آربیتروم چیست؟ + جدول مقایسه با رقبای سرسخت
آربیتروم یک راه حل لایه دوم بر بستر بلاکچین اتریوم است که به مقیاسپذیرتر شدن آن کمک میکند. با وجود آربیتروم تراکنشهای اتریوم در زمانی کوتاهتر و با هزینهای کمتر نهایی میشوند.
آربیتروم که از فناوری رول آپ خوشبینانه (Optimistic Rollup) استفاده میکند، فرض را بر درستی اکثر تراکنشها میگذارد، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود! بنابراین در مدت زمان یک ثانیه میتواند تا 40 هزار تراکنش شبکه را تایید کند.
شما همچنین میتوانید از توکن بومی آربیتروم (arb) جهت انتقال ارزش یا سرمایهگذاری استفاده کنید.
شبکه آربیتروم چیست؟ آیا با آن آشنایی دارید؟ اگر تا حالا از بستر اتریوم استفاده کرده باشید، میدانید که به دلیل محبوبیت شبکه اتریوم و استفاده زیاد از برنامههای غیرمتمرکز متعددی که بر بستر آن وجود دارد، ممکن است گاهی تراکنشها دیر تایید شوند، آن هم با قیمتی بالاتر از حد معمول!
به طور خلاصه آربیتروم را میتوان دوای درد چنین تراکنشهایی دانست. در ادامه این مقاله همتاپی علاوه بر آشنایی با آربیتروم، نحوهی عملکرد و توکن بومی آن، به مقایسه آربیتروم و رقبایش میپردازیم. با ما همراه باشید.
آربیتروم چیست؟
اگر به سایت آربیتروم مراجعه کنید، تعریف زیر را میبینید:
آربیتروم (arbitrum) مجموعهای از راه حلهای مقیاسپذیر است که محیطهایی با قراردادهای هوشمند کم هزینه و توان عملیاتی بالا را ارائه میکند و توسط فناوری اثباتکننده پیشرو در صنعت که ریشه در اتریوم دارد، پشتیبانی میشود.
در یک تعریف جامعتر میتوان گفت:
آربیتروم یک راه حل لایه 2 مقیاسپذیری برای بلاکچین اتریوم است که به انجام تراکنشهای قرارداد هوشمند با سرعت بیشتر و در عین حال کاهش هزینهها کمک میکند.
راه حلهای لایه 2 با واگذاری وظایف محاسباتی پیچیده مثل پردازش تراکنش، بلاکچین پایه لایه 1 را مقیاس پذیرتر میکنند. به طور کلی راه حل لایه 2 قرارداد هوشمند را اجرا میکند و لایه اول بلاکچین دادهها را ذخیره میکند.
در مورد اتریوم هم آربیتروم پردازش و دستهبندی تراکنشهای بلاکچین را مدیریت کرده و ازدحام و هزینه شبکه اصلی را کاهش میدهد.
به عنوان مثال، پروژههای دیفای مثل سوشی سواپ و aave از آربیتروم استفاده میکنند تا مبادلات کارآمد را با گس فی کمتری ارائه دهند.
بنیانگذاران آربیتروم چه کسانی هستند؟
بنیانگذاران آربیتروم
پیش از متولد شدن اتریوم و در سال 2014، اد فلتن (ed felten) تحقیقات گسترده خود را در زمینه فناوری رول آپ (roll-up) آغاز کرد. پس از خدمت در کاخ سفید به عنوان معاون cto (chief technology officer) اوباما به دانشگاه پرینستون بازگشت تا تحقیقات خود را همراه با دو دانشجوی خود به نامهای استیون گلدفدر (steven goldfeder) و هری کالودنر (harry kalodner) از سر بگیرد.
اما آربیتروم چگونه مقیاسپذیری را در اتریوم ایجاد میکند؟
شبکه arbitrum چگونه کار میکند؟
راه حل لایه دوم آربیتروم از رول آپهای بلاکچین استفاده میکند تا بتواند تراکنشها را به صورتی کارآمد پردازش کند.
رول آپ (roll-up) آربیتروم یک پروتکل خارج از زنجیره (off- chain) است که توسط یک قرارداد اتریوم بر روی زنجیره (on- chain) مدیریت میشود. |
رول آپها از یک معماری 2 لایه برای پردازش تراکنشهای خارج از زنجیره قبل از تسویه آنها در زنجیره استفاده میکنند. مزیت استفاده از رول آپ این است که بلاکچین دیگر نیازی به اعتبارسنجی تراکنشهای جداگانه ندارد. به این ترتیب میتواند مستقیما دستهای از تراکنشها را تایید کند.
راه حل لایه دوم آربیتروم از نوع خاصی رول آپ به نام رول آپ خوشبینانه (optimistic rollup) استفاده میکند.
رول آپ خوشبینانه چیست؟
رول آپ خوشبینانه (آپتیمیستیک) تراکنشهای خارج از زنجیره را مانند سایر رول آپها پردازش میکنند، اما تکنیکهای فشردهسازی را در حین جمع کردن تراکنشها اضافه میکنند. در نتیجه فشردهسازی، هزینههای گس کاهش یافته و به بهینهسازی فضای بلاک هم کمک میشود.
به همین دلیل تنها با ذخیره اطلاعات ضروری بر روی بلاکچین اتریوم، معاملات بیشتری در فضای کمتری انجام میشوند.
رول آپهای خوشبینانه همانطور که از نام آنها پیداست بر یک فرض خوشبینانه متکی هستند؛ اینکه اکثر تراکنشها معتبر هستند.
آنها تنها زمانی یک اعتبارسنجی پرهزینه را انجام میدهند که اختلافی وجود داشته باشد. شرکتکنندگان شبکه میتوانند تنها در عرض یک هفته برای بلاکهای معیوب اختلاف نظر داشته باشند.
اگر بلاکهای معیوب واقعا وجود داشته باشد، اعتبارسنجی که آنها را تایید کرده است وثیقه آنها را از دست میدهد.
به هر ترتیب، فرآینده پیچیده کشف تقلب به معنی پردازش برداشتهای زنجیره است که به یک هفته زمان نیاز دارد.
آربیتروم چه اکوسیستمی دارد؟
ویژگیهای اکوسیستم آربیتروم
بنا بر گزارش دولوپرز آربیتروم یکی از سریعترین راه حلهای در حال رشد لایه 2 است که بیش از 50 درصد رشد سالانه در تعداد توسعهدهندگان را دارد.
با توجه به این رشد تصاعدی در توسعه، اکوسیستم آربیتروم در حال حاضر شامل بسیاری از عناصر مختلف است. در ادامه محصولات اصلی آن یعنی آربیتروم وان، آربیتروم نیترو و آربیتروم نوا را بررسی میکنیم.
آربیتروم وان چیست؟
آربیتروم وان (arbitrum one) که در 31 آگوست سال 2021 راهاندازی شد، شبکه اصلی اکوسیستم رمزنگاری آربیتروم است. این محصول به کل اکوسیستم نیرو میدهد و تراکنشها را بر روی ماشین مجازی آربیتروم (avm) پردازش میکند.
تیم پشت آن، آربیتروم آف چین لبز یک استارت آپ مستقر در نیویورک است که در سال 2018 تاسیس شده است. برای رشد بیشتر، 120 میلیون دلار در دور دوم سرمایهگذاری در سپتامبر 2021 به دست آورد. برخی از سرمایهگذاران برجسته آن عبارتند از:
- alameda research
- pantera capital
- lightspeed venture partners
آربیتروم نیترو چیست؟
آربیتروم نیتروم (arbitrum nitro) یک ارتقا فنی عمده برای فناوری زیربنایی اکوسیستم آربیتروم وان است. با نیترو سرعت و سازگاری با evm (ماشین مجازی اتریوم) بیشتر و هزینهها کمتر میشود.
نیترو با معرفی اثباتهای تعاملی که روی کد wasm استفاده شده توسط آربیتروم اجرا میشوند، به این امر دست مییابد.
با نیترو، توسعهدهندگان همچنین میتوانند از زبانهای سازگار با ماشین مجازی اتریوم (سالیدیتی) استفاده کنند و قراردادهای اصلاح نشده ماشین مجازی اتریوم را اجرا کنند. این موضوع سبب جذب توسعهدهندگان بیشتری به سمت آن شده است.
آربیتروم وان به طور رسمی در 31 آگوست سال 2022 و یک سال پس از عرضه عمومی به نیترو مهاجرت کرد.
آربیتروم نوا چیست؟
زنجیره آربیتروم نوا (arbitrum nova) یک زنجیره جدید است که بر کاهش هزینههای تراکنش فردی با کاهش ذخیره دادهها در بلاکچین اتریوم متمرکز است.
برخلاف آربیتروم وان که اطلاعات کامل تراکنشها را در اتریوم ذخیره میکند، نوا فقط برای امضای دادهها از اتریوم استفاده میکند.
آربیتروم نوا بخصوص برای بازیها و برنامههای اجتماعی با حجم تراکنشهای بالاتر اما ارزش فردی کم مفید است. مثلا برنامه امتیازات اجتماعی ردیت که از نوا برای پاداش مشارکت جامعه استفاده میکند.
تا اینجا صحبتهایی راجع به آربیتروم شد، اما آیا چیزی راجع به توکن بومی آن میدانید؟
توکن آربیتروم: arb چیست؟
توکن بومی آربیتروم با نماد arb یک توکن حاکمیتی بر پایه استاندارد erc-20 اتریوم است. از توکن arb میتوانید برای انتقال ارزش، سرمایهگذاری یا رای دادن به تصمیمات حاکمیتی استفاده کنید.
10 میلیارد arb وجود دارد که نرخ تورم سالانه آن 2% است. توزیع توکن های شبکه اربیتروم به شرح زیر است:
- 17.53% به سرمایهگذاران تعلق میگیرد
- 1.13% به دائو (dao) در اکوسیستم آربیتروم میرسد
- 11.62% به صاحبان کیف پولهای شخصی میرسد
- 42.78% به خزانه دائو واریز میشود
- 26.94% به تیم و مشاوران آینده اختصاص مییابد
در نظر داشته باشید که دائو یک سازمان غیرمتمرکز مستقل (decentralized autonomous organization) است که میتواند درصدهای گفتهشده را با رای گیری تغییر دهد. |
تا به اینجا به آربیتروم و توکن آن آشنا شدید، حالا نوبت به مقایسه آربیتروم با دیگر راه حلهای اتریوم میرسد.
مقایسه آربیتروم با دیگر راه حلها
رقابت بر سر ارائه بهترین راه حل مقیاسپذیر برای اتریوم داغ است. راه حلهای بسیاری از جمله آربیتروم، اپتیمیسم و zk-rollupها (بخصوص zksync) تلاش خود را میکنند تا به هدف کاهش کارمزد تراکنشها و سریعتر انجام شدن آنها دست یابند.
هر کدام از آنها مکانیسمهای متفاوتی را انجام میدهند که در ادامه بررسی میکنیم.
شبکه آربیتروم و zk-rollup
در جدول زیر آربیتروم و zksync را با هم مقایسه کردهایم.
موضوع | zksync | آربیتروم |
تکنولوژی | zkevm | راه حل rollup |
راه حل مقیاس پذیری | zkrollup | رول آپ خوشبینانه |
امنیت | اثبات دانش صفر | اثبات تقلب (fraud proof) |
سازگاری با اتریوم | لایه دوم اتریوم | لایه دوم اتریوم |
توان عملیاتی تراکنش | تا 2000 تراکنش بر ثانیه | تا 40.000 تراکنش بر ثانیه |
نهایی شدن | نیازمند تایید (confirmation) | نهایی شدن تقریبا آنی |
گس فی | 100 برابر کاهش مییابد | 10 تا 50 برابر کاهش مییابد |
تمرکززدایی | کاملا غیرمتمرکز | کاملا غیرمتمرکز |
تجربه توسعهدهنده | قراردادهای هوشمند سالیدیتی | قراردادهای هوشمند سالیدیتی |
پشتیبانی از اکوسیستم | سازگار با ماشین مجازی اتریوم | سازگار با ماشین مجازی اتریوم |
پذیرش | موجود بر شبکه اصلی (main net) | موجود بر شبکه اصلی |
شبکه آربیتروم و اپتیمیسم
جدول زیر هم کمک می کند تا با تفاوت بین آربیتروم و اپتیمیسم که هر دو راه حلی خوشبینانه هستند آشنا شوید.
موضوع | اپتیمیسم | آربیتروم |
اثبات تقلب | اثبات تقلب تک دور (single round) | اثبات تقلب چند دور (multi round) |
عملکرد شبکه | پایین: به دلیل اتکا بر لایه اول برای اجرای تراکنشهای لایه دوم | بالا: به دلیل تمرکز بر اختلاف تراکنش |
ماشین مجازی | ماشین مجازی اتریوم (evm) | ماشین مجازی آربیتروم (avm) |
زبانهای برنامهنویسی | محدود به سالیدیتی | پشتیبانی از تمام زبانهای برنامهنویسی evm، مثل سالیدیتی، فلینت و … |
استفاده از توکن | اتریوم رپدشده (weth) | arb |
شما چه تجربه ای از کار با شبکه آربیتروم دارید؟ خوشحال می شویم از تجربه و دانش شما در این زمینه استفاده کنیم. لطفا نظرتان را برای ما کامنت کنید.