هارد فورک (Hard Fork) چیست؟
هارد فورک تغییر در روند قبلی بلاک چین بوده و برای ایجاد نیازمند اجماع بین شرکت‌کنندگان شبکه برای اتخاذ قوانین جدید است. گاهی یکپارچگی لازم بین نظرات به وجود نمی‌آید و در نتیجه آن، بعضی اعضا از زنجیره اصلی حمایت می‌کنند و برخی دیگر از زنجیره جدید استقبال می‌کنند. این خاصیت هاردفورک است که می‌تواند به صورت موازی اهداف خود را به عنوان زنجیره‌ای فرعی ادامه دهد و جامعه‌ای جداگانه از طرفدارانش داشته باشد.
فرض کنید یک بازی ویدیویی محبوب متن‌باز وجود دارد که توسط گروهی از توسعه‌دهندگان به‌طور مداوم به‌روزرسانی می‌شود. گاهی اوقات، این توسعه‌دهندگان در مورد چگونگی ارتقای بازی اختلاف نظر پیدا می‌کنند. مثلاً، عده‌ای می‌خواهند بازی را واقع‌گرایانه‌تر و عده‌ای دیگر می‌خواهند فضای بازی را فانتزی‌تر کنند. در این شرایط، ممکن است دو نسخه متفاوت از بازی ایجاد شود. هر نسخه، قواعد و ویژگی‌های خاص خود را خواهد داشت و بازیکنان می‌توانند یکی از آنها را انتخاب کنند.
این اتفاق مشابه آن چیزی است که در دنیای بلاک چین با نام هارد فورک (Hard Fork) شناخته می‌شود. به عبارت ساده‌تر، هارد فورک یک تغییر اساسی در پروتکل یک شبکه بلاکچین است که منجر به ایجاد یک ارز دیجیتال جدید می‌شود. این تغییر به قدری اساسی است که نسخه‌های قدیمی نرم‌افزار دیگر با نسخه جدید سازگار نیستند.
آشنایی با مفهوم هارد فورک
در فناوری بلاک چین، فورک (Fork) به معنای اصلاح یا به‌روزرسانی کدهای نرم‌افزار بلاک چین است. طی این روند، اگر گره‌ها (Node) که نرم‌افزار بلاک چین را اجرا می‌کنند، بلاک‌های ایجاد شده توسط نسخه به‌روزرسانی‌شده را نپذیرند، شاخه‌ای از شبکه اصلی جدا می‌شود و با هدفی متمایز از هدف شبکه بلاک چین اصلی به کار خود ادامه می‌دهد. به این تغییر هاردفورک گفته می‌شود که به معنی اعمال قوانین جدید، بهبود و به‌روزرسانی فرآیندها در بلاک چین است. در نظر داشته باشید که هاردفورک یک تغییر همیشگی‌ست. گاهی با هدف بهبود عملکرد و توسعه بلاک چین صورت می‌گیرد و گاهی هم با اختلاف نظر توسعه‌دهندگان بر سر ادامه مسیر و هم‌زمان با انجام آن یک ارز دیجیتال جدید هم ایجاد می‌شود.
هاردفورک چگونه انجام می‌شود؟
وقتی هارد فورک اتفاق می افتد، بلاک چین به دو زنجیره جداگانه و موازی تقسیم می‌شود. نقطه عطف هاردفورک و دقیقا لحظه‌ای که زنجیره اصلی به دو زنجیره تقسیم می‌شود را نقطه فورک (Fork Point) می‌نامند. تا قبل از نقطه فورک، بلاک چین قبلی ارز دیجیتال با هارد فورکش تاریخچه و قوانین مشترکی دارند. اما بعد از جداسازی هر کدام قوانین و هدف خاص و جداگانه‌ای را دنبال می‌کنند و فورک ایجاد شده به مسیری که به سرمایه‌گذاران وعده داده ادامه می‌دهد. فرایند انجام یک هارد فورک به‌طور کلی شامل مراحل زیر است:
توافق بر روی تغییرات
- نیاز به تغییر: ابتدا جامعه بلاک چین به این نتیجه می‌رسد که انجام تغییراتی در پروتکل شبکه ضروری است.
- تعریف تغییرات: تغییرات مورد نظر به صورت دقیق و فنی تعریف می‌شوند.
- اجماع جامعه: جامعه از طریق مکانیزم‌های مختلف مانند رای‌گیری یا بحث‌های فنی، بر روی تغییرات پیشنهادی به توافق می‌رسند.
توسعه و آزمایش نرم‌افزار
- توسعه‌ی کد جدید: توسعه‌دهندگان، نرم‌افزار بلاکچین را به گونه‌ای بازنویسی می‌کنند که تغییرات جدید را پشتیبانی کند.
- تست‌های جامع: نرم‌افزار جدید تحت آزمایش‌های گسترده قرار می‌گیرد تا از عملکرد صحیح آن در شرایط مختلف اطمینان حاصل شود.
تعیین زمان اجرای هارد فورک
- انتخاب بلاک: بلاکی که پس از آن هارد فورک رخ می‌دهد، به صورت دقیق مشخص می‌شود.
- اعلام عمومی: تاریخ و زمان دقیق اجرای هارد فورک به اطلاع عمومی می‌رسد تا تمام ذینفعان بتوانند آمادگی‌های لازم را داشته باشند.
اجرای هارد فورک
- به‌روزرسانی نرم‌افزار: کاربران و نودهای شبکه باید نرم‌افزار خود را به آخرین نسخه ارتقا دهند.
- ایجاد دو زنجیره: پس از بلوک تعیین شده، بلاکچین به دو زنجیره تقسیم می‌شود. زنجیره اصلی که از قوانین قدیمی پیروی می‌کند و زنجیره جدید که بر اساس قوانین جدید عمل می‌کند.
ادامه فعالیت بلاک‌چین‌‌ها
- زنجیره اصلی: بخشی از کاربران و نودها ممکن است به فعالیت در زنجیره اصلی ادامه دهند.
- زنجیره جدید: کاربران و نودهایی که از تغییرات جدید پشتیبانی می‌کنند، به زنجیره جدید مهاجرت می‌کنند.
توزیع توکن‌های جدید
- ایردراپ: در برخی هارد فورک‌ها، به دارندگان توکن‌های قدیمی در زنجیره اصلی، توکن‌های جدید در زنجیره جدید تعلق می‌گیرد.
چرا هارد فورک اتفاق می‌افتد؟
هارد فورک معمولاً به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:
- اختلاف نظر در مورد مقیاس‌پذیری: یکی از رایج‌ترین دلایل هارد فورک، اختلاف نظر در مورد نحوه افزایش توان پردازشی شبکه است. به‌عنوان مثال، در مورد بیت کوین، بحث بر سر افزایش اندازه بلوک‌ها برای تسریع تراکنش‌ها منجر به ایجاد بیت کوین کش شد.
- بهبود امنیت: گاهی اوقات، هارد فورک برای رفع آسیب‌پذیری‌های امنیتی و جلوگیری از حملات هکرها انجام می‌شود.
- تغییرات در: تغییر در روش رسیدن به توافق در شبکه (مانند تغییر از اثبات کار به اثبات سهام) نیز می‌تواند منجر به هارد فورک شود.
- تغییرات در مدل اقتصادی: تغییراتی در نحوه انتشار کوین‌ها یا مکانیزم پاداش‌دهی به ماینرها نیز می‌تواند دلیل هارد فورک باشد.
- توسعه ویژگی‌های جدید: اضافه کردن ویژگی‌های جدید به یک بلاکچین که با نسخه قبلی سازگار نیست، نیازمند هارد فورک است.
هاردفورک خوب است یا بد؟
بسته به اینکه هارد فورک ایجاد شده در بلاک چین با چه هدفی به وجود آمده، ممکن است این جداسازی خوب باشد یا بد. برای اینکه به درک بهتری برسید، در ادامه مزایا و معایب هارد فورک را بررسی می‌کنیم.
مزایای هاردفورک ارز دیجیتال
- بهبود عملکرد و رفع مشکلات امنیتی: ویژگی های جدید و بهبودیافته‌ای که به واسطه ایجاد هاردفورک به وجود می‌آیند می‌توانند امنیت، مقیاس‌پذیری و باگ‌های موجود در پروتکل بلاک چین را اصلاح کنند.
- صدور ارزهای جدید: هارفورک می‌تواند باعث ایجاد ارزها و توکن‌های جدید شود که هرکدام وی‌زگی و عملکرد متفاوتی در بازار دارند.
- افزایش محبوبیت: در صورتی که ایجاد هاردفورک بتواند با ویژگی‌هایی که دارد، جامعه مورد قبولی تشکیل داده و موفق شود، امکان اینکه محبوبیتش از شبکه بلاک چین قبلی بیشتر شود زیاد است.
- انعطاف پذیری: هاردفورک‌های برای تغییرات آماده‌‌ترند و نسبت به شبکه قبلی بلاک چین انعطاف بیشتری دارند.
معایب هاردفورک ارز دیجیتال
- تفرقه در جامعه: هاردفورک معمولا وقتی به‌وجود می‌آید که اختلاف نظر در جامعه وجود داشته باشد. این امر موجب تفرقه بین جامعه جدید و وفاداران به نسخه قدیمی می‌شود.
- کاهش تمرکز: همانطور که پیداست با شاخه‌ای شدن یک بلاک چین و ایجاد هاردفورک، قدرت شبکه تقسیم شده و تمرکزش کاهش می‌یابد.
- نوسانات قیمتی: هاردفورک‌ها می‌توانند با افزایش نوسانات قیمتی ریسک سرمایه‌گذاری را بالا ببرند.
- پیچیدگی فنی و هزینه‌بر بودن: پیاده‌سازی و مدیریت هاردفورک پیچیده بوده و معمولا نیازمند سطح بالایی از تخصص و پرداخت هزینه‌های زیاد است.
معرفی هارد فورک بیت کوین؛ بیت کوین کش
همانطور که بالاتر خواندید، هارفورک‌ها همیشه بد نیستند، همیشه خوب هم نیستند. هاردفورک‌ها بنا به نوع و هدف اجرای‌شان در بلاک چین می‌توانند موجب بهبود عملکرد نسخه قدیمی شده و جامعه فعال و متمرکزی را تشکیل دهند یا باعث تفرقه جامعه قدیمی شده و سرمایه‌گذاران خود را از دست بدهند. پیشنهاد می‌کنیم برای درک بهتر مفهوم هارد فورک و سرگذشتش در شبکه‌های بلاک چینی، مقاله «هارد فورک‌های اتریوم» را بخوانید با مسیر توسعه شبکه اتریوم توسط آنها آشنا شوید.
در ادامه سری به موفق‌ترین هارد فورک شبکه بیت کوین می‌زنیم و به سراغ معرفی مهم‌ترین هارد فورک بیت کوین یعنی بیت کوین کش (Bitcoin Cash) می‌رویم. در آگوست سال ۲۰۱۷ یک هاردفورک مهم و اساسی روی بلاک چین بیت کوین اجرا شد و نتیجه‌اش رفع چالش کمبود حجم بلاک‌ها در نسخه قدیمی بیت کوین بود. هاردفورک جدید که بیت کوین کش (BCH) نام دارد فضای هر بلاک را تا ۸ مگابایت افزایش داده بود. در لحظه وقوع یا لحظه فورک هم به اعضایی که یک بیت کوین داشتند، به‌طور خودکار یک بیت کوین کش هم داده شد. تصمیم‌گیری درباره اینکه از نسخه قبلی استفاده کنند یا نسخه به‌روز شده را روی نود خود نصب کنند به عهده آنها بود. در واقع هر کس می‌توانست تصمیم بگیرد که آیا کل دارایی‌اش را به نسخه جدید منتقل کند، در همان نسخه قبلی بماند یا از هر دو استفاده کند. نتیجه این روند، ایجاد یک فورک جدید در شبکه بیت کوین شد که توانست جامعه‌ای جدید را برای خودش بسازد.
جمع بندی
می‌دانیم که یک فناوری یا سیستم نوظهور زمانی می‌تواند درست و پایدار فعالیت کند که مدام در حال توسعه و بهبود باشد. شبکه بلاک چین هم از این قاعده مستثنی نیست و هاردفورک‌ها بخشی از روند بهبود عملکرد این شبکه هستند. به عبارت دیگر، در یک بلاک چین غیر متمرکز، قدرت تصمیم‌گیری در مورد تغییرات و به‌روزرسانی‌ها در دست کاربران است، نه تیم توسعه‌دهندگان. توسعه‌دهندگان فقط می‌توانند پیشنهادات خود را ارائه دهند و کاربران باید به طور داوطلبانه این تغییرات را بپذیرند. اگر کاربران با تغییرات پیشنهادی موافق نباشند، می‌توانند از پذیرش آنها خودداری کنند و نسخه مورد نظر خود را ادامه دهند. این همان سازوکار هارد فورک‌های ارز دیجیتال است که در مطلبی که خواندید به جوانبش پرداختیم.
