استیکینگ در ارزهای دیجیتال چیست؟ چگونه می‌توان با آن پاداش دریافت کرد؟
استیکینگ یک روش برای کسب درآمد از دارایی‌های دیجیتال است که در آن کاربران توکن‌های خود را در شبکه‌ای که از اثبات سهام (Proof of Stake) استفاده می‌کند، قفل می‌کنند تا به امنیت و عملیات شبکه کمک کنند. در ازای این کار، آنها پاداش‌هایی دریافت می‌کنند که معمولاً به صورت توکن‌های اضافی به آنها داده می‌شود.
شاید تصور کنید که استیکینگ (staking)، جایگزینی برای فرآیند استخراج با مصرف منابع کمتر است. ولی این فرآیند شامل نگه داشتن رمز ارزها در کیف پول، برای پشتیبانی از امنیت و فعالیت شبکه بلاکچین می‌باشد. به زبان ساده‌تر استیکینگ، عمل قفل کردن رمز ارزها در کیف پول، برای دریافت پاداش است.
در اکثر موارد می‌توانید با انباشت مستقیم کوین‌های خود، از کیف پول رمزارز خود مثل trust wallet سود دریافت کنید. از طرف دیگر بسیاری از صرافی‌ها خدمات استیکینگ را به کاربران خود ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، صرافی بایننس این امکان را برای کاربران خود فراهم آورده است.
برای اینکه درک بهتری از استیکینگ داشته باشیم، ابتدا بر نحوه کار اثبات سهام (proof of stake- pos) مروری خواهیم داشت. اثبات سهام یک «اتفاق نظر» است که بلاکچین را قادر می‌سازد تا با استفاده مؤثرتر از انرژی، حد مناسبی از تمرکززدایی را در سطح شبکه اعمال کند. در ادامه به بررسی این مسئله می‌پردازیم که اثبات سهام چیست و استیکینگ چگونه کار می‌کند؟
اثبات سهام (pos) چیست و چگونه کار می‌کند؟
اگر با نحوه عملکرد بیت کوین آشنا باشید، به احتمال زیاد با روش اثبات کار(proof of work- pow) آشنا هستید. در این مکانیزم تراکنش‌ها در بلوک‌ها قرار می‌گیرند. سپس این بلوک‌ها به یکدیگر متصل شده و بلاکچین را ایجاد می‌کنند. اگر دقیق‌تر بگوییم؛ ماینرها، بر سر حل یک مسئله ریاضی پیچیده با یکدیگر رقابت می‌کنند و هر کدام که زودتر آن را حل کنند این حق را دارد که بلوک بعدی را به بلاک چین اضافه کند.
روش pow، کارایی خود را به عنوان مکانیزمی بسیار قوی برای تسهیل توافق نظر به روشی غیر متمرکز، اثبات کرده است. اما مشکل اینجاست که این روش شامل محاسبات اجباری زیادی می‌شود. مسئله‌ای که ماینرها برسر حل آن با هم در رقابت هستند، هدفی به جز امنیت شبکه را دنبال نمی‌کند. بنابراین، می‌توان چنین استدلال کرد که این مسئله به خودی خود این محاسبات اضافه را توجیه می‌کند. ممکن است از خودتان سوال کنید: آیا روش‌های دیگری برای حفظ این اتفاق نظر بدون ایجاد هزینه‌های گزاف محاسباتی، وجود دارد؟
بله روش اثبات سهام (pos) می‌تواند کمک‌کننده باشد. در این روش مشترکان می‌توانند کوین‌های خود را در سیستم قفل و یا اصطلاحا استیک (stake) کنند. این پروتکل، در فواصل زمانی خاصی به صورت تصادفی، به یکی از آنان این حق را می‌دهد که بلوک بعدی را تأیید کنند. معمولاً احتمال انتخاب آنان بستگی به مقدار کوین آنها دارد. هرچه مقدار کوین‌های قفل شده بیشتر باشد، شانس بیشتری برای انتخاب شدن وجود دارد. بنابراین، در این روش، مشترکان برای اضافه کردن بلوک جدید بر اساس توانایی‌شان در حل چالش‌های «هش» انتخاب نمی‌شوند، بلکه با توجه به تعداد کوین‌های ذخیره شده تعیین می‌گردند.
برخی استدلال می‌کنند که ایجاد بلاک از طریق استیکینگ، مقیاس‌پذیری بیشتری را برای بلاک چین فراهم می‌آورد. این مسئله یکی از دلایلی است که شبکه اتریوم تصمیم گرفت تا مکانیزم خود را از اثبات کار به اثبات سهام تغییر دهد. اینکار با انجام یک سری بروزرسانی‌های برنامه‌ریزی شده تحت عنوان اتریوم 2.0 انجام می‌شود.
مخترع اثبات سهام چه کسی است؟
اثبات سهام برای اولین بار در سال 2012، در مقاله‌ای با موضوع پیرکوین (peercoin) توسط سانی سینگ (sunny king) و اسکات نادال (scott nadal) معرفی شد. آنها این مسئله را به عنوان «طرحی مشتق شده از بیت کوین، رمزارز نظیر-به-نظیر ساتوشی ناکاموتو» توصیف کردند.
شبکه peercoin با ترکیبی از مکانیزم‌های اثبات کار و اثبات سهام راه‌اندازی شد. در این پروژه اثبات کار، عمدتاً برای ایجاد و تولید منابع برای عرضه اولیه استفاده می‌شد. ولی در طولانی مدت برای پایداری شبکه به این روش نیازی نبود، و به تدریج از اهمیت آن کاسته شد. در واقع اکثر امنیت شبکه، به اثبات سهام متکی بود.
نماینده اثبات سهام (delegated proof of stake- dpos) چیست؟
در سال 2014، دانیل لاریمر (daniel larimer)، نسخه جایگزینی برای مکانیزم اثبات سهام با نام نماینده اثبات سهام dpos ارائه داد. در ابتدا از این مکانیزم برای بخشی از بلاکچین bitshares استفاده شد. اما اندکی بعد شبکه‌های دیگری نیز این مدل را پذیرفتند. این شبکه‌ها عبارتند از استیم (steem) و ای‌او‌اس (eos) که آنها هم توسط لاریمر ساخته شدند.
نماینده اثبات سهام کاربران را قادر می‌سازد تا از مقدار کوین‌هایی که در اختیار دارند به عنوان رای استفاده کنند، در این صورت میزان رای آنها متناسب با میزان کوین‌های آنان می‌باشد. سپس از این آرا برای انتخاب نمایندگان استفاده می‌شود. در نهایت، کاربران انتخاب شده از طرف دیگران بلاک چین را مدیریت، و امنیت و اتفاق نظر در آن را تضمین می‌کنند. معمولاً پاداش بین نمایندگان توزیع می‌شود. سپس آنها بخشی از پاداش‌ها را که متناسب با سهم خود به آنها تعلق گرفته است را میان کسانی که به آنها رأی داده‌اند، تقسیم می‌کنند.
مدل dpos، امکان دستیابی به توافق نظر یا اجماع را با تعداد کمتری از نودهای (nodes) معتبر، فراهم می‌سازد. بدین ترتیب عملکرد شبکه را بهبود می‌بخشد. از طرف دیگر، این روش باعث می‌شود تمرکززدایی کمتری صورت گردد. زیرا که شبکه به یک گروه کوچک و منتخب از نودهای معتبر اتکا دارد. و همین نودهای معتبر، انجام فعالیت‌ها و قدرت کلی بلاک چین را در دست دارند. زیرا تنها آنها می‌توانند در فرایند اجماع و تعیین پارامترهای اصلی این قدرت مشارکت کنند.
به بیان ساده‌تر، روش نماینده اثبات سهام به کاربران این امکان را می‌دهد تا از طرف دیگر مشترکان در آن شبکه اعمال نفوذ کنند.
استیکینگ چگونه کار می‌کند؟
همان‌طور که قبلاً به آن اشاره کردیم، در مکانیزم اثبات کار برای افزودن بلاک جدید به بلاک چین، به ماینینگ متکی می‌باشیم. ولی در زنجیرهای اثبات سهام، بلاک‌های جدید را می‌توانیم از طریق فرآیند استیکینگ ایجاد و تأیید کنیم.
استیکینگ شامل تأیید‌کنندگانی است که کوین‌های خود را در شبکه قفل می‌کنند. از این رو، می‌توانند توسط پروتکل، به طور تصادفی در فواصل زمانی مشخص برای ایجاد بلوک انتخاب شوند. معمولاً مشترکانی که کوین‌های بیشتری دارند، از شانس بیشتری برای انتخاب شدن جهت تأیید بلوک‌های بعدی برخوردار هستند.
این جریان باعث می‌شود تا بلاک‌های جدید، بدون نیاز به سخت‌افزار تخصصی ماینینگ مثل asic، ایجاد شوند. فرآیند استخراج ارزهای دیجیتال با دستگاه‌های asic، به سرمایه گذاری سخت افزاری قابل توجهی نیاز دارد. در حالی که در فرآیند استیکینگ سرمایه‌گذاری مستقیما بر روی رمزارز انجام می‌شود. بنابراین، برای ایجاد بلاک جدید به جای رقابت در کارهای محاسباتی، تأییدکنندگان اثبات سهام بر اساس کوین‌هایی که در اختیار دارند انتخاب می‌شوند. میزان سهم (کوین‌هایی که در حسابشان نگهداری می‌کنند) همان چیزی است که به تأییدکنندگان برای حفظ امنیت شبکه انگیزه می‌دهد. اگر آنها نتوانند این کار را به درستی انجام دهند، ممکن است کل دارایی آنها در معرض خطر قرار گیرد.
هر بلاکچینی که با اثبات سهام کار می‌کند، رمزارز مخصوص به خود را برای استیکینگ دارد. برخی از شبکه‌ها سیستم دو توکنی را در پیش می‌گیرند که در آن پاداش‌ها بوسیله توکن دوم، پرداخت می‌شود.
در واقع استیکینگ، صرفاً به معنای نگه داشتن وجوه و یا کوین‌ها در یک کیف پول مناسب است. این امر عملاً هر کسی را قادر می‌سازد تا در ازای دریافت پاداش، فعالیت‌های شبکه را انجام دهد. همچنین، این فعالیت ممکن است شامل اضافه کردن وجه به یک استخر استیکینگ باشد، که در ادامه توضیح خواهیم داد.
پاداش‌های استیکینگ چگونه محاسبه می‌شوند؟
هیچ پاسخ کوتاهی برای این سوال وجود ندارد. هر شبکه بلاک چین می‌تواند از روش‌های متفاوتی برای محاسبه پاداش‌ها استفاده کند.
برخی از شبکه‌ها بر اساس فاکتورهای مختلف پاداش هر بلاک را تعیین می‌کنند. این فاکتورها شامل موارد زیر می‌باشند:
- تأییدکننده چه تعداد کوینی در کیف پول خود نگهداری می‌کند
- تأییدکننده چه مدت زمانی به صورت فعال کوین‌های خود را نگهداری کرده است
- در مجموع چه تعداد کوین بر روی شبکه ذخیره شده است
- نرخ تورم
- سایر عوامل
در یک سری شبکه‌های دیگر، پاداش‌های استیکینگ به صورت درصد ثابتی تعیین می‌شوند. این پاداش‌ها به صورت نوعی خنثی‌کننده تورم، به تاییدکنندگان پرداخت می‌شوند. تورم، کاربران را به جای نگه داشتن کوین‌های خود، به خرج کردن آنها ترغیب می‌کند.این امر می‌تواند باعث افزایش استفاده آنها از رمز ارزها شود. اما با این مدل تأیید کنندگان می‌توانند پاداش‌های مورد انتظار خود را به طور دقیق محاسبه کنند.
شاید برای برخی یک برنامه پاداش قابل پیش‌بینی، در مقابل یک شانس احتمالی برای دریافت پاداش بلاک، مطلوب‌تر به نظر برسد. و از آنجایی که این اطلاعات برای عموم کاملا قابل مشاهده است، همین امر می‌تواند مشترکان بیشتری را برای استیکینگ ترغیب کند.
استخر استیکینگ چیست؟
استخر استیکینگ، مجموعه‌ای از دارندگان یک کوین می‌باشد که منابع مالی خود را با یکدیگر ادغام می‌کنند تا شانس خود را برای تأیید بلاک و دریافت پاداش افزایش دهند. آنها قدرت خود را با هم ترکیب کرده و پاداش‌ها را متناسب با سهم‌شان در استیکینگ، تقسیم می‌کنند.
غالباً راه‌اندازی و نگهداری استخر استیکینگ، به زمان و تخصص زیادی نیاز دارد. استخرهای استیکینگ بیشترین تأثیرگذاری را در شبکه‌ها دارند، اما در عین حال موانع ورود آنها (چه فنی و چه مالی) نسبتاً زیاد است. به این ترتیب، بسیاری از دارندگان استخر، از پاداش‌های استیکینگ که بین مشترکان تقسیم می‌شود، فی یا کارمزد دریافت می‌کنند.
به علاوه، استخرها می‌توانند برای هر کسی که در زمینه استیکینگ فعالیت می‌کند، امکان انعطاف‌پذیری بیشتری را فراهم کنند. معمولاً کوین‌ها باید برای یک دوره زمانی مشخص، در سیستم قفل شوند و به طور معمول، زمان برداشت و یا قطع همکاری، توسط پروتکل تنظیم می‌شود. علاوه بر این، تقریباً همیشه، یک «حداقل اعتبار در حساب» در نظر گرفته می‌شود که برای جلوگیری از رفتارهای مخرب ضروری است.
در اکثر استخرهای استیکینگ، داشتن یک حداقل اعتبار، امری ضروریست که زمان برداشت آنها مشخص است و تمدید نخواهد شد. در نتیجه، عضویت در یک استخر استیکینگ، به جای اینکه به تنهایی به این فعالیت بپردازند، می‌تواند برای کاربران جدید ایده‌آل‌‌تر باشد.
استیکینگ سرد (cold staking) چیست؟
به فرآیندی که کوین‌ها روی یک کیف پول ارز دیجیتال استیک شود که آن کیف پول آفلاین باشد، استکینگ سرد می‌گویند. این کار را می‌توان از طریق کیف پول سخت‌افزاری انجام داد. اما همچنین انجام آن از طریق کیف پول‌های نرم‌افزاری که شکاف هوا (air gap) داشته باشند نیز، قابل انجام است.
air gap یا شکاف هوا یک اقدام امنیتی است که شامل ایزوله کردن یک کامپیوتر یا شبکه و جلوگیری از برقراری ارتباط خارجی با دیگر دستگاه‌ها می‌شود. به عنوان مثال، یک کامپیوتر با شکاف هوا کامپیوتری است که از نظر فیزیکی از بقیه کامپیوترها جدا شده است و قادر به اتصال بی سیم یا فیزیکی با سایر رایانه‌ها یا دستگاه‌های شبکه نیست.
شبکه‌هایی که از استیکینگ سرد پشتیبانی می‌کنند، کاربران را قادر می‌سازند درحالیکه وجوه خود را به صورت آفلاین نگه می‌دارند در فرآیند staking، شرکت کنند. لازم به ذکر است که اگر صاحب کوین‌ها، کوین‌های خود را از کیف پول سخت افزاری جا‌به‌جا کند، فرآیند دریافت پاداش برای او متوقف خواهد شد.
staking سرد برای دارندگان مقادیر زیادی از ارزدیجیتال، که می‌خواهند ضمن حمایت از شبکه، از امنیت حداکثری وجوه خود اطمینان حاصل کنند، بسیار مفید است.
نحوه استیکینگ ارزهای دیجیتال در صرافی بایننس
می‌توانید به نگهداشتن کوین‌های خود در صرافی بایننس (binance ) و اضافه کردن آن به استخر staking فکر کنید. زیرا هیچ کارمزدی پرداخت نمی‌کنید و همچنین می‌توانید از مزایای دیگری که نگه داشتن ارز دیجیتال در بایننس برای شما به همراه می‌آورد نیز، بهره‌مند شوید.
تنها کاری که باید انجام دهید این است که کوین‌های خود را که از روش اثبات سهام پشتیبانی می‌کنند، در binance نگه دارید و دیگر ترتیب بقیه کارها برای شما داده خواهد شد. پاداش‌های staking هم معمولاً در ابتدای هر ماه توزیع می‌شود.
برخی از ارزهای دیجیتال پشتیبانی شده شامل: cosmos (atom) ،neo ،tron ،tezos (xtz) ،eos ،fetch.ai ،troy ،komodo (kmd) ،ontology (ont) ،vechain (vet)، algorand (algo) ،qtum
سابقه پاداش‌های توزیع شده مربوط به هر کوین را نیز می‌توانید در بخش که در صفحه اصلی staking مربوط به هر پروژه هرکوین وجود دارد، بررسی کنید.
جمع بندی
staking و اثبات سهام، راه‌های بیشتری را برای هر کسی که مایل به شرکت در توافق و اعمال نظر در بلاکچین است، باز می‌کند. علاوه بر این روشی بسیار آسان برای کسب مداوم درآمد، تنها با نگهداشتن کوین است.
از آنجا که فرآیند استیکینگ به سرعت در حال آسان شدن است، موانع ورود آن به اکوسیستم بلاکچین روز به روز در حال کمتر شدن است. البته لازم به یادآوری است که staking، کاملاً بدون ریسک نیست. ضروری است که تحقیقات خود را در این زمینه انجام دهید و از کیف پول های با کیفیت مثل کیف پول تراست (trust wallet) استفاده کنید.
