مدیریت سرمایه چست؟
مدیریت سرمایه شخصی یعنی مدیریت درآمد و پساندازکردن بخشی از آن با بهره‌مندی از ذکاوت مالی. مدیریت سرمایه نیازمند پایبندی به چهارچوب‌هایی‌ست که برای هر فرد متفاوت است. اما قواعد و شرایط کلی آن را می‌توانید در این مقاله بخوانید.
مدیریت سرمایه به زبان ساده یعنی متناسب با میزان درآمدمان خرج کنیم و درصدی از آن را هم برای روز مبادا پس‌انداز کنیم. برای فراگیری نحوه درست برنامه‌ریزی مالی راه‌های زیادی وجود دارد که از طریق مقاله‌ها، دوره‌های آنلاین، کتاب‌ها، پادکست‌ها و… در دسترس شما قرار می‌گیرند. اما مهم این است که ازاین‌بین، شما بتوانید منابع و راهنمایی‌های مفید و کاربردی را از سایرین جدا کنید. در این مقاله از همتاپی ما سعی داریم تا علاوه بر معرفی «مدیریت سرمایه» اهمیت آن را شرح دهیم و شما را با مهارت‌های لازم آن آشنا کنیم تا در کنترل درآمد و مخارج، تصمیمات آگاهانه‌ای بگیرید.
مدیریت سرمایه چیست؟
مدیریت سرمایه (Capital management) مجموعه‌ای از استراتژی‌های فردی را شامل می‌شود که برای رسیدن به اهداف مالی تعیین می‌شوند. تمام تصمیم‌گیری‌ها در مورد سرمایه‌گذاری، پس‌انداز، بودجه‌بندی و مدیریت ریسک دارایی‌ها، شاخه‌ای از مدیریت سرمایه هستند که هدف اصلی آن افزایش ثروت و مال‌اندوزی برای آینده است.
به عبارت ساده‌تر، مدیریت سرمایه یعنی اینکه چطور پول خود را کنترل کنید تا بیشترین بهره را از آن ببرید و برای آینده خود برنامه‌ریزی کنید.
اهمیت یادگیری مدیریت سرمایه
هرچه اهداف مالی شما مهم‌تر باشد به همان نسبت مدیریت سرمایه‌تان برای رسیدن به آن اهداف هم نقش مهم‌تری خواهد داشت. این اهداف هر چیزی می‌تواند باشد. مثلاً یک سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت یا یک برنامه بلندمدت مثل پس‌انداز برای آینده فرزندانتان.
ناگفته پیداست که نوع استراتژی شما و زمان رسیدن به هدفتان، کاملاً به میزان درآمد، هزینه‌ها، مقدار پس‌انداز، میزان تورم و مسائلی ازاین‌دست وابسته است. اگر با در نظر گرفتم شرایط، برنامه مالی مناسبی برای درآمدتان بریزید، قطعاً می‌توانید بهره بیشتر و بهتری از آن ببرید. ناگفته نماند که درک‌نکردن نحوه درست مدیریت سرمایه می‌تواند شما را به سمت بدهکارشان سوق دهد. اهمیت مدیریت سرمایه دقیقاً همین جاست که معلوم می‌شود. بهره‌وری درست‌تر و بهینه‌تر از درآمد یا بدهکاری و هدردادن آن؟
مبانی مدیریت سرمایه
استخوان‌بندی یک سیستم مدیریت سرمایه اصولی در چهار فاکتور اصلی خلاصه می‌شود:
- درآمد
- پس‌انداز
- هزینه
- سرمایه‌گذاری
درآمد
همان پول ورودی یا دستاورد مالی است که به‌صورت منظم و یک‌باره به شخص داده می‌شود. منبع این پول می‌تواند حقوق و دستمزد از انجام کار، سرمایه‌گذاری، کسب‌وکار، سود، اجاره املاک، هدیه یا هر چیز دیگری باشد. به زبان ساده‌تر هر نوع واریزی که در بازه‌های منظم و تکرارشونده در اختیار شما قرار بگیرد را می‌توان درآمد تلقی کرد.
هزینه
مقداری از درآمد یا تمام آن که در قبال به‌دست‌آوردن چیزی خرج می‌شود. اجاره‌دادن، خریدکردن، مسافرت، پرداخت هزینه خدمات مختلف و… هزینه‌کردن به‌حساب می‌آیند. توانایی مدیریت هزینه‌ها یکی از پایه‌های اصلی مدیریت سرمایه است.
سرمایه‌گذاری
سرمایه‌گذاری شامل خرید دارایی‌هایی است که قرار است شما را به سود برسانند. در واقع تضمینی برای سوددهی تمام سرمایه‌گذاری‌ها وجود ندارد؛ ولی هدف از آن کسب سود است. معامله در بازارهای ارز دیجیتال، سهام و اوراق بهادار نمونه‌هایی از سرمایه‌گذاری هستند.
پس‌انداز
پس‌انداز بخشی از درآمد است که آن را برای استفاده در شرایط غیرمنتظره مثل حوادث و بیماری‌ها، اهداف بزرگ، دوران بازنشستگی و… کنار می‌گذاریم. داشتن انضباط مالی و دانستن نحوه درست مدیریت سرمایه، مهم‌ترین بسترهای پساندازکردن هستند.
استراتژی‌های مدیریت سرمایه
به‌طور کلی، استراتژی‌های محافظه کارانه، تهاجمی و پوشش ریسک، از رایج‌ترین استراتژی‌های مدیریت سرمایه هستند. هر یک از این استراتژی‌ها با توجه به هدف سرمایه‌گذار، میزان ریسک‌پذیری و شرایط بازار، رویکرد متفاوتی هستند.
استراتژی محافظه‌کارانه
در این استراتژی، حفظ سرمایه و کاهش ریسک در اولویت قرار دارد. سرمایه‌گذاران محافظه‌کار معمولاً به دنبال سرمایه‌گذاری در دارایی‌های با ریسک پایین و بازده ثابت‌تر می‌باشند. این استراتژی برای افرادی که تحمل ریسک پایینی دارند و به دنبال ثبات و امنیت سرمایه‌شان هستند، مناسب می‌باشد.
استراتژی تهاجمی
در مقابل، استراتژی تهاجمی به دنبال کسب بازده‌های بالاتر و رشد سریع سرمایه است. سرمایه‌گذاران تهاجمی معمولاً در دارایی‌های پرریسک‌تر مانند سهام شرکت‌های نوپا یا بازارهای نوظهور سرمایه‌گذاری می‌کنند. این استراتژی برای افرادی که تحمل ریسک بالایی دارند و به دنبال کسب سودهای کلان در کوتاه‌مدت هستند، مناسب می‌باشد.
استراتژی پوشش ریسک
این استراتژی ترکیبی از دو استراتژی قبلی است و به دنبال ایجاد تعادل بین ریسک و بازده می‌باشد. سرمایه‌گذاران پوششی با استفاده از ابزارهای مالی مختلف، ریسک پرتفوی خود را کاهش داده و در عین حال به دنبال کسب بازده مناسب می‌باشند.
مقاله پیشنهادی: هج کردن در ارز دیجیتال؛ یک استراتژی برای کاهش ریسک
راهنمای گام‌به‌گام مدیریت سرمایه
برای مدیریت سرمایه هیچ‌وقت دیر نیست. شما هر زمان که اراده کنید با هر میزان درآمدی، با رعایت چند نکته و دستورالعمل ساده می‌توانید برنامه مدیریت سرمایه خود را بچینید و از دارایی‌های خود به شکل درست‌تری استفاده کنید. این دستورالعمل‌های مهم را در ادامه بخوانید.
درآمد خالص خود را محاسبه کنید
قدم اول در برنامه‌ریزی مدیریت سرمایه این است که دقیقاً بدانید درآمد خالص شما بعد از کسرشدن مالیات و سایر برداشت‌ها، چقدر است؟ تا مبلغ درآمد خود را به‌صورت مشخص و دقیق حساب نکنید، واضح است که نمی‌توانید آن را دقیق و اصولی مدیریت کنید.
بودجه‌بندی دقیق داشته باشید
بودجه‌بندی یعنی در محدوده توان مالی که دارید، متناسب با اولویت و طبق برنامه‌ای مشخص، هزینه‌های خود را مدیریت کنید. یکی از معروف‌ترین و بهترین برنامه‌های بودجه‌بندی که احتمالاً آوازه‌اش را شنیده‌اید، مدل ۵۰/۳۰/۲۰ است که به ترتیب زیر می‌توانید آن را به کار بگیرید.
مخارج ضروری؛ ۵۰ درصد (پرداخت اجاره، بدهی‌ها، قبض‌ها، خوردوخوراک، حمل‌ونقل و…) مخارج اختیاری؛ ۳۰ درصد (خرید لباس، رستوران رفتن، کمک به خیریه، سفر و سرگرمی و…) پس‌انداز؛ ۲۰ درصد (جمع‌کردن پول برای روز مبادا) نیازهای ضروری و اولویت‌ها را جدی بگیرید
یکی از نکاتی که در مدیریت درست سرمایه به کمکتان می‌آید این است: اگر لازم است، پول خود را خرج کنید
در مواجه با مفهوم و روش‌های مدیریت سرمایه، ممکن است در ابتدا آن را نوعی صرفه‌جویی ببینید درصورتی‌که این‌طور نیست. اتفاقاً برعکس. برای کنترل درست سرمایه خود اول لازم است که هزینه‌های روزمره و ضروری خود را بپردازید.
بیشتر از درآمد خود خرج نکنید
برای همه ما پیش می‌آید که حساب و کتابمان اشتباه شود یا بیشتر از میزان درآمدمان خرج کنیم و اصطلاحاً دخل و خرجمان یکی نشود. خیلی طبیعی است که در این شرایط به سراغ وام بانکی یا قرض گرفتن برویم. با اینکه بعضی‌اوقات این وام یا قرض گرفتن‌ها ممکن است موجب افزایش دارایی شده و در نهایت شما را به سود برساند، اما اگر کنترل شده نباشد و قرار باشد مقدار زیادی از درآمد خود را صرف پس‌دادن مداوم بدهی‌ها بکنید، احتمال اینکه مدیریت سرمایه از دستتان خارج شود زیاد است.
از طرفی معمولاً بازپرداخت‌ها با درصدی از سود برای وام‌دهنده همراه‌اند و بیشتر مبلغی که برمی‌گردانید، مقداری از اصل پولی که وام گرفته‌اید بیشتر می‌شود. پس متناسب با میزان درآمدتان قرض بگیرید و یادتان باشد که گاهی اوقات خریدهای اعتباری و قسطی و شرایط وسوسه‌انگیز وام‌دهی می‌توانند تله‌های بزرگی باشند!
برای آینده برنامه‌ریزی داشته باشید
خرید خانه، ماشین و دارایی‌های این چنینی علاوه بر اینکه شرایط زندگی را راحت‌تر می‌کنند نوعی سرمایه‌گذاری هم به‌حساب می‌آیند. خرید بیمه عمر و حقوق بازنشستگی هم یکی دیگر از انواع روش‌های پس‌انداز یا آینده‌نگری است. این استراتژی‌ها با اینکه مدت‌دار و طولانی هستند، امدادگرهای خوبی برای مدیریت سرمایه در نیمه دوم عمرتان خواهند بود. پس آینده‌نگر باشید و بخشی از سرمایه فعلی‌تان را برای روزهای بازنشستگی پس‌انداز کنید.
مهارت‌های مهم در مدیریت سرمایه
مدیریت سرمایه را شناختیم، اهمیتش را بررسی کردیم و با مهم‌ترین فاکتورهایی که در رفتار مالی‌مان باید در نظر بگیریم تا به‌درستی از پس مدیریت دارایی‌هایمان بربیاییم آشنا شدیم. حالا وقت آن رسیده که پاسخ یک سؤال مهم را بخوانید: برای مدیریت سرمایه چه مهارت‌هایی باید داشته باشید؟
اولویت‌بندی مالی، ارزیابی هزینه‌ها و کنترل میزان پرداخت‌ها سه مهارت کلیدی هستند که به موفقیت شما در مدیریت سرمایه شخصی‌تان کمک می‌کنند. منظور از اولویت‌بندی مالی «حفظ همیشگی جریان واردشدن پول» است. به این معنی که در مدیریت سرمایه، داشتن یک منبع مالی که به طور مداوم و منظم درآمد شما را تأمین می‌کند، باید اولویت شما باشد. به‌وجودآوردن این منبع و حفظ آن از مهارت‌های لازمی است که در مدیریت سرمایه به آن نیاز دارید.
ارزیابی هزینه‌ها هم یک مهارت مهم است. با اینکه شاید کار ساده‌ای به نظر بیاید؛ اما ارزیابی دقیق تمام هزینه‌ها به‌دوراز بلندپروازی یا سهل‌انگاری کمی چالش‌برانگیز است. مهار هزینه‌ها و کنترل میزان پرداخت‌ها سومین مهارت لازم در مدیریت سرمایه است. همان‌طور که در خطوط بالا اشاره کردیم، برای مدیریت سرمایه لازم است که دخل و خرجمان با هم همخوانی داشته باشد.
کلام آخر
بودجه‌بندی، برنامه‌ریزی، دقت در خرج‌کردن پول و پیش‌بردن هزینه‌ها بر طبق دستورالعمل پیش‌بینی‌شده کار سخت و حساسی است که ممکن است گاهی با ناکامی‌ها و محرومیت‌های زیادی هم همراه شود. تعجبی ندارد اگر از مدیریت سرمایه خود خسته شوید و در بازه زمانی کوتاهی با حساسیت همیشگی انجامش ندهید. اما فراموش نکنید که نتیجه این کار حساس برای شما و خانواده‌تان ثمرات ارزشمندی دارد.
