تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز چیست؟

صرافی غیرمتمرکز چیست؟

صرافی­‌های غیرمتمرکز ارز دیجیتال (DEX) با هدف برطرف کردن مشکلات موجود در صرافی‌­های متمرکز (centralized exchanges) به وجود آمده‌­اند. صرافی‌­های غیرمتمرکز، به صورت بدون واسطه، بازارهایی همتا به همتا (P2P) بر روی زنجیره­‌ی بلوک (blockchain) تشکیل می‌­دهند تا از این طریق معامله‌­گران بتوانند به صورت مستقل وجوه خود را ذخیره و به کار گیرند. کاربران این نوع صرافی‌­ها می‌­توانند بدون واسطه وارد معامله‌­ی رمز ارزی با یکدیگر شوند، به عبارت دیگر، ضرورت حضور و دخالت شخص ثالث وجود ندارد.  

مطالب مرتبط: برای مطالعه ویژگی‌های صرافی غیر متمرکز، سری به مقاله صرافی غیر متمرکز چیست بزنید.

خدمات غیرمتمرکز به صورت خودکار یا توسط شرکت‌کنندگان نظارت می‌­شود. فناوری دفتر کل توزیع شده (distributed ledger technology–DLT) امنیت دارایی کاربران را تامین می‌­کند. در کل، عمدتاً بلاکچین‌های آورده شده در ذیل در صرافی­‌های غیرمتمرکز مورد استفاده قرار می‌­گیرند: اتریوم (Ethereum) (EtherDelta, IDEX و غیره)، گرافین (Graphene) (BitShares CryptoBridge و غیره) یا بلاکچین های ایجاد شده توسط دیگر رمز ارزها (Waves, Switcheo و غیره).

تفاوت صرافی­‌های غیرمتمرکز و صرافی‌­های متمرکز در چیست؟

در صرافی‌­های متمرکز، کاربرها باید شناسایی شوند و کوین‌های (coins) این کاربران در حساب­ شرکت‌ها نگهداری می‌­شود. صرافی­‌های غیرمتمرکز دقیقاً در نقطه‌­ی مقابل صرافی­‌های متمرکز قرار دارند.   

مدیریت صرافی­‌های متمرکز بر عهده‌­ی شرکتی خاص یا شخصی خاص با هدف کسب سود است. این صرافی‌­ها مسئولیت حفظ امنیت داده‌­ها و اطلاعات معاملاتی کاربران را به عهده دارند. کنترل کامل چگونگی عملکرد بستر معاملاتی کاملا برعهده‌­ی این صرافی­‌هاست و به صورت مستقل تصمیماتی اتخاذ می­‌کنند که برای توسعه‌­ی خدمات ­رسانی آنان بسیار ضروری است.

تفاوت صرافی غیرمتمرکز از متمرکز

در مقابل، صرافی­‌های غیرمتمرکز به صورت خودکار یا نیمه ­خودکار با مشارکت و تصمیم‌­گیری شرکت­‌کنندگان پلتفرم معاملاتی مدیریت می‌­شود. این گونه پلتفرم‌های معاملاتی، به صورت فنی امکان برقراری تعاملات مستقیم بین شرکت‌­کنندگان را فراهم می‌­آورد و از روش ثبت توزیع شده (distributed registry) برای ذخیره و پردازش تمام اطلاعات یا تقریباً تمام اطلاعات بهره می‌­برد. صرافی غیرمتمرکز اطلاعات شخصی یا وجوه کاربران را بر روی سِرور رایانه‌­اش ذخیره نمی‌­کند و تنها در نقش پلتفرم معاملاتی با هدف یافتن موردی مناسب برای خرید یا فروش خدمات می‌­دهد.

مزایای صرافی­‌های غیرمتمرکز چیست؟

بیشترین نقاط قوت صرافی‌­های غیرمتمرکز ناشی از معماری توزیع‌­شده‌­ی آنها و نبودن مرکز کنترل واحد است.  

• امنیت

صرافی­‌های غیرمتمرکز، دارایی کاربران را ذخیره نمی‌­کنند. بنابراین، حملات هکرها و سقوط قیمت ارز نمی‌­تواند سبب از بین رفتن دارایی کاربران شود. عدم وجود نقطه ورود واحد که امکان دسترسی به تمام وجوه و داده­‌ها را فراهم می‌­آورد. کار را برای هکرها دشوارتر می‌­سازد و به نوبه­‌ی خود امکان حمله هکرها وجود نخواهد داشت، این ویژگی اساساً صرافی­‌های غیرمتمرکز را متمایز از صرافی‌­های متمرکز که اغلب هک می‌­شود، می‌­سازد.

برای اطلاع بیشتر از حمله هکرها به صرافی‌های مختلف مقاله لیست عظیمی از بزرگترین سرقت‌های انجام شده در تاریخ بیت‌ کوین را مطالعه نمایید

• احتمال بسیار پایین دستکاری

احتمال بسیار پایین سوءاستفاده و دستکاری قیمت‌ها یا جعل حجم معاملاتی به دلیل نبود ساختار مرکزی ذینفع از دستکاری (مستقر در صرافی) یکی دیگر از مزایای سرویس خدمات رسانی صرافی‌های غیر متمرکز است.

هیچ نوع حساب شخصی در صرافی غیرمتمرکز وجود ندارد و نیاز به هیچ نوع تأییدی نمی‌باشد. حتی لازم نیست ایمیلی ارسال شود. درنتیجه، امکان سرقت اطلاعات شخصی کاربران وجود ندارد. این ساختار، سرویس‌­دهی به مشتریان را بر مبنای ثبت توزیع شده به صورت ناشناس قرار می‌­دهد. در حالی که در مقایسه با صرافی‌­های دیگر باید احراز هویت فردی با هدف شناخت مشتری (Know Your Customer (KYC)) و مطابق با قوانین ضد پول­شویی(Anti-Money Laundering (AML)) صورت گیرد.

• بدون نیاز به قانون­گذاران

معماری توزیع‌­شده­‌ی صرافی‌­های غیرمتمرکز سبب حفاظت آنها و عدم دخالت مقامات محلی یا بین‌­المللی در امور مرتبط با این نوع صرافی­‌ها می‌­شود. این در حالیست که ضرورت پیروی از قوانین در ساختارهای متمرکز وجود دارد. به عبارت دیگر، سیستم خدمات ­رسانی صرافی متمرکز می‌­تواند به صورت کامل مسدود شود یا محدودیت‌هایی را برای کاربران اعمال کند که در این صورت برخی محدودیت­‌های مکانی یا محدودسازی برخی اختیارات در سیستم خدمات‌­رسانی به وجود می‌­آید.

•  قابلیت دسترسی برای پروژه­‌های مختلف

صرافی‌­های غیرمتمرکز، در مقایسه با صرافی­‌های متمرکز، نه تنها امکان سفارش ارزهای دیجیتال موجود را فراهم می‌­آورد بلکه امکان ایجاد رمز ارزهای جدید را به صورت مستقیم و بدون واسطه در سیستم به وجود می‌­آورد. این سیستم به پروژه‌­های استارت­آپ (startup) این امکان را می‌دهد تا با حداقل نقدینگی وارد معاملات شوند و برای قرار گرفتن بر روی پلتفرم‌های اصلی معاملات مجبور به پرداخت هزینه‌­های بالا نباشند.

معایب صرافی­‌های غیرمتمرکز چیست؟

معماری توزیع‌­شده‌ی صرافی­‌های غیرمتمرکز و کنترل کامل دارایی کاربر توسط شخص کاربر سبب ایجاد برخی مشکلات شده است.

• عدم توانایی در بازیابی دسترسی

برای مثال، هنگامی که رمز عبور کاربر هک شود یا کلید خصوصی وی گم شود، کاربر نمی‌­تواند اطلاعاتش را بازیابی کند و دارایی‌اش را بازیابی کند. این امر بدین دلیل است که فرایندهای شناخت مشتری (KYC) و کنسل کردن معامله در سیستم­‌های غیرمتمرکز تعبیه نشده است. فرآیندهای بازپرداخت و استرداد در ثبت توزیع شده وجود ندارد. کاربرانی که سهوا اشتباهی را مرتکب می‌شوند یا رمز عبور خود را از فراموش می‌کنند، امکان بازیابی و دسترسی مجدد به اطلاعات‌شان را ندارند.

• امکانات محدود

کاربران اکثر صرافی‌­های غیرمتمرکز به بسیاری از امکانات معامله‌گران همانند حد ضرر (استاپ لاس،stop loss)، مارجین تریدینگ (معاملات مارجین، margin trading) یا لندینگ (lending) دسترسی ندارند. از آنجا که اکثر صرافی‌­های غیرمتمرکز از طریق قراردادهای هوشمند (smart contracts) مدیریت می‌­شوند، رمزارزهایی که معامله با قراردادهای هوشمند را پشتیبانی نمی‌­کنند نمی‌­تواند وارد بازار خرید و فروش شوند.

• نقدینگی پایین

در مقایسه با صرافی‌­های متمرکز، معمولاً صرافی­‌های غیرمتمرکز نقدینگی پایین‌تری دارند. بنابراین، در حالی که حجم معاملات روزانه‌­ی صرافی غیرمتمرکز بیتشر (Bitshares DEX) به میزان 197 بیت­ کوین (BTC) است، همین پارامتر در صرافی بایننس (Binance) به 227.123 بیت­کوین خواهد رسید.

حجم معاملات روزانه و ماهانه در صرافی‌های غیرمتمرکز

تفاوت در این مقادیر به این علت است که معامله‌­گران، سرویس­‌های متمرکز را ترجیح می‌­دهند. چرا که در صرافی‌های متمرکز دامنه‌­ی انتخاب ابزارها، جفت ­ارزها (currency pairs) و سفارشات، بسیار بیشتر از خدمات صرافی‌­های غیرمتمرکز است. درنتیجه، سرویس غیرمتمرکز در این چرخه‌­ی معیوب قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، نقدینگی پایین سبب کاهش تعداد کاربران شده است، این در حالیست که دستیابی به نقدینگی در شرایطی که تعداد معامله­‌گران بسیار کم باشد غیرممکن است.  

• مسائل و موضوعات مرتبط با مقیا­س‌­پذیری 

هجوم جمعیت کثیری از افراد برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال سبب پایین آمدن سرعت شبکه می‌­شود. این امر ممکن است به نوبه­‌ی خود سبب ایجاد تاخیر، افزایش کمیسیون و دیگر مشکلات شود که پیش­تر معامله‌­گران صرافی­‌های متمرکز با اینگونه مسائل مواجه بوده‌اند.

• عدم ارائه­‌ی خدمات پشتیبانی

همان گونه که در تعریف صرافی غیرمتمرکز آمده است، این نوع از صرافی‌ها نمی‌­توانند برای مدیریت معاملات و حساب‌های کاربران خدمات پشتیبانی داشته باشند. زمانی که کاربر، این صرافی را برای معامله‌­ی ارز دیجیتال انتخاب می‌­کند مسئولیت کامل دارایی‌­­اش را شخصاً به عهده می‌گیرد و در مواردی که کلید خصوصی‌اش را فراموش کند یا یک معامله به درستی ارسال نشود، هیچ گونه مرجع پشتیبانی برای کمک به آنها وجود ندارد. عدم ارائه‌­ی خدمات پشتیبانی بدین معنا می‌­باشد که افزایش چشمگیر درخواست‌های کاربران ممکن است منجر به ایجاد مشکلاتی در رابطه با مقیاس‌­پذیری شود.. این عامل می‌­تواند به نوبه‌­ی خود سبب افزایش زمان پاسخگویی اپراتور در هنگام رخداد مشکلات فنی در این نوع سیستم گردد.

• سرعت محدود

بررسی و تأیید معاملات بر روی بلاک چین زمان­بر است. البته مدت زمان پردازش به صرافی بستگی ندارد، و این امر به ماینرها (miners) مربوط می‌شود. در مقایسه با صرافی‌­های متمرکز، محبوبیت کمتر صرافی­‌های غیرمتمرکز این احتمال را به وجود می‌­آورد که کاربران در یافتن فردی متناسب برای خرید و فروش سفارشات خود یا انجام یک معامله با قیمت عالی با مشکلاتی مواجه شوند. همچنین احتمال می‌­رود که خرید یا فروش ارزهای جدید یا ارزهایی با حجم معاملاتی پایین در این صرافی‌ها بسیار دشوارتر شود.

آیا کار کردن با صرافی­‌های غیرمتمرکز دشوار است؟

صرافی‌­های غیرمتمرکز ماهیت پیچیده‌­تری دارند و انجام برخی مطالعات در مورد موضوعات فنی مرتبط با آنها کاملا ضروری است. البته تا حدودی در بالا در مورد معایب صرافی­‌های غیرمتمرکز صحبت شد.

اکثر صرافی­‌های غیرمتمرکز در پلتفرم اتریوم (Ethereum platform) یک سازمان نامتمرکز خودگردان (decentralized autonomous organization -DAO) یا یک برنامه غیرمتمرکز (decentralized application -DApp) می‌باشند. این صرافی‌ها با استفاده از بلاکچین و قراردادهای هوشمند اتریوم مشغول به فعالیت هستند. در واقع هزینه تراکنش‌ها می‌بایست با گس (gas) پرداخت شود. کاربران باید در انتخاب مقدار گس دقت کنند تا معامله آنها متوقف نشود و پردازش در زمان مقرر صورت گیرد.

برترین صرافی‌های غیرمتمرکز از نظر سهام بازار

روند سفارش دادن در صرافی غیرمتمرکز تا حدودی متفاوت از صرافی متمرکز است. مکانیسم­‌های سیستم تریدینگ (trading system) سبب برقراری ارتباط بین سفارشات، بر مبنای ترتیب داده‌­ها، می‌­شود. کاربران با استفاده از کلیدهای خصوصی‌­شان و بدون دخالت صرافی تمامی معاملات را انجام، تأیید و امضاء می‌­کنند.  

برخی صرافی­‌ها توکن (token) خاص خود را در پلتفرم قرار می‌­دهند تا در واقع نقش­‌های متفاوتی را در عملکرد این سیستم (از پرداخت کمیسیون گرفته تا سرمایه‌­گذاری در یک پروژه) به وجود آورند. برای مثال، ارزهای رایجی مانند بیت­کوین (BTC)، اتریوم (ETH) و لایت­ کوین (LTC ) به صورت جفت با دارایی‌­های داخلی ویوز (Waves) در پلتفرم ویوز وارد معامله می‌­شوند، و همچنین برای پرداخت کمیسیون و دیگر پرداختی­‌ها مورد استفاده قرار می‌­گیرند.

به علاوه، در زمان انجام معاملات در سیستم غیرمتمرکز ممکن است کاربران با سرعت کند عملیات مواجه شوند. سرعت کند این سیستم صرفاً به دلیل تأخیر بین زمان انجام تراکنش‌های بلاک­چین و فرآیند تأیید است. 

آیا یک صرافی می‌­تواند به صورت کامل غیرمتمرکز شود؟

در واقع، اکثر صرافی‌­هایی که خود را غیرمتمرکز معرفی می‌­کنند، کاملاً غیرمتمرکز نیستند.

واقعیت این است که اکثر صرافی­‌های غیرمتمرکز در خرید یا فروش دارایی‌­های کاربران از سِروِرهای خودشان برای ذخیره‌­ی برنامه‌­ها و داده­‌های تریدینگ بهره می‌­برند. اما کلیدهای خصوصی فقط در اختیار خود کاربران است.

بنابراین، صرافی‌­های غیرمتمرکز ویژگی‌های متمرکز بودن را دارا هستند و امکان کنترل و نظارت دولت بر چگونگی عملکرد آنها را فراهم می‌­آورد. یک مثال بارز در این زمینه، صرافی IDEX است که اجازه‌­­ی انجام معاملات بر این پلتفرم را به ساکنان ایالت نیویورک نمی‌­دهد.

به همین دلیل، برخی صرافی­‌ها ممکن است در معرض خطرات هک شدن یا حملات سایبری باشند. چارلی لی (Charlie Lee)، موسس لایت­کوین، ادعا داشت در صورتی که صرافی بتواند دارایی مشتریان خود را از دست دهد یا مسدود کند، آن صرافی نمی‌­تواند غیرمتمرکز باشد. این پیام زمانی در توییتر وی انتشار یافت که صرافی غیرمتمرکز بانکر (Bancor)، طبق گزارش­‌ها، در تاریخ نهم جولای 2018 هک شد و دارایی صرافی به ارزش  13.5 میلیون دلار از دست رفت.

 آیا روشی برای برطرف کردن اینگونه مسائل وجود دارد؟

 هنگام بررسی قوانین صرافی‌­های غیرمتمرکز، یکی از مسائل مهمی که با آن مواجه می‌­شویم این است که این گونه صرافی‌­ها در اکثر موارد، تحت کنترل و نظارت شخص حقیقی یا حقوقی خاصی نیستند.

این حقیقت که صرافی‌­های غیرمتمرکز ملزم به پیروی از قوانین و مقررات نیستند منجر به ایجاد برخی مشکلات در تعیین فرد مسئول به هنگام رخداد تخلفات و دشواری­‌هایی در کنترل معاملات یا شناسایی تخلفات احتمالی می‌­شود. به همین دلیل، برخی قوانین موجود در مورد صرافی­‌های متمرکز قابلیت اجرایی شدن درمورد صرافی‌­های غیرمتمرکز را ندارد.

 در ایالات متحده، قانون­‌گذاران در تلاش برای اجراء قوانین اساسی حاضر بر این موضوع می باشند. همچنین، مقامات سنگاپور در حال تدوین چارچوب جدیدی برای قانون‌گذاری در مورد صرافی­‌های غیرمتمرکز می‌باشند. با این حال، در این کشورها، هیچ موضع مشخصی در رابطه با صرافی­‌های غیرمتمرکز وجود ندارد و این در حالیست که هیچ نوع قانون‌گذاری در مورد صرافی‌­های غیرمتمرکز در سایر کشورها صورت نگرفته است.