ارز فیات چیست و چگونه موجب تورم شدید می‌شود؟

ارز فیات چیست؟ کیف پول ارز فیات کدام است؟ تفاوت پول فیات و کریپتو چیست؟

این‌ها سوالاتی است که ممکن است در زمان مطالعه برخی مقالات راجع به ارزهای دیجیتال به ذهن شما هم خطور کرده باشد، چون نقطه اتصال ارزهای فیات و رمزارزها در زمان تبدیل به یکدیگر آشکار می‌شود.

در این مقاله از همتاپی علاوه بر تعریف ارز فیات و بررسی تاریخچه ارزهای فیات، به مزایا و معایب آن اشاره می‌کنیم. همچنین تفاوت آن با ارزهای دیجیتال را بیان می‌کنیم تا راحت‌تر بتوانید این دو را از هم تفکیک کرده و دچار مشکل نشوید. با ما همراه باشید.

ارز فیات چیست و پشتوانه آن چیست؟

فیات (fiat) در لغت به معنای حکم و فرمان است. ارز فیات (fiat currency) هم پولی است که توسط دولت صادرکننده آن حکم و حمایت می‌شود.

اکثر کشورها مثل ایالات متحده آمریکا پول فیات صادر می‌کنند. اگرچه در گذشته پول کشورها به وسیله کالاهای خاصی پشتیبانی می شده است، اما در حال حاضر ارزش و پشتوانه ارز فیات یک کالا مثل طلا یا نقره نیست، بلکه بر اساس اعتماد مردم یک کشور به دولت صادرکننده آن ارز است.

باید بدانید پول چاپ‌شده به خودی خود ارزشی ندارد، در عوض، ارزش آن بر اساس عملکرد اقتصادی دولت صادرکننده تعیین می‌شود. از آنجایی که کشورهای مختلف عملکرد اقتصادی متفاوتی دارند، ارزش ارز فیات یک کشور با ارزش ارز فیات کشور دیگری متفاوت است.

اگر یک کشور عملکرد اقتصادی خوبی داشته باشد، پس ارزش و قیمت ارز فیات آن هم نسبت به دیگر ارزهای فیات بالا است. در عوض زمانی که سیستم اقتصادی کشوری نتوانند عملکرد اقتصادی خوبی از خود نشان دهند، ارزش پول فیات کشورشان هم کاهش می‌یابد.

در ادامه لیست ارزهای فیات پرکاربرد که بیشترین میزان معامله بر اساس آن‌ها صورت می‌گیرد را معرفی می‌کنیم.

ارزهای پر معامله جهان

جدول زیر شامل 5 ارز فیات برتر از نظر میزان حجم معامله است.

همچنین ارز فیات ایران هم ریال می‌باشد.

اما پول کشورهای مختلف چه دوره‌هایی را پشت سر گذاشت تا به دوران ارزهای فیات رسید؟

تاریخچه ارز فیات

ارز فیات همیشه به عنوان استاندارد مالی همه‌ی کشورها استفاده نمی‌شد. اگرچه گفته می‌شود که چین در اوایل قرن یازدهم اسکناس‌های فیات منتشر می‌کرد و ارزهای فیات از نظر تاریخی توسط بانک‌های محلی و موسسات وام‌دهنده منتشر می‌شد، اما نهایتا ارزهای مبتنی بر کالا (commodity based currency) جایگزین آن‌ها شدند.

ارزهای مبتنی بر کالا بر اساس ذخایری مثل طلا، نقره یا سایر کالاهای ارزشمند کار می‌کردند. اما یک مشکل کوچک وجود داشت که کم کم بزرگ می‌شد! اینکه روز به روز بر جمعیت افراد افزوده می‌شد و نیاز به ارز و پول بیشتری بود، اما پشتوانه‌ی آن ارز که کالا بود مقدار محدودی داشت و امکان افزایش آن وجود نداشت.

به همین دلیل امکان ساختن اقتصادهای قدرتمند با استفاده از کالا به عنوان پشتیبان ارزهای موجود ممکن نبود.

تا سال 1933 می‌شد دلار آمریکا را با طلا بازخرید کرد. این کشور سپس قانون بانکداری اضطراری را با هدف بازگرداندن اعتماد عمومی به سیستم مالی خود تصویب کرد. در نتیجه آن مبادله دلار با طلا متوقف شد.

نهایتا در سال 1971 ریچارد نیکسون (رئیس جهمور وقت آمریکا) تصمیم گرفت که تبدیل دلار آمریکا به طلا را برای همیشه متوقف کند. کشورهای دیگر هم همین کار را انجام دادند، زیرا نتوانستند پول خود را با ذخایر موجود طلا یا نقره پشتیبانی کنند. در نتیجه ارز فیات بدون هیچ پشتوانه فیزیکی در کشورهای جهان متولد شد و رشد و نمو کرد.

همانطور که پول فیات در سطح جهانی پذیرفته شد، دولت‌ها این توانایی را به دست آورند که مقدار ارز موجود خود را بر اساس شرایط اقتصادی حاکم بر کشور کنترل کنند.

ارزش پول فیات به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:

• عرضه و تقاضای اقتصادی
• نرخ بهره
• عرضه پول
• ثبات اقتصادی کشور صادرکننده ارز فیات

اما ارزهای فیات چه مزایا و عیب‌هایی در خود دارند؟

مزایا و معایب ارز فیات کدام ها هستند؟

ارزهای فیات به واسطه ویژگی‌هایی توانستند جایگزین سیستم مالی پیش از خود شوند. اما سیستم ارز فیات هم مثل هر چیز دیگری نقاط قوت و ضعف خود را دارد. در ادامه این نقاط را بررسی می‌کنیم.

مزایا ارزهای فیات

دانستن مزایای این ارزها می‌تواند شما را در خرید ارز فیات راهنمایی کند.

• یکی از دلایلی که کشورها به جای ارزهای مبتنی بر کالا از ارز فیات استفاده می‌کنند انعطاف‌پذیری بیشتر پول فیات است. با حمایت از عرضه پول، دولت می‌تواند به رشد اقتصادی، رکود یا تغییرات جمعیتی واکنش بهتری نشان دهد.
• دلیل دوم که بالاتر به زبان دیگری گفته شد، عرضه نامحدود ارز فیات است. در حالی که متکی بودن به ذخایری مثل طلا یا نقره قدرت خرید و استقراض یک کشور را محدود می‌کند، پول فیات تنها به وسیله اعتماد مردم کشور به ثبات اقتصادی کشور پشتیبانی می‌شود.
• شما می‌توانید از ارز فیات در هر جایی استفاده کنید؛ البته بعد از تبدیل کردن ارزها به یکدیگر! چون ارزهای فیات مورد پذیرش جهانی هستند و ارزش آن‌ها تا حدودی ثابت است.
• کنترل نرخ بهره، عرضه و نقدینگی ارز فیات برای بانک‌ها آسان تر است، زیرا ارزش آن توسط عوامل اقتصادی تعیین می‌شود.

معایب ارزهای فیات

معایب ارزهای فیات شامل موارد زیر می‌شوند:

• شاید کلمه‌ای که بیشتر درباره عیب پول فیات به چشم می‌خورد، اعتماد و باور باشد. هنگامی که اعتماد مردم به پول فیات یک کشور کاهش می‌یابد، ارزش پول فیات آن کشور به سرعت تحت تاثیر قرار گرفته و کم می‌شود.

البته کاهش اعتماد مردم به پول کشورشان به خودی خود صورت نمی‌گیرد. وقتی بیکاری افزایش یابد، بدهی دولت زیاد شود یا تحولات دولتی گسترده به وجود آید، اعتماد مردم نسبت به اقتصاد کم شده و ارزش پول فیات هم متاثر از آن کم می‌شود.

• دولت‌ها برای جبران مشکلات اقتصادی خود می‌توانند سیاست چاپ پول را دنبال کنند. اگر سیاست چاپ پول بدون مدیریت درستی صورت بگیرد، منجر به تورم شده و ارزش پول فیات به مرور کاهش می‌یابد.  

از تورم در زمان استفاده از ارزهای فیات گفتیم، اما این تورم به چه صورتی است؟

استفاده اشتباه از ارز فیات چگونه موجب تورم شدید می‌شود؟

تورم شدید (hyper inflation) زمانی رخ می‌دهد که یک کشور افزایش سطح عمومی قیمت‌های سریع و خارج از کنترل را تجربه می‌کند.

تورم شدید یا ابرتورم زمانی اتفاق می‌افتد که نرخ رشد تورم کشوری به بیش از 50% به صورت ماهانه افزایش پیدا کند. چنین مقداری بسیار بیشتر از میانگین تورم جهانی است. با این حال یکی از دلایل ایجاد ابرتورم چاپ بی‌رویه پول توسط دولت‌ها است.

دولت‌ها در تلاش برای تحریک اقتصاد پول بیشتری چاپ می‌کنند و بانک‌ها تشویق می‌شوند پول بیشتری وام دهند. در نتیجه مصرف‌کنندگان می‌توانند پول بیشتری به دست آورند و کسب و کارها هم وام بیشتری می‌گیرند.

اما وقتی دولت پول بیشتری چاپ می‌کند و در مقابل محو پول (money destruction) متناسب را انجام نمی‌دهد، پول ارزش خود را از دست می‌دهد. عرضه و تقاضا برای اقلام ضروری به صورتی خارج از کنترل تغییر می‌کنند و اقتصاد هم در نتیجه‌ی این تغییرات دچار آسیب می‌شود.

مشکل زمانی افزایش می‌یابد که افزایش پول با افزایش رشد اقتصادی پشتیبانی نشود. با افزایش تقاضا و ثابت ماندن عرضه، کسب و کارها باید قیمت اجناس خود را افزایش دهند. در صورتی که این مسئله کنترل نشود، سبب تورم شدید می‌شود.

تا به اینجا تا حد مناسبی با ارز فیات آشنا شدید، اما بین ارزهای فیات و ارز دیجیتال چه رابطه‌ای وجود دارد؟

ارز فیات vs ارز دیجیتال

ممکن است تا به حال با سوالاتی مثل “آیا ارز دیجیتال همان ارز فیات است” و یا ” ارز دیجیتال فیات چیست” مواجه شده باشید.

تا جلوتر نرفتیم اجازه دهید بگوییم ارز فیات و ارز دیجیتال (crypto currency) یکی نیستند.

آن‌ها با هم مشابهت‌هایی دارند؛ مثلا می‌توان از هر دو برای مبادلات مالی بین طرفین استفاده کرد. همچنین ارز فیات و ارزهای دیجیتال پشتوانه باور مردم را دارند. مقاله پشتوانه بیت کوین مفصل درباره این مسئله توضیح داده است.

اما اینجا همان جایی است که شباهت این دو نوع ارز به پایان می‌رسد. تفاوت اصلی این دو در نحوه پشتیبانی آن‌ها است.

ارز فیات توسط یک دولت حمایت می‌شود و بانک مرکزی ارزش‌گذاری آن را انجام می‌دهد، اما ارزهای دیجیتال از فناوری بلاکچین استفاده می‌کنند.

فناوری بلاکچین به یک مرجع مرکزی نیازی ندارد، بلکه از مجموعه‌ای از سیستم‌های رایانه‌ای با عنوان گره ارز دیجیتال استفاده می‌کند.

ارزش ارز فیات توسط عوامل اقتصادی تعیین می‌شود اما ارزهای دیجیتال با عرضه و تقاضا ارزش‌گذاری می‌شود.

کسانی که از عملکرد دولت‌ها و دستکاری ارزهای فیات توسط آن‌ها نگران هستند، معمولا به سمت ارزها دیجیتال کشانده می‌شوند. همچنین با افزایش کارایی و محبوبیت فناوری بلاکچین ارزهای دیجیتال بیش از پیش مورد استفاده مردم قرار گرفته است.

اگر روند رو به رشد رمزارزها به همین صورت ادامه داشته باشد، امکان دارد بتوانند در آینده نقش بیشتری در سیستم‌های مالی ایفا کنند؛ اگرچه وقوع هر چیزی در آینده ممکن است!

سخن پایانی

ارزهای فیات برخلاف ارزهای پیش از خود پشتوانه کالایی مثل طلا یا نقره ندارند. پشتوانه ارزهای فیات عملکرد اقتصادی دولت صادرکننده آن ارز و همچنین باور و اعتمادی که مردم یک کشور به ارز صادرشده دارند است. به همین دلیل ارزهای فیات کشورهای مختلف ارزش های متفاوتی نسبت به همدیگر دارند.

ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال اگرچه با هم یکی نیستند، اما پشتوانه هر دو چیزی به جز کالا است. در ارزهای دیجیتال عرضه و تقاضا و نیز باور مردم است که به یک ارز دیجیتال اعتبار می‌دهد و یا از اعتبار آن می‌‎کاهد. شباهت‌های اینچنینی ممکن است سبب شود ارزهای دیجیتال در آینده حضور پررنگ تری در جامعه داشته باشند.

نظر شما درباره ارزهای فیات و مشکلات پیرامون آن چیست؟ به نظر شما ارزهای دیجیتال می توانند جایگزین ارزهای فیات شوند؟