یونی سواپ یا پنکیک سواپ، کدام صرافی انتخاب بهتری است؟

صنعت چند میلیارد دلاری بلاک چین پروتکل‌ها و صرافی‌های زیادی دارد که شناخت آن‌ها مخصوصاً برای تازه‌کارها می‌تواند به‌شدت سخت باشد. پنکیک سواپ و یونی سواپ یکی از پروتکل‌هایی هستند که شباهت زیادی به هم دارند و بسیاری از معامله‌گران را سردرگم می‌کنند. به همین خاطر است که در این مقاله تصمیم گرفته‌ایم تفاوت یونی سواپ و پنکیک سواپ را بررسی کنیم و در نهایت به این سوال پاسخ دهیم که یونی سواپ بهتر است یا پنکیک سواپ. به عنوان نکته مهم، در نظر داشتن قیمت لحظه‌ای یونی و قیمت پنکیک سواپ، که نشان‌دهنده ارزش فعلی آن در بازار است، می‌تواند به درک بهتر تصمیم‌گیری‌های مالی کمک کند.

مروری بر یونی سواپ

برای درک بهتر تفاوت یونی سواپ و پنکیک سواپ، ابتدا بهتر است با هر یک از این صرافی‌های غیرمتمرکز آشنا شویم. یونی سواپ (uniswap) در نوامبر ۲۰۱۸ (آبان ۱۳۹۷) به‌عنوان یکی از اولین صرافی‌های غیرمتمرکز بازار ارزهای دیجیتال روی بلاک چین اتریوم راه‌اندازی شد و از آن زمان، چندین بار به‌روزرسانی شده است. یونی سواپ به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا توکن‌های راه‌اندازی‌شده با استاندارد «erc-20» را از کیف پول‌های مختلفی از جمله متامسک (metamask) و کوین بیس ولت (coinbase wallet) معامله کنند و یا با توکن یونی سواپ آن ها را خرید و فروش کنند.

عملکرد یونی سواپ شبیه صرافی‌های متمرکز و سنتی مثل بایننس و کوین بیس نیست؛ چون معاملات خود را با استفاده از دفترهای سفارش انجام نمی‌دهد. در این صرافی، کاربران دارایی‌های موجود در استخرهای نقدینگی را معامله می‌کنند که به فناوری بازارسازهای خودکار (automated market maker) متکی است. یونی سواپ هم با دادن پاداش به بازارسازها (ارائه‌دهندگان نقدینگی) مطمئن می‌شود که نقدینگی مورد نیاز معامله‌گران را حفظ خواهد کرد.

تا مدت‌ها بزرگ‌ترین چالش یونی سواپ هزینه و کارمزد بالای تراکنش‌های آن بود. این پروتکل برای تسویه سفارش‌های خود از بلاک چین اتریوم استفاده می‌کرد و به دلیل مقیاس‌پذیری محدود آن کارمزدهای زیادی داشت. اتریوم، در حال حاضر در هر ثانیه نزدیک به ۱۵ تراکنش را پردازش می‌کند و علی‌الخصوص با افزایش تقاضای کاربران، کارمزد و زمان انتظار تراکنش‌های آن افزایش می‌یابد. به همین خاطر است که کاربران یونی سواپ بارها مجبور شدند کارمزدهایی سه‌رقمی را پرداخت کردند و توسعه‌دهندگان این پلتفرم نیز سعی کردند با ادغام با شبکه‌ها و راهکارهای مختلف چنین مشکلاتی را حل کنند.

علاوه بر هزینه گس (gass fee) که به اعتبارسنج‌ها می‌رسد، یونی سواپ کارمزد جداگانه‌ای را هم برای پلتفرم خود دریافت می‌کند. معامله‌گران معمولاً در هر تراکنش مجبور می‌شوند حدود ۰.۳ درصد از حجم معامله خود را به‌عنوان کارمزد پرداخت کند. با این حال، کارمزدهای این پلتفرم برای استیبل کوین‌ها و جفت‌ارزهای عجیب‌وغریب ممکن است به‌ترتیب تا ۰.۰۵ و ۱ درصد افزایش یابد.

نسخه‌های مختلف یونی سواپ

توسعه‌دهندگان یونی سواپ تاکنون ۳ نسخه از این صرافی را منتشر کرده‌اند. در نسخه اول، کارمزد معاملات به‌شدت بالا بود و معامله‌گران نمی‌توانستند توکن‌های erc20 را به‌طور مستقیم معامله کنند.

مطالب مرتبط: شما می‌توانید به صورت جامع‌تری این سه نسخه را در مقاله تفاوت نسخه های یونی سواپ مطالعه کنید.

به همین خاطر، نسخه دوم یونی سواپ در مه ۲۰۲۰ (اردیبهشت ۱۳۹۹) راه‌اندازی شد که علاوه بر پیشرفت‌های فنی فراوان خود، از کارمزد ثابت ۰.۳ درصد استفاده می‌کرد. گفتنی است که این کارمزد در بین تأمین‌کنندگان نقدینگی استخرهای مختلف (نسبت به سهم آن‌ها در تامین نقدینگی) تقسیم می‌شود.

دو سال بعد، نسخه سوم یونی سواپ هم معرفی شد که با نقدینگی متمرکز خود به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌داد نقدینگی مورد نیاز استخرها را در یک محدوده قیمتی سفارشی‌سازی‌شده تامین نمایند.  یونی سواپ در نسخه سوم کارمزدها را از حالت ثابت خارج کرد تا تأمین‌کنندگان نقدینگی آن بتوانند ریسک‌های متفاوتی را بسته به نظر شخصی خود قبول کنند. یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های این نسخه، اضافه شدن اوراکل‌ها بود که علی‌الخصوص در به‌روزرسانی قیمت‌ ارزهای دیجیتال مختلف نقش زیادی داشت.

هر سه این نسخه‌ها در حال حاضر فعال هستند و کاربران با توجه به شاخص‌های مدنظر خود می‌توانند از یکی از آن‌ها استفاده کنند.

مروری بر پنکیک سواپ

اصلی‌ترین فرق یونی سواپ و پنکیک سواپ بعد از نوع بلاکچین‌هایی که پشتیبانی می‌کنند در زمان راه اندازی آنان خلاصه می‌شود! پنکیک سواپ (pancakeswap) در سپتامبر ۲۰۲۰ (شهریور ۱۳۹۹) راه‌اندازی شد و به‌جای تکیه بر اتریوم، روی بی‌ان‌بی چین (bnb chain) توسعه یافت. این صرافی شباهت زیادی به یونی سواپ دارد و مانند آن، از فناوری بازارسازهای خودکار برای پردازش معاملات خود استفاده می‌کند و به ارائه‌دهندگان نقدینگی پاداش می‌دهد. با این حال، بزرگ‌ترین مزیت پنکیک سواپ کارمزدهای پایین آن است که در ادامه به‌طور دقیق بررسی خواهیم کرد.

به خاطر فرایند اعتبارسنجی، بی‌ان‌بی چین مقیاس‌پذیری بسیاری بیشتری نسبت به اتریوم دارد. البته این شبکه بسیار متمرکزتر از اتریوم است و  کاربران آن ممکن است با مسائلی مثل سانسور شبکه یا وقفه خدمات مواجه شوند. به همین خاطر است که فعالان صنعت ارزهای دیجیتال گاهی اوقات پروتکل‌های ساخته‌شده روی بی‌ان‌بی چین، از جمله پنکیک سواپ را به‌عنوان «دیفای متمرکز» می‌نامند. البته برای معامله‌گرهای متوسطی که تنها می‌خواهند معاملات ساده خود را انجام دهند، پروتکل‌های مذکور از لحاظ کارمزد و هزینه‌ کارآمدتر هستند.

نسخه دوم پنکیک سواپ در آوریل ۲۰۲۱ (اردیبهشت ۱۴۰۰) راه‌اندازی شد تا امکانات مختلفی از جمله دریافت سود مرکب و تغییر ساختار هزینه تراکنش‌های مختلف را برای کاربران این پلتفرم به وجود آورد. نسخه سوم این صرافی غیرمتمرکز نیز در آوریل ۲۰۲۳ (فروردین ۱۴۰۲) روی شبکه‌های اتریوم و بی‌ان‌بی چین راه‌اندازی شده و کارمزدهای معاملاتی را تا ۲۵ برابر کم کرده است.  

مطالب مرتبط: برای مطالعه بیشتر در مورد صرافی‌های غیر متمرکز، می‌توانید به مقاله صرافی غیرمتمرکز چیست سر بزنید.

فرق یونی سواپ و پنکیک سواپ

حال که با پلتفرم‌های یونی سواپ و پنکیک سواپ آشنا شدیم، بهتر می‌توانیم تفاوت‌های آن‌ها را بررسی کنیم. 

۱. زمان راه‌اندازی:

همان‌طور که گفته شد، زمان راه‌اندازی یونی سواپ به نوامبر ۲۰۱۸ (آبان ۱۳۹۷) باز می‌گردد؛ اما ایده اصلی آن در سال ۲۰۱۶ و توسط ویتالیک بوترین، توسعه‌دهنده اصلی اتریوم، عنوان شد. هیدن آدامز (hayden adams)، توسعه‌دهنده اصلی یونی سواپ، در سال ۲۰۱۷ روند اجرای ایده بوترین را آغاز کرد و با کمک‌های مالی سازمان‌ها و شرکت‌های مختلفی مثل بنیاد اتریوم سعی کرد آن را به یک محصول کاربردی تبدیل کند.

پنکیک سواپ هم در سپتامبر ۲۰۲۰ (شهریور ۱۳۹۹) کار خود را با کدهای اولیه‌ای آغاز کرد که فورک کدهای نسخه دوم یونی سواپ محسوب می‌شد. پنکیک سواپ و ایده آن از همان ابتدا توجه افراد زیادی را به خود جلب کرد؛ تا حدی که در سال اول راه‌اندازی خود توانست نزدیک به ۱۰ میلیون دلار سرمایه جذب کند.

۲. بنیان‌گذاران:

تنها کسی که در بین بنیان‌گذاران یونی سواپ نام خود را فاش کرده، هیدن آدامز است و از بقیه توسعه‌دهندگان این صرافی هیچ اطلاعات دقیق در دسترس نیست. توسعه‌دهندگان پنکیک سواپ هم همواره سعی کرده‌اند ناشناس بمانند و با اسامی ناشناسی مثل تامبر شف (thumper chef) و هوپس شف (hops chef) در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند.

۳. شبکه‌ها

در پنکیک سواپ معامله‌گران فقط می‌توانند توکن‌های راه‌اندازی‌شده بر شبکه بی‌ان‌بی چین (استاندارد bep-20) را معامله کنند. این صرافی امکان تبدیل توکن‌های مبتنی بر شبکه اتریوم (استاندارد erc-20) به توکن‌های bep-20 را هم برای کاربرانش فراهم کرده است.

با این حال، یونی سواپ پس از راه‌اندازی بر شبکه اتریوم، با شبکه بی‌ان‌بی چین و راهکارهای لایه دوم آربیتروم و آپتیمیزم هم ادغام شده است تا مقیاس‌پذیری خود را افزایش دهد. این صرافی از شبکه پالیگان هم پشتیبانی می‌کند و سرعت و کارمزدهای خود را به‌شدت بهبود بخشیده است.

۴. کاربردها

یونی سواپ یک صرافی غیرمتمرکز است که علاوه بر مبادله ارزهای دیجیتال به کاربران خود اجازه می‌دهد با استفاده از قراردادهای هوشمند بازارهای جدیدی برای معامله جفت‌ارزهای مختلف ایجاد کنند. علاوه بر این، به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهد با فراهم کردن نقدینگی لازم آن پاداش کسب کنند. سرمایه‌گذاران توکن یونی سواپ نیز می‌توانند در اداره این پلتفرم حضور داشته باشند.

پنکیک سواپ هم یک صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر بی‌ان‌بی چین است که به معامله‌گران خود اجازه می‌دهد توکن‌های bep-20 را با سرعت زیاد و کارمزد کمی معامله کنند.

۵. کارمزدها

در نسخه دوم یونی سواپ، ۰.۳ درصد از معاملات به‌عنوان کارمزد دریافت و بین تأمین‌کنندگان نقدینگی آن تقسیم می‌شود. 

برای مبادله توکن‌های مختلف در پنکیک سواپ، علاوه بر پرداخت کارمزد شبکه، ۰.۲۵ درصد از هر تراکنش هم به‌عنوان به‌عنوان کارمزد کم می‌شود. ۰.۱۷ درصد، ۰.۰۳ درصد و ۰.۰۵ درصد از کارمزد مذکور نیز به‌ترتیب به تأمین‌کنندگان نقدینگی، خزانه پنکیک و توکن‌سوزی توکن پنکیک سواپ اختصاص داده می‌شود.

کارمزد استخرهای نسخه سوم این صرافی به چهار سطحِ ۰.۰۱ درصد، ۰.۰۵ درصد، ۰.۲۵ درصد و ۰.۱ درصد تقسیم شده که توزیع آن‌ها بسته به ساختار هر کدام از استخرها متفاوت است.

۶. حجم معاملات

در این قسمت، یونی سواپ بی‌شک پنکیک سواپ را شکست می‌دهد؛ چراکه حجم معاملات آنی آن در مارس ۲۰۲۳ (اسفند۱۴۰۱) به بیش از ۷۱.۶ میلیارد دلار رسید که ۴۵ درصد بیشتر از صرافی کوین بیس بود. این در حالی است که حجم معاملات پنیک سواپ در این مدت بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار در نوسان بوده است.

۷. توکن

ایردراپ توکن یونی سواپ در سال ۲۰۲۰ انجام شد و تمام کیف پول‌های فعال در آن ۴۰۰ توکن یونی سواپ دریافت کردند. عرضه کل این ارز دیجیتال ۱ میلیارد توکن است که اعضای جامعه، کارمندان و سرمایه‌گذاران یونی سواپ به‌ترتیب ۶۰ درصد، ۲۱.۵ درصد و ۱۸.۵ درصد از آن‌ را دریافت می‌کنند. دارندگان توکن یونی سواپ با نگهداری آن مجوز لازم برای مشارکت را تصمیمات حاکمیتی را دریافت خواهند کرد.

ارز دیجیتال پنکیک سواپ نیز در سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد تا نقش توکن بومی و حاکمیتی را در این پلتفرم ایفا کند. حداکثر عرضه پنکیک سواپ ۷۵۰ میلیون توکن و عرضه در گردش آن حدود ۱۸۷ میلیون توکن است. ارزش بازاری یونی سواپ و پنکیک سواپ نیز به‌ترتیب حدود ۳ میلیارد و ۶۸۷ میلیون دلار است. شایان ذکر است که سرمایه‌گذاران پنکیک سواپ می‌توانند از توکن‌های خود برای کشت سود و سپرده‌گذاری هم استفاده کنند.

۸. توکن‌های فهرست‌شده

هر دوی این صرافی‌های غیرمتمرکز چند هزار توکن را فهرست کرده‌اند؛ اما نکته قابل‌توجه در این بخش این است که با افزایش تعداد توکن‌های فهرست‌شده، تعداد پروژه‌های کلاهبرداری هم در آن‌ها افزایش می‌یابد. در نتیجه، معامله‌گران قبل از سرمایه‌گذاری در هر ارز دیجیتالی باید بررسی‌های لازم را انجام دهند.

یونی سواپ بهتر است یا پنکیک سواپ؟

 همان‌طور که گفته شد، هرکدام از پلتفرم‌های پنکیک سواپ و یونی سواپ نقاط قوت و ضعف‌های خاص خودشان را دارند و انتخاب یکی از آن‌ها، به ملاک‌های خاص خود معامله‌گران بستگی دارد. برای مثال، اگر برای سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال به مقیاس‌پذیری اهمیت زیادی می‌دهید، پنکیک سواپ احتمالاً گزینه بهتری برای شما خواهد بود؛ چراکه یونی سواپ باید منتظر بهبود مقیاس‌پذیری و ارتقای بلاک چین اتریوم در ماه‌های آینده باشد و یا با انواع شبکه‌های لایه دوم ادغام شود. 

اگر تعداد توکن‌های فهرست‌شده اهمیت زیادی برای شما دارد، باز هم پنکیک سواپ گزینه بهتری خواهد بود؛ اما باید این نکته را هم در نظر بگیرید که با افزایش تعداد این توکن‌ها تعداد پروژه‌های کلاهبرداری هم رشد می‌کند. احتمالاً مهم‌ترین تفاوت یونی سواپ و پنکیک سواپ، کارمزدهای آن‌ها است. با توجه به اینکه تراکنش‌های پنکیک سواپ ارزان‌تر هستند، این صرافی غیرمتمرکز علی‌الخصوص برای معامله‌گران متوسط گزینه بهتری محسوب می‌شود.