ندارد.

اگر می‌خواهید درباره پشتوانه بیت کوین و ارزش ذاتی آن اطلاعات بیشتری به دست آورید، می‌توانید از مطلب «ارزش ذاتی و پشتوانه بیت کوین چیست؟» همتاپی کمک بگیرید.

ویژگی‌های بیت کوین چیست؟

همان‌طور که اشاره شد بیت کوین دارای یک سری ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد است که آن را از دیگر ارزهای الکترونیکی متمایز می‌کند. شبکه بیت کوین نیز با دیگر شبکه‌ها متفاوت است.

در ادامه، تعدادی از مهم‌ترین ویژگی‌های بیت کوین که باعث می‌شوند این ارز دیجیتال یکی از محبوب‌ترین و موفق‌ترین ارزهای جهان باشد را معرفی می‌کنیم:

• غیرمتمرکز بودن
• شفافیت تراکنش‌ها
• سیستم اقتصادی مشخص
• سهولت تراکنش‌ها
• امنیت بالا

بیت کوین چگونه کار می‌کند؟

برای درک این‌که بیت کوین چگونه کار می‌کند، ابتدا لازم است برخی مفاهیم و مبانی پایه را در مورد این فناوری بشناسیم. برخی از مهم‌ترین مبانی پایه در رابطه با بیت کوین عبارتند از:

• فناوری بلاکچین (blockchain)
• تابع هش (hash function)
• تراکنش‌ها (transactions)
• کلید عمومی (public key)
• کلید خصوصی (private key)
• امضای دیجیتال (digital signature)
• الگوریتم اجماع (consensus algorithm)
• سختی شبکه (network difficulty)
• استخراج یا ماینینگ (mining)

فناوری بلاکچین (blockchain) در بیت کوین

همان‌طور که اشاره شد در شبکه بیت کوین خبری از سرور مرکزی – که متمرکز و تحت کنترل یک فرد، گروه یا نهاد باشد – نیست.

1. پس داده‌هایی که در این شبکه وجود دارند کجا ذخیره‌سازی می‌شوند؟
2. تراکنش‌ها روی چه بستری انجام می‌شوند؟

پاسخ این دو سوال بلاکچین (blockchain) است. 

کلیه داده‌ها و تراکنش‌های بیت کوین به صورت توزیع‌شده (distributed) بین یک سری دستگاه محاسباتی به اشتراک گذاشته شده‌اند. بلاکچین همان پایگاه داده‌ای است که این داده‌ها و اطلاعات روی آن ذخیره‌سازی شده‌اند.

هر یک از دستگاه‌های محاسباتی که در بلاکچین بیت کوین فعالیت دارند و داده‌ها را ذخیره‌سازی کرده یا تراکنش‌ها را ثبت و پردازش می‌کنند گره یا نود (node) نامیده می‌شوند.

هر یک از ما در صورتی که یکی از این دستگاه‌های محاسباتی را در اختیار داشته باشیم به عنوان کاربر شبکه بیت کوین شناخته می‌شویم. ما می‌توانیم:

• تراکنش ثبت کنیم
• در تایید تراکنش‌ها مشارکت داشته باشیم
• به سابقه کلیه فعالیت‌‌ها و تراکنش‌های شبکه دسترسی داشته باشیم
• در شبکه کار انجام داده و حق‌الزحمه بگیریم
• و مواردی از این دست…

نکته این‌جا است که این دستگاه‌های محاسباتی یا نودها می‌توانند یک کامپیوتر شخصی باشند یا یک دستگاه خاص و پیشرفته. دستگاه‌هایی که معمولاً توان محاسباتی بالایی دارند و همان دستگاه‌های استخراج بیت کوین هستند. احتمالاً تا حدودی با آن‌ها آشنایی دارید.

این‌که استخراج یا ماینینگ در بیت کوین چیست و یا دستگاه‌های محاسباتی مخصوص استخراج چه نوع دستگاه‌هایی هستند موضوعی است که در ادامه به‌طور کامل توضیح داده خواهد شد.

تفاوت‌های بلاکچین با پایگاه‌های داده دیگر

این نکته را باید در نظر داشت که پایگاه داده بلاکچین برخی تفاوت‌های مهم با دیگر پایگاه‌های داده دارد:

• مهم‌ترین تفاوت این است که داده‌ها و تراکنش‌های به ثبت رسیده در بلاکچین به هیچ عنوان قابلیت حذف شدن یا تغییر و دستکاری را ندارند.
• هیچ فرد یا نهادی نمی‌تواند این داده‌ها، ثبت آن‌ها و تایید آن‌ها را کنترل، محدود یا مسدود کند.
• همه کسانی که در شبکه حضور دارند به یک اندازه در شبکه دخل و تصرف دارند، به یک اندازه می‌توانند از اطلاعات شبکه استفاده کنند و به یک اندازه قابلیت فعالیت دارند. چه یک بانک مرکزی باشند، چه رئیس جمهوری یک کشور بزرگ و چه یک کاربر عادی مثل من و شما!

البته طبیعی است که هر کس که دستگاهی با توان محاسباتی بالاتر داشته باشد بهتر می‌تواند در شبکه فعالیت کند. هر چند که این فعالیت نیز صرفاً در حد تایید تراکنش‌ها و دریافت پاداش یا همان استخراج است. باز هم حتی کاربران با دستگاه‌های بهتر دسترسی بیشتری به داده‌ها ندارند.

نحوه عملکرد شبکه بلاکچین بیت کوین

نحوه عملکرد بلاکچین بیت کوین به این صورت است که کلیه داده‌های مربوط به تراکنش‌ها به هر یک از نودهای فعال در شبکه ارسال می‌شود. دقیقاً به همین خاطر است که همه نودهای فعال در شبکه بیت کوین به کلیه تراکنش‌ها و داده‌های مربوط به آن‌ها دسترسی دارند.

همه نودها این قابلیت را دارند که تراکنش جدید به ثبت برسانند یا این‌که تراکنش‌های صورت گرفته توسط دیگر نودها را تایید کرده و از این طریق بیت کوین دریافت کنند.

مراحل انجام تراکنش در شبکه بیت کوین

برای درک بهتر این جریان بیایید این‌طور تصور کنیم:

1. یکی از نودها یک تراکنش انجام می‌دهد
2. اطلاعات مربوط به این تراکنش برای همه نودهای دیگر فعال در شبکه ارسال می‌شود
3. نودهای دیگر برای تایید این تراکنش یک‌سری معادلات ریاضی خاص را حل می‌کنند
4. نودهایی که توانسته‌اند معادلات را حل کنند پاداش می‌گیرند
5. در نهایت تراکنش تایید و ثبت می‌شود و تمام!

داده‌ها در بلاکچین در یک ساختار متشکل از بلوک‌ها ایجاد شده و به شبکه اضافه می‌شوند. اصلا به همین دلیل نام این پایگاه داده را بلاکچین گذاشته‌اند. بلاکچین از دو کلمه لاتین تشکیل شده‌است:

• بلاک (block) به معنای بلوک
• چین (chain) به معنای زنجیره

بلاکچین در واقع زنجیره‌ای از بلوک‌ها است. در این زنجیره هر بلوک حاوی یک‌سری اطلاعات است که آن را به بلوک قبلی وصل می‌کند. فرایندی که این بلوک‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند از توابع هش (hash functions) استفاده می‌کند.

تابع هش (hash function) در بیت کوین

تابع هش (hash function) یا تابع درهمک ساز تابعی است که به ازای هر ورودی یک خروجی قطعی و خاص با اندازه ثابت ایجاد می‌کند. این تابع ویژگی‌های خاصی دارد که باعث می‌شود یکی از عناصر اصلی شبکه بیت کوین باشد. این تابع بلاکچین بیت کوین را به یک فناوری منحصر به فرد تبدیل کرده است.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تابع هش این است که خروجی تابع هش یک خروجی قطعی است. منظور از قطعی بودن خروجی این است که مهم نیست در چه مکان، زمان یا موقعیتی ورودی مورد نظر به این تابع داده شود. تحت هر شرایطی یک ورودی خاص همان خروجی ثابت و قطعی را تولید خواهد کرد.

ویژگی بسیار مهم دیگری که در مورد تابع هش باید در نظر داشت این است که امکان بازیابی ورودی از روی خروجی وجود ندارد.

ضمن این‌که ورودی داده شده به تابع هش می‌تواند هر داده‌ای با هر سایزی باشد و از این نظر محدودیت وجود ندارد. به عبارت بهتر شما چه یک ورودی هزار صفحه‌ای به تابع هش بدهید و چه یک ورودی کوتاه چند حرفی برای تابع فرقی نمی‌کند. خروجی یک مقدار مشخص با یک سایز ثابت خواهد بود.

مجموعه این سه ویژگی باعث شده است تا کاربران یا همان نودهای فعال در بلاکچین بیت کوین بدون نیاز به دریافت اطلاعات اضافی داده‌های مربوط به همه تراکنش‌های شبکه را در اختیار داشته باشند.

ویژگی‌ها و نحوه عملکرد تابع هش

برای درک بهتر نحوه عملکرد تابع هش بار دیگر ویژگی‌های مهم آن را عنوان می‌کنیم:

• به ازای هر ورودی یک خروجی قطعی و خاص با سایز ثابت وجود دارد
• امکان بازیابی خروجی از روی ورودی وجود ندارد
• ورودی می‌تواند هر داده‌ای با هر اندازه‌ای باشد

عمده‌ترین کاری که تابع هش در بلاکچین بیت کوین انجام می‌دهد این است که بلوک‌ها را به همدیگر متصل می‌کند.

تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین

برای درک بهتر نحوه ارسال، تایید و ثبت تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین، بیایید نحوه ارسال، تایید و ثبت تراکنش‌ها در سیستم‌های متمرکز را با هم مرور کنیم.

یک سیستم مالی متمرکز مثل سیستم‌های بانکی خودمان را تصور کنید:

در این سیستم‌ها برای این‌که از مشکلاتی مثل خرج مضاعف جلوگیری شود کلیه تراکنش‌ها به صورت زمان‌بندی شده به یک سرور مرکزی و متمرکز انتقال داده می‌شود.

سرور مرکزی که کاملاً در اختیار و تحت کنترل بانک است داده‌های کنونی را بررسی کرده و آن‌ها را با داده‌ها و سوابق قبلی که در پایگاه داده ذخیره‌سازی شده‌اند تطابق می‌دهد.

در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد و این داده‌ها درست بوده، مشکل خاصی نداشته باشند و با داده‌های سابق نیز تطابق داشته باشند سیستم مرکزی آن‌ها را تایید کرده و به ثبت می‌رساند. پس از تایید و ثبت سرور مجدداً داده‌ها را در پایگاه داده ذخیره‌سازی می‌کند و پایگاه آپدیت می‌شود.

در این سیستم همان‌طور که مشخص است، کاربران و افرادی که سرمایه‌گذار، سپرده‌گذار یا انجام دهنده تراکنش هستند هیچ‌گونه دخل و تصرفی ندارند. نه تنها نمی‌توانند کاری بکنند بلکه عملاً حتی خبر از وضعیت پایگاه داده، وضعیت تراکنش و نحوه انجام آن نیز اطلاع ندارند.

در واقع شما در این سیستم چاره‌ای ندارید جز این‌که به شخص ثالث انجام دهنده و نگهدارنده تراکنش‌ها اعتماد کنید. شما مجبور هستید صرفاً به دریافت یک پیام تایید انجام تراکنش اکتفا کنید.

در بلاکچین وضعیت کاملاً متفاوت از این نوع سیستم‌های متمرکز است. در بلاکچین بیت کوین وجهی که قرار است در قالب ارز دیجیتال در بستر بلاکچین انتقال پیدا کند – تراکنش انجام شود – در اصل زنجیره‌ای از امضاهای دیجیتال است.

زمانی که شما به عنوان یک کاربر قصد دارید تراکنش انجام دهید و مقداری بیت کوین برای یکی از دوستان خود ارسال کنید لازم است سه نوع داده برای شبکه ارسال کنید. این داده‌ها عبارتند از:

• هش ایجاد شده از تراکنش قبلی
• کلید عمومی فرد دریافت کننده وجه
• کلید خصوصی خودتان

شما باید این سه داده را را امضا کرده و به شبکه ارسال کنید. امضا کردن از نوع امضای دیجیتال!

این‌که امضای دیجیتال در بیت کوین چیست، کلید خصوصی چه نوع داده‌ای است و کلید عمومی چه تفاوتی با آن دارد را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

کلیدهای عمومی و خصوصی

کلید عمومی (public key) و کلید خصوصی (private key) از جمله مهم‌ترین مفاهیمی هستند که قطعاً به عنوان کاربر شبکه بیت کوین و در کل بازار ارزهای دیجیتال تا حدودی با آن‌ها آشنایی دارید.

در حالت کلی برای رمزنگاری و رمزگشایی داده‌ها در بلاکچین از یک یا دو کلید استفاده می‌شود. در حالتی که دو کلید استفاده شود و این دو کلید کلیدهای عمومی و خصوصی باشند به این نوع رمزنگاری رمزنگاری غیرمتقارن گفته می‌شود.

کلید عمومی همان آدرسی است که کاربران دارند و هنگام انجام تراکنش به عنوان آدرس مقصد وارد بلوک و تابع می‌کنند. دقیقاً به همین خاطر است که اسم این کلید را کلید «عمومی» گذاشته‌اند. چون این داده در میان کاربران توزیع می‌شود و هیچ ایراد امنیتی ندارد اگر آن را با عموم به اشتراک بگذارید.

این در حالی است که کلید خصوصی همان‌طور که از اسمش هم می‌توان حدس زد یک داده کاملاً شخصی، سری و خصوصی است. تنها فرد ارسال کننده وجه آن را در اختیار دارد و نباید آن را با احدی به اشتراک بگذارد.

همه کاربران این دو کلید را در اختیار دارند – که یک رشته متشکل از اعداد و حروف است – و می‌توانند با استفاده از آن‌ها رمزنگاری و رمزگشایی کنند.

امضای دیجیتال در بیت کوین چیست؟

امضای دیجیتال (digital signature) با استفاده از همان کلیدهای عمومی و خصوصی ساخته می‌شود که توضیح داده شد. در واقع فرستنده داده‌های ارسالی خود را با استفاده از کلید خصوصی خودش امضا می‌کند. در نتیجه از این طریق فردی که به عنوان دریافت کننده یا گیرنده وجه یا پیام مورد نظر را دریافت می‌کند می‌تواند هویت فرستنده را تایید کند.

البته این نکته را فراموش نکنید که کاربران دیگر هیچ‌گونه دسترسی به این کلید خصوصی ندارند و حتی گیرنده نیز نمی‌تواند به آن دسترسی داشته باشد.

الگوریتم اجماع در شبکه بیت کوین

مشخص شد که برای انجام یک تراکنش کاربر یا نود ارسال کننده هش بلوک قبلی را به همراه داده‌های تراکنش و کلید عمومی کاربر مقصد با استفاده از کلید خصوصی خود امضا می‌کند. سپس به یک بلوک جدید ارسال می‌کند.

همه کاربران یا نودهایی که در بلاکچین فعال هستند به سوابق و اطلاعات تراکنش‌های قبلی شبکه دسترسی دارند. بنابراین داده‌های تراکنش جدید را بررسی کرده و با اطلاعات به ثبت رسیده در دفتر کل توزیع شده (distributed ledger) تطابق می‌دهند. در صورتی که هیچ مشکلی وجود نداشته باشد کاربران – اکثریت آن‌ها – آن را تایید می‌کنند.

فرایند اجماع یا الگوریتم اجماع (consensus algorithm) در این بخش وارد عمل می‌شود. برای این‌که صحت و سقم یک تراکنش تایید شود لازم است اکثریت قریب به اتفاق نودها در مورد آن به اجماع برسند. در صورتی که این اجماع اتفاق بیفتد تراکنش قابلیت تایید دارد و در غیر این‌صورت رد می‌شود.

فرایند یا الگوریتم اجماعی که در بلاکچین بیت کوین به کار رفته است الگوریتم اجماع گواه اثبات کار (proof of work) است. پس از این‌که تراکنش‌های ارسالی از سوی کاربران تایید اولیه را دریافت کردند در یک محل موقت تحت عنوان ممپول (mempool) منتظر می‌مانند تا تایید نهایی و ثبت صورت بگیرد. درست در این قسمت است که فرایند اجماع صورت می‌گیرد.

منطق الگوریتم اجماع اثبات کار که در بلاکچین بیت کوین مورد استفاده قرار گرفته است به این صورت است: نودها به دنبال پیدا کردن عددی هستند که اگر آن عدد در کنار اطلاعات تراکنش‌ها وارد تابع هش شود خروجی‌اش یک عدد شروع شونده با یک یا چند صفر باشد.

نحوه کار الگوریتم اجماع به زبان ساده‌تر

قبلاً گفته شد که خروجی تابع هش برای هر ورودی – صرف نظر از نوع ورودی یا سایز آن – یک عدد قطعی با سایز ثابت است. پس اگر بخواهیم این موضوع را کمی به زبان ساده‌تر بیان کنیم به این صورت می‌شود:

کاربران یا نودها باید یک عدد پیدا کنند که وقتی در کنار ورودی قرار گرفته و وارد تابع هش می‌شود، در اول خروجی آن یک یا چند صفر ظاهر شود. هرچه صفرهای ابتدای این عدد بیشتر باشد توان محاسباتی بیشتری هم برای حل این معادله ریاضی نیاز است.

این عدد که قرار گرفتن آن در کنار داده ورودی خروجی تابع هش را تغییر می‌دهد در بلاکچین بیت کوین نانس (nonce) نام دارد. تابع هشی هم که در این فرایند مورد استفاده قرار می‌گیرد sha256 نام دارد.

[مطالب مرتبط: معمولا نانس در هدر بلاک بیت کوین قرار می‌گیرد، ما در بلاگ همتاپی مقاله‌ای با عنوان شباهت هدر بلاک بیت کوین با در جعبه خرماداریم که می‌تواند به زبان ساده مفهموم هدر بلاک بیت کوین را برای شما تشریح کند]

اگر بخواهیم بازهم ساده‌ترش کنیم، در واقع نودها یا کاربران باید به صورت حدس و خطایی به این عدد برسند. آن‌ها باید به کرات عددهای – نانس‌های – تصادفی را در کنار ورودی که شامل هش بلوک قبلی و داده‌های تراکنش است قرار داده و به تابع بدهند تا زمانی که خروجی تابع هش sha256 بلاکچین بیت کوین با صفر شروع شود.

هر کاربری یا نودی که بتواند زودتر از دیگران به این عدد نانس برسد برنده بازی است و معادله را حل کرده است. بنابراین می‌تواند مقداری بیت کوین از شبکه در ازای کار ارزشمندی که انجام داده است دریافت کند.

پس از این‌که عدد نانس پیدا شد (به عبارتی گواه اثبات کار صورت گرفت) باز هم یک توان محاسباتی بالا برای تغییر بلوک نیاز است.

از آن‌جا که تغییر در هر بلوک باعث می‌شود دیگر بلوک‌های زنجیره هم تغییر کنند این فرایند به توان محاسباتی بالایی نیاز دارد. دلیلش هم این است که چون هش خروجی از بلوک قبل داده ورودی به بلوک بعدی است و بلوک‌ها به هم متصل شده‌اند.

بدون شک هر چه تعداد بلوک‌های پس از بلوک مورد نظر بیشتر باشد، این توان محاسباتی مورد نیاز هم بیشتر می‌شود.

از طرفی وقتی سیستم‌های محاسباتی بیشتری در شبکه فعالیت دارند، توان محاسباتی نیز افزایش یافته و تراکنش‌ها سریع‌تر تایید و ثبت می‌شوند. با این حساب، ممکن است با بزرگ‌تر شدن شبکه استخراج با مشکل مواجه شود! اگر تعداد ماینرها بیشتر از تراکنش‌ها باشد یک‌جور و اگر تراکنش‌ها بیش از حد باشند یک‌جور!

این‌که چطور می‌توان این توان محاسباتی را تامین کرد، برای ایجاد تعادل و توازن در شبکه چه چاره‌ای اندیشیده شده است و چه دستگاه‌هایی قادر هستند این میزان توان محاسباتی را فراهم کنند در ادامه به تفصیل توضیح داده خواهد شد.

سختی شبکه بیت کوین چیست؟

هرچه شبکه بزرگ‌تر می‌شود و تعداد کاربران یا نودها در آن افزایش پیدا می‌کند، توان محاسباتی شبکه نیز رو به فزونی می‌گذارد.

این افزایش توان محاسباتی باعث می‌شود تا سرعت تایید تراکنش‌ها نیز بیشتر شود. شبکه برای این‌که از این اتفاق جلوگیری کند، مفهومی را معرفی کرده است تحت عنوان سختی شبکه (network difficulty) بیت کوین.

سختی شبکه به این معنی است که تعداد بلوک‌های ساخته شده در یک بازه زمانی خاص تنها می‌تواند مقدار ثابتی باشد. در واقع خالق بیت کوین این محدودیت را گذاشته است تا هم‌زمان با افزایش تعداد نودها و توان پردازشی شبکه سختی شبکه نیز افزایش پیدا کند. در نتیجه زمان تقریبی تایید و ثبت بلوک‌ها در شبکه ثابت باقی بماند.

فقط ببینید این ساتوشی ناکاموتو چه کرده!!

استخراج یا ماینینگ بیت کوین چیست؟

فرایند یا الگوریتم اجماع گواه اثبات کار در واقع همان فرایند استخراج یا ماینینگ بیت کوین است. همان‌طور که عنوان شد هم برای پیدا کردن عدد نانس و هم برای تغییر بلوک پس از تایید نهایی تراکنش توان محاسباتی بسیار بالایی نیاز است.

به ویژه که هر چه شبکه بزرگ‌تر می‌شود و تعداد تراکنش‌ها و نودها افزایش پیدا می‌کند توان محاسباتی مورد نیاز نیز بیشتر می‌شود.

کاربران با استفاده از یک‌سری دستگاه‌های محاسباتی خاص – که در ادامه به آن‌ها نیز خواهیم پرداخت – اقدام به بررسی، اجماع و در نهایت تایید و ثبت تراکنش‌ها می‌کنند. اما چرا باید یک کاربر وقت و هزینه برای این کار صرف کند؟!

پاسخ این سوال دقیقاً همان چیزی است که تقریباً همه‌مان کمابیش در مورد آن می‌دانیم: بیت کوین‌هایی که با استفاده از این روش که استخراج یا ماینینگ (mining) نام دارد عاید کاربران می‌شود.

ساتوشی ناکاموتوی نابغه برای این‌که کاربران را مجاب کند در شبکه فعالیت داشته باشند و به تایید تراکنش‌ها کمک کنند برای آن‌ها یک پاداش در نظر گرفته است.

طی فرایند تایید و ثبت تراکنش‌ها یک‌سری توکن‌های بیت کوین جدید تولید می‌شوند. این توکن‌های جدید در اختیار کاربرانی قرار می‌گیرند که بتوانند زودتر معادله را حل کرده و به عدد نانس برسند یا به اصطلاح استخراج کنند.

تعداد بیت کوین‌هایی که در فرایند اجماع و تایید و ثبت تراکنش‌ها تولید می‌شوند از قوانین خاصی پیروی می‌کند. تعداد این بیت کوین‌ها در ابتدای راه‌اندازی شبکه 50 بیت کوین به ازای هر بلوک بود. اما این تعداد به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند.

الگوریتم بلاکچین بیت کوین به گونه‌ای طراحی شده است که هر 4 سال یک‌بار به نصف کاهش پیدا می‌کند. در واقع این 50 عدد از سال 2008 میلادی تاکنون به تعداد 6.25 عدد بیت کوین رسیده است. تولید این بیت کوین‌ها با تایید و ثبت هر تراکنش و تولید بلوک جدید به صورت اتوماتیک صورت می‌گیرد.

دستگاه‌های استخراج بیت کوین یا ماینینگ

در سال‌های اول پس از راه‌اندازی بیت کوین که شبکه کوچک‌تر بود و تعداد نودها و تراکنش‌ها کمتر بودند استخراج بیت کوین با استفاده از پردارنده‌های مرکزی (cpu) و حتی گوشی‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌های شخصی امکان‌پذیر بود.

در واقع تعداد نودهایی که معادلات را حل می‌کردند تا بیت کوین بگیرند کم بود و شما به عنوان یکی از این نودها رقبای زیادی نداشتید. به مرور زمان تعداد نودهای فعال در شبکه بیشتر شد و با بالا رفتن نجومی قیمت بیت کوین، بسیاری از کاربران برای این‌که سودهای کلان به جیب بزنند با دستگاه‌های محاسباتی پیشرفته‌تر و قوی‌تر وارد شبکه شدند.

این توسعه شبکه کم‌کم استفاده از کارت گرافیکی را روی کار آورد. کارت‌های گرافیکی توان محاسباتی به مراتب بالاتری نسبت به پردازنده‌های مرکزی داشتند و تا حد زیادی کارساز بودند. به مرور زمان کلیه پردازنده‌های مرکزی از چرخه خارج شدند و همه نودها با استفاده از کارت گرافیکی استخراج می‌کردند.

با افزایش عجیب و غریب قیمت بیت کوین باز هم برخی از کاربران که به دنبال استخراج بیشتر بیت کوین و سود کلان بودند تصمیم گرفتند سیستم‌های محاسباتی خود را به لحاظ سخت‌افزاری باز هم تقویت کنند. نتیجه این تصمیم جایگزینی کارت‌های گرافیکی با پردازنده‌هایی بسیار قوی‌تر بود.

آرایه‌های درگاه قابل برنامه‌ریزی (field programmable gate array) که به اختصار fpga نامیده می‌شدند باعث شدند تا توان محاسباتی نودها 3 الی 100 برابر بیشتر از زمانی باشد که از کارت گرافیکی استفاده می‌شد.

در نهایت در سال 2013 میلادی نوعی خاص از دستگاه‌های محاسباتی با توان بسیار بالا مخصوص استخراج بیت کوین راهی بازار شدند. این دستگاه‌ها مدار مجتمع با کاربرد خاص (application specific integrated circuit) یا به اختصار ای‌سیک (asic) نامیده می‌شدند. سخت‌افزارهای بسیار قدرتمند با توان پردازشی خارق‌العاده که جز استخراج بیت کوین به درد دیگری نمی‌خوردند.

توان محاسباتی بالا و مصرف انرژی پایین – که در بحث استخراج بیت کوین از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است – باعث شد تا این دستگاه‌ها به سرعت فراگیر شوند و جای نمونه‌های قبلی را بگیرند.

مبانی و مفاهیم پایه بیت کوین به زبان ساده در یک نگاه

تا این‌جا تمامی مفاهیم و مبانی پایه بیت کوین و فناوری‌ها و اصطلاحاتی که برای آموزش بیت کوین به زبان ساده نیاز بود را آموختیم.

در این قسمت نگاهی گذرا خواهیم داشت به برخی از مهم‌ترین و پرکاربردترین مفاهیم بیت کوین:

بیت کوین (bitcoin)	اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز جهان که به صورت همتا به همتا فعالیت می‌کند.
بلاکچین (blockchain)	زنجیره‌ای از بلوک‌ها که کلیه داده‌ها و تراکنش‌های بیت کوین به صورت توزیع‌شده در آن ذخیره و پردازش می‌شوند.
نود (node)	دستگاه‌های پردازشی و محاسباتی که تراکنش‌ها را ارسالی، یا تایید و ثبت می‌کنند و شبکه به صورت توزیع‌شده در اختیار آن‌ها است.
تراکنش (transaction)	به نقل و انتقالات بیت کوین در شبکه بلاکچین بین نودها تراکنش گفته می‌شود.
کلید عمومی (public key)	کلید عمومی آدرس کاربری است که دریافت کننده تراکنش – یا مبلغ بیت کوین مورد نظر – است و قابل انتشار است.
کلید خصوصی (private key)	کلید خصوصی صرفا در اختیار فرستنده تراکنش وجود دارد و نباید منتشر شود. کاربر هنگام ارسال تراکنش با این کلید داده‌های تراکنش را امضا می‌کند.
امضای دیجیتال (digital signature)	امضای دیجیتال با استفاده از کلیدهای عمومی و خصوصی ساخته می‌شود و تایید کننده هویت فرستنده و تکمیل کننده فرایند رمزنگاری است.
الگوریتم اجماع (consensus algorithm)	هدف از اضافه کردن فرایند اجماع به بلاکچین بیت کوین دستیابی به توافق، همکاری، برابری و مساوات حقوق هر نود و حضور اجباری آن‌ها در فرایند تایید تراکنش‌ها است.
گواه اثبات کار (proof of work)	الگوریتم اجماع به کار رفته در شبکه بیت کوین گواه اثبات کار نام دارد.
تابع هش (hash function)	تابع به کار رفته در فرایند اجماع و تایید تراکنش‌های بیت کوین که به ازای هر ورودی یک خروجی قطعی و خاص با اندازه ثابت ایجاد می‌کند.
نانس (nonce)	عددی که قرار گرفتن آن در کنار ورودی تابع هش به یک خروجی با ابتدای صفر می‌انجامد و کاربری که بتواند زودتر آن را پیدا کند بیت کوین استخراج می‌کند.
استخراج یا ماینینگ (mining)	به فرایند حل معادله ریاضی تابع هش و دستیابی به عدد نانس که در ازای آن شبکه به کاربر بیت کوین می‌دهد گفته می‌شود.
ماینر (miner)	کاربری که زودتر از بقیه توانسته معادله تابع هش را حل کند و به عنوان حق‌الزحمه از شبکه بیت کوین می‌گیرد.
سختی شبکه (network difficulty)	سختی شبکه به این معنی است که تعداد بلوک‌های ساخته شده در یک بازه زمانی خاص تنها می‌تواند مقدار ثابتی باشد.

نحوه عملکرد بیت کوین در یک نگاه

برای این‌که یک‌بار دیگر آموزش بیت کوین چیست به زبان ساده را داشته باشیم در یک نگاه نحوه کار بیت کوین را مرور می‌کنیم:

• تراکنش‌های جدید پس از مشخص شدن مبلغ، هش بلوک قبل و کلید عمومی مقصد با استفاده از کلید خصوصی نود مبدا امضا شده و وارد شبکه می‌شوند.
• نودها امکان اجرای تراکنش‌های جدید را بررسی کرده و در صورت تایید اولیه آن‌ها را در یک بلوک جدید قرار می‌دهند.
• نودهای فعال در شبکه با استفاده از توان پردازشی و پیروی از الگوریتم اجماع گواه اثبات کار پاسخ معادله بلوک یا تابع هش – همان عدد نانس – را پیدا می‌کنند.
• هر نودی که توانست قبل از دیگر نودها به عدد نانس برسد آن را اعلام کرده و در ازای کاری که انجام داده بیت کوین دریافت می‌کند.
• باقی نودها نیز می‌توانند عدد نانس معرفی شده را در تابع هش قرار داده و درستی آن را بیازمایند.
• اگر تراکنش‌های داخل بلوک درست بوده و قبلا خرج نشده باشند بلوک تایید و ثبت می‌شود.
• پس از تایید و ثبت نهایی بلوک هش خروجی آن برای ایجاد بلوک بعدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• بلوک ایجاد شده در بلاکچین به هیچ عنوان قابلیت تغییر، حذف یا دستکاری ندارد.

نگاهی به تاریخچه قیمت بیت کوین و آموزش آن

بیت کوین هم مانند بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگر از زمان پیدایش خود در سال 2008 میلادی تاکنون فرازونشیب‌های زیادی را تجربه کرده است.

با این حال نوسانات قیمت این ارز دیجیتال از این بابت که اولین و محبوب‌ترین و مهم‌ترین ارز دیجیتال جهان است همیشه یکی از تیترهای خبری مهم بوده است.

سال 2009 الی 2017 میلادی

قیمت بیت کوین در سال 2009 میلادی، زمانی که این ارز دیجیتال به‌طور رسمی کار خود را آغاز می‌کرد صفر دلار بود.

این قیمت تا سال 2010 میلادی که بیت کوین وارد اولین صرافی می‌شد ثابت بود تا این‌که در 17 می 2010 میلادی اولین صرافی بیت کوین به آدرس bitcoinmarket.com شروع به کار کرد. نخستین جهش قیمتی در آن زمان قیمت بیت کوین را به 0.003 دلار رساند.

احتمالاً داستان خرید دو پیتزا به ارزش 10،000 بیت کوین را شنیده‌اید. این اولین خرید بزرگ با بیت کوین بود که توسط لازلو هانیک (laszlo hanyecz) در 22 می 2010 صورت گرفت. به حساب و کتاب امروز چیزی در حدود 300 میلیون دلار ناقابل فقط برای دو عدد پیتزا؟!

قیمت بیت کوین در آن زمان چیزی در حدود 0.004 دلار بود. جالب است بدانید که همه‌ساله طرفداران بیت کوین این روز از سال را به عنوان روز پیتزای بیت کوین جشن می‌گیرند.

سال 2017 الی 2023 میلادی

در حالت کلی از سال 2009 میلادی تا 2017 اتفاق چندان خاصی در روند قیمتی بیت کوین نیفتاد تا این‌که در 13 اکتبر 2017 قیمت این ارز دیجیتال به یک‌باره توانست 5000 دلار را لمس کند. در 17 دسامبر 2017 قیمت بیت کوین به اوج خود یعنی حدود 19000 دلار رسید و پس از آن باز هم تا 2021 زیر این قیمت در نوسان بود.

اما سال 2021 میلادی سال بسیار عجیبی برای بیت کوین بود. قیمت بیت کوین در سال 2021 به شدت رو به رشد گذاشت. در 15 اکتبر 2021 بود که کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده آمریکا (sec) قراردادهای آتی بیت کوین را برای اولین بار در تاریخ تایید کرد و قیمت این ارز دیجیتال به 59000 دلار رسید.

این در حالی بود که در 20 اکتبر بیت کوین توانست با دستیابی به قیمت حدود 65000 دلار یک رکورد بزرگ در طول تاریخ چندین ساله خودش به ثبت برساند. این بالاترین قیمتی است که بیت کوین توانسته در حدود 15 سال عمر خود تجربه کند.

از آن زمان تاکنون بیشترین افزایش قیمتی که این ارز توانسته تجربه کند تا حوالی 30000 دلار بوده و پایین‌تر از این رقم در حال نوسان بوده است.

اما شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که دلیل این حجم از نوسان در روند قیمتی بیت کوین چیست؟

عوامل تاثیرگذار در قیمت بیت کوین

عوامل بسیار زیادی در روند قیمتی بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال دخیل هستند. برخی از عواملی که می‌توانند باعث افزایش شدید قیمت بیت کوین در بازار شوند عبارتند از:

• بحران‌های مالی و اقتصادی ناشی از سیستم‌های بانکی و مالی متمرکز
• افزایش پذیرش بیت کوین توسط عموم مردم
• توسعه ابزارهای کاربردی بیت کوین مثل خودپردازها و …
• به رسمیت شناخته شدن بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال توسط دولت‌ها
• کاهش عرضه بیت کوین توسط ماینرها یا نهنگ‌های بیت کوین
• و مواردی از این دست…

برخی از عوامل نیز می‌توانند زمینه‌ساز کاهش قیمت بیت کوین در بازار شوند:

• افزایش عرضه بیت کوین توسط ماینرها یا نهنگ‌ها
• ممنوعیت مبادلات بیت کوین توسط دولت‌ها
• ممنوعیت استخراج بیت کوین توسط دولت‌ها
• و مواردی از این دست…

البته، اگر با تحلیل ارزهای دیجیتال مثل تحلیل بیت کوین آشنایی داشته باشید، حتماً می‌دانید که عوامل و فاکتورهای بسیار زیادی در روند قیمتی بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال دخیل هستند.

به ویژه در تحلیل فاندامنتال (fundamental analysis) ارزهای دیجیتال می‌توان مشاهده کرد که حتی یک تیتر خبری، یک توییت یا سقوط یک بانک سنتی که هیچ ربطی به بیت کوین و کریپتو ندارد نیز می‌تواند باعث نوسان این بازار شود.

امنیت شبکه بیت کوین

شاید این سوال برای کاربران ارزهای دیجیتال و طرفداران بیت کوین پیش آمده باشد که دلیل این‌همه اعتماد به یک ارز دیجیتالِ عملاً بدون پشتوانه چیست؟

شبکه بیت کوین به شدت هوشمندانه و زیرکانه طراحی و اجرا شده است. تکنیک‌های رمزنگاری خارق‌العاده‌ای که در بلاکچین بیت کوین به کار رفته است باعث شده تا سطح امنیت این شبکه بالا باشد و تا امروز هیچ‌گونه گزارشی مبنی بر هک یا رخنه در آن گزارش نشود.

سه فاکتور بسیار مهم در شبکه بیت کوین وجود دارند که عملاً حمله به آن را غیرممکن یا بسیار سخت می‌کنند:

• ساختار زنجیره‌ای بلوک‌ها
• استفاده از توابع هش
• تعداد بالای نودهای فعال در شبکه

این سه عامل باعث می‌شوند تا حمله و رخنه در شبکه بیت کوین بسیار سخت بوده و مستلزم هزینه و انرژی بسیار زیاد باشد که کار هرکسی نیست و عملاً از عهده افراد عادی و هکرهای شخصی خارج است.

اما بیایید ببینیم یک هکر با چه هدفی ممکن است بخواهد به شبکه بیت کوین حمله کند؟

• نابودی کامل شبکه!
• به جیب زدن کلی بیت کوین!

در حالت اول تصور کنید که بر فرض محال کاربری بتواند با استفاده از کامپیوترهای کوانتومی با توان پردازشی بسیار بالا و صرف هزینه‌های هنگفت انرژی شبکه بیت کوین را هک کرده و نابود کند.

البته این نکته را در نظر داشته باشید که خود این‌کار عملاً غیرممکن است چون این فرایند نیازمند چیزی در حدود نصف توان پردازشی کل مجموعه است که تامین آن بیشتر به یک شوخی می‌ماند. اما بر فرض محال که اتفاق افتاد… چه می‌شود؟

هکر می‌ماند و شبکه‌ای که نابود شده و بیت کوین‌هایی که دیگر هیچ ارزشی ندارند و پشیزی نمی‌ارزند!! پس سناریوی اول کلاً منتفی است.

اما در مورد سناریوی دوم باید گفت که خوب! خود ساتوشی ناکاموتو برای این قبیل کاربران طمع‌کار راه چاره اندیشیده است. کاربری که این حجم از توان پردازشی و دستگاه‌های محاسباتی و انرژی را در اختیار دارد دلیلی برای هک شبکه ندارد. به راحتی می‌تواند بیت کوین استخراج کند و در اوج قیمت سود کند.

از طرفی این نکته را نیز در نظر داشته باشید که شبکه بیت کوین فکر همه‌جا را کرده است. در صورت استفاده از کامپیوترهای کوانتومی شبکه این قابلیت را دارد تا با ایجاد فورک جدید امنیت خودش را تقویت کند. حتماً می‌پرسید فورک یعنی چه؟

آپدیت‌ها و هاردفورک‌های بیت کوین

از آن‌جا که بیت کوین یک شبکه متن باز (open source) و غیر متمرکز (decentralized) است ممکن است برخی از نودها با یک‌سری به‌روزرسانی‌ها و تغییرات در شبکه موافقت نکنند و شبکه دو شاخه شود.

در واقع این شبکه مثل شبکه‌ها و پایگاه‌های داده متمرکز نیست که به‌روزرسانی‌ها و تغییرات صورت گرفته در آن‌ها توسط کنترل کننده سیستم صورت گرفته و به قطع یقین انجام شود.

در این شبکه همه به یک اندازه قدرت دارند و می‌توانند تغییرات پیشنهادی خود را عنوان کنند. اگر همه موافقت کردند انجام می‌شود، اگر رد کردند منتفی است و اگر دو نوع موضع اتخاذ شد شبکه دو شاخه می‌شود. به این اتفاق هاردفورک (hard fork) گفته می‌شود.

مهم‌ترین هاردفورک‌هایی که تاکنون در شبکه بیت کوین رخ داده‌اند عبارتند از:

بیت کوین ایکس‌تی (bitcoin xt) – سال 2014

بیت کوین ایکس‌تی اولین هاردفورک شبکه بیت کوین بود که توسط مایک هرن (mike hearn) یکی از توسعه دهندگان بیت کوین صورت گرفت. در نتیجه این هاردفورک اندازه بلوک‌های بیت کوین 8 برابر بزرگ‌تر شد و سرعت انجام تراکنش‌های شبکه نیز به 24 تراکنش در ثانیه رسید. این هاردفورک در نهایت شکست خورد.

بیت کوین کلاسیک (bitcoin classic) – سال 2016

پس از شکست هارد فورک بیت کوین ایکس‌تی در سال 2016 میلادی مجدداً هاردفورک جدیدی تحت عنوان بیت کوین کلاسیک صورت گرفت. سایز بلوک‌ها در این هاردفورک به 2 مگابایت افزایش یافت و اگرچه هنوز هم این شاخه از بلاکچین بیت کوین به فعالیت خودش ادامه می‌دهد اما تعداد کاربران آن اندک است.

سگویت (segwit) – سال 2017

سگویت از جمله فورک‌هایی بود که شبکه را به دو شاخه تقسیم نکرد و به همین علت نیز بیشتر آن را یک سافت‌فورک (soft fork) می‌نامند تا هاردفورک. این ایده توسط پیتر ویل (pieter wuille) در سال 2015 مطرح شده بود که نهایتاً در سال 2017 اجرا شد.

بیت کوین کش (bitcoin cash) – سال 2017

بیت کوین کش مهم‌ترین هارد فورکی است که در شبکه بیت کوین صورت گرفته است. این هاردفورک در سال 2017 میلادی انجام شد و سایز بلوک‌های شبکه بیت کوین را به 8 مگابایت افزایش داد.

[مطالب مرتبط:بیت کوین کش چیست؟]

شبکه لایتنینگ (lightning network) – سال 2016

ایده شبکه لایتنینگ در سال 2016 میلادی در قالب یک وایت پیپر مطرح شد. ایده‌ای که به نظر می‌رسید قصد دارد مقیاس‌پذیری شبکه بیت کوین را از لحاظ سرعت و کارمزدها بهبود ببخشد. لایتنینگ به جای این‌که یک پروتکل بلاکچینی جدید بسازد یک راهکار لایه دوم است.

[مطالب مرتبط: برای مطالعه بیشتر در مورد چالش‌های تراکنش‌ بیت کوین به مقاله کارمزد شبکه بیت کوین مراجعه کنید.]

به این معنی که یک کانال پرداخت خارج از زنجیره (off chain) بین دو طرف راه‌اندازی کرده و تراکنش‌ها را روی آن انجام می‌دهد و فقط اولین و آخرین تراکنش را به بلاکچین اصلی انتقال می‌دهد. این باعث می‌شود مقیاس‌پذیری شبکه افزایش پیدا کند.

تپ‌روت (taproot) – سال 2021

تپ‌روت نیز به عبارتی یک سافت فورک است که با استفاده از یک‌سری رویکردهای خاص – مثل تایم لاک، تراکنش‌های چند امضایی و غیره… – حریم خصوصی شبکه را بهبود می‌بخشد. ضمن این‌که این سافت فورک نیز مقیاس‌پذیری و ظرفیت شبکه را ارتقا می‌دهد.

خرید، فروش و ترید بیت کوین

مطمئناً می‌دانید که بحث ترید کردن و ذخیره‌سازی بیت کوین خودش یک مقوله بسیار مفصل و جداگانه است. از این رو در این بخش صرفاً نگاهی اجمالی به این دو بحث خواهیم داشت.

برای خرید و فروش و ترید بیت کوین و در حالت کلی ارزهای دیجیتال می‌توانید از صرافی‌های ارز دیجیتال (crypto exchanges) استفاده کنید. این صرافی‌ها پلتفرم‌هایی هستند که به شما این امکان را می‌دهند تا به راحتی بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال مورد نظر خود را خریداری کنید، با دیگران تبادل کنید یا به فروش برسانید. البته می‌توانید از روش‌های دیگری نیز استفاده کنید. برای مثال خرید بیت کوین با پی پال هم امکان‌پذیر است.

نسل اول صرافی های ارز دیجیتال صرافی‌های متمرکز (centralized exchanges) هستند که مانند سیستم‌های مالی سنتی کلیه تراکنش‌ها را به وسیله یک واسط یا شخص ثالث انجام می‌دهند. به عبارت بهتر شما به عنوان کاربر موجودی خود را در قالب ریال یا دلار در اختیار صرافی قرار می‌دهید و صرافی از جانب شما بیت کوین خریده، تبادل می‌کند یا غیره…

نکته: کلیه صرافی‌های ایرانی از جمله همتاپی به صورت متمرکز فعالیت می‌کنند.

با توجه به این‌که این واسطه‌گری در تناقض با ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال و بیت کوین است، نسل دوم صرافی‌های ارز دیجیتال تحت عنوان صرافی‌های غیر متمرکز (decentralized) روی کار آمدند.

در این صرافی‌ها کافی است کیف پول یا ولت (wallet) خود را به پلتفرم صرافی متصل کنید و خودتان تراکنش انجام داده، ترید کنید و روی بلاکچین بیت کوین فعالیت داشته باشید.

ذخیره‌سازی بیت کوین

برای نگهداری بیت کوین و ارزهای دیجیتال نیز می‌توانید از کیف پول‌ها یا ولت‌ها (wallets) استفاده کنید. این کیف پول‌ها انواع و اقسام متنوعی دارند که عبارتند از:

• کیف پول‌های آنلاین (تحت ‌وب)
• کیف پول‌های دسکتاپ یا ویندوز
• کیف پول‌های موبایلی
• کیف پول‌های سخت‌افزاری
• کیف پول‌های کاغذی

سه کیف پول اول کیف پول‌های گرم هستند و دو کیف پول سخت‌افزاری و کاغذی را کیف پول‌های سرد می‌نامند. برخی از بهترین و امن‌ترین کیف پول‌های بیت کوین عبارتند از:

• کیف پول تراست ولت (trust wallet)
• کیف پول لجر (ledger)
• کیف پول ترزور (trezor)
• کیف پول مای‌سلیوم (mycelium)
• کیف پول بلو والت (bluewallet)
• کیف پول الکتروم (electrum)
• کیف پول اکسودوس یا اگزودوس (exodus)
• کیف پول بیت کوین ولت (bitcoin wallet)
• کیف پول بلاکچین دات کام (blockchain.com)

در صورت تمایل می‌توانید از طریق لینک «معرفی بهترین کتاب‌های بیت کوین» پرفروش‌ترین کتاب‌های آموزشی در خصوص بیت کوین را دریافت کرده و اطلاعات خود پیرامون این ارز دیجیتال محبوب را افزایش دهید.

---

جمع‌بندی

---

بیت کوین (bitcoin) که به اختصار با نماد btc نمایش داده می‌شود شکل دیجیتالی از پول نقد است. مهم‌ترین تفاوت بیت‌کوین با ارزهای فیات نیز در این است که از سوی هیچ‌گونه دولت، قدرت، بانک مرکزی یا نهاد نظارتی عرضه نشده و کنترل و نظارت نمی‌شود.

این ارز دیجیتال که در اصل یک ارز رمزنگاری‌شده – یا رمزارز – غیرمتمرکز است در سال 2008 میلادی توسط فردی ناشناس با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (satoshi nakamoto) معرفی شد.

در مورد نحوه عملکرد بیت‌کوین، لازم است مبانی پایه در فناوری به‌کار رفته در این ارز دیجیتال را یاد بگیریم. مفاهیمی از قبیل:

• فناوری بلاکچین (blockchain)
• تابع هش (hash function)
• تراکنش‌ها (transactions)
• کلید عمومی (public key)
• کلید خصوصی (private key)
• امضای دیجیتال (digital signature)
• الگوریتم اجماع (consensus algorithm)
• سختی شبکه (network difficulty)
• استخراج یا ماینینگ (mining)

که هر یک از آن‌ها به تفصیل در متن توضیح داده‌ شده‌اند. برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های بیت‌کوین، نحوه انجام تراکنش در شبکه بیت‌کوین، نحوه استخراج این ارز دیجیتال و مواردی از این دست می‌توانید از مطلب فوق کمک بگیرید.

مطالب مرتبط با مقاله بیت کوین چیست

• در زمان نگارش این مقاله (سال 2023) همگان برای روند صعودی بیت کوین چشم به دو رخ داد دوخته اند، این دو رخداد به ترتیب صدور صندوق‌های etf بیت کوین و هاوینگ 2024بیت کوین است. توصیه می‌کنیم برای آشنایی با این دو اسب پیشران صنعت ارزهای دیجیتال به صفحات آن‌ها یعنی: etf بیت کوین چیست و تاثیر هاوینگ بر قیمت بیت کوینمراجعه کنید.
• لایت کوین یک نسخه بهینه شده از بیت کوین است که برای انجام امور تحقیقاتی توسعه یافته است، ما در مقاله لایت کوین یا بیت کوین به بررسی اختلاف این دوتا ارز دیجیتال پرداخته‌ایم.
• یکی از مهمترین فاکتورهای سرمایه گذاری در بیت کوین، وضعیت دامیننس آن در بازار است؛ ما در مقاله تحلیل بازار به وسیله دامیننس بیت کوین و تتر به صورت مفصل به بررسی دامیننس بیت کوین پرداخته‌ایم.