سرمایه گذاری در ارز دیجیتال بهتر است یا بورس؟ بررسی ذره‌بینی

سرمایه گذاری در ارز دیجیتال بهتر است یا بورس؟ آفرین سوال خوبی پرسیدید. اما پاسخ این سوال یک کلمه نیست و به فاکتورهای مختلف بستگی دارد. ارزهای دیجیتال و بورس جزو پر ریسک‌ترین محل‌های سرمایه‌گذاری هستند. این ریسک دو جنبه دارد. یک جنبه آن دستیابی به سود بیشتر است و در مقابل هم امکان ضرر به همان اندازه وجود دارد.

در این مقاله ما یک جورهایی می‌خواهیم ماهی‌گیری را به شما یاد بدهیم نه به شما ماهی بدهیم. به طوری که در پایان (با توجه به مفروضات) خودتان تصمیم بگیرید که برای شما بورس بهتر است یا ارز دیجیتال؟

قبل از بررسی مقایسه بورس و ارزهای دیجیتال ابتدا ذره‌بینی برای نگاه بهتر به شما می‌دهیم. در ادامه به صورت کوتاه بازار بورس و ارزهای دیجیتال را معرفی می‌کنیم و نهایتا به سراغ مقایسه اصلی می‌رویم. به علاوه چند نکته جالب دیگر هم در ادامه خواهید خواند.

پس با ما همراه باشید تا به صورت ذره‌بینی بورس و ارزهای دیجیتال را با هم مقایسه کنیم. یعنی چنان ذره‌بینی بیندازیم که آتش از هر دو بازار بلند شود.

صبر کنید – ذره‌بین یادتان نرود!

در مقدمه گفتیم که می‌خواهیم یک ذره‌بین به شما بدهیم تا در انتخاب بین ارز دیجیتال یا بورس دید بهتری داشته باشید. اکنون وقت تحویل گرفتن ذره‌بین است. ذره‌بین ما توضیحات و شفاف‌سازی‌هایی هستند که به شما خواهیم گفت.  در ادامه هر تفاوتی بین ارز دیجیتال و بورس را که گفتیم با این ذره بین ببینید تا تصویر بهتری داشته باشید.

• انتخاب محل مناسب سرمایه‌گذاری برای هر فرد متفاوت است

واقعیت این است که انتخاب محل سرمایه‌گذاری به صورت فرد‌به‌فرد متفاوت است. اگر فردی در زمینه سرمایه‌گذاری شما را راهنمایی کرد و سن، میزان ریسک‌پذیری، افق سرمایه‌گذاری، حجم سرمایه و متغیرهای این‌چنینی برایش مهم نبود، قاعدتا نباید به او اعتماد کنید.

مثلا انتخاب سبد سرمایه‌گذاری برای یک فرد بازنشسته (که میل به ریسک زیادی ندارد) با یک سرمایه‌گذار جوان بسیار متفاوت است.

• بهترین انتخاب داشتن سبدی از سرمایه است

معمولا بعد از بررسی بازارها نباید به این پاسخ برسیم که خب مثلا بازار ارزهای دیجیتال مناسب است و من باید پول‌هایم را در آنجا سرمایه‌گذاری کنم. این تصور هم اشتباه است. باید توجه کنیم که همیشه داشتن سبد سرمایه‌گذاری بهتر از حضور صرفا در یک بازار است. در واقع پاسخ صحیح این است که در کدام بازار و با چند درصد از سرمایه‌ام، سرمایه‌گذاری کنم؟

برای مثال یک فرد جوان می‌تواند 60 درصد سرمایه‌اش را در بازارهای با ریسک بالا قرار دهد و در مقابل یک فرد بازنشسته بهتر است که با 20 از درصد سرمایه خود ریسک بالا را متحمل شود.

برای این که مطمئن شویم که نکات مربوط به این بخش را به درستی توضیح داده‌ایم و شما مطالب را متوجه شده‌اید، خلاصه‌ای از آن ها را در ادامه قرار می‌دهیم:

• انتخاب محل سرمایه‌گذاری باید بر اساس میزان ریسک‌پذیری فرد باشد
• سرمایه‌گذاری صحیح باید شامل سبدی از دارایی‌ها باشد
• افق زمانی سرمایه‌گذار مهم است
• حجم سرمایه‌ فرد در انتخاب محل سرمایه‌گذاری مهم است

پس حواسمان باشد که پاسخ صحیح به سوالاتی مثل این که بورس یا ارز دیجیتال کدام بهتر است؟ فقط و فقط این است که: بستگی دارد. بقیه پاسخ‌ها صرفا از سر بی‌حوصلگی یا ناآگاهی هستند.

خب حالا وقت این است که دستمالی به ذره‌بین‌تان بکشید تا شروع کنیم. اما قبل از شروع مقایسه، برای تازه‌واردها درباره ارزهای دیجیتال و بورس صحبت می‌کنیم و بعد بالا و پایین بورس و ارزهای دیجیتال را شخم می زنیم!

اگر با ارزهای دیجیتال و بورس آشنایی کامل دارید، می‌توانید از اینجاادامه متن را دنبال کنید.

درباره ارزهای دیجیتال – نسل جدید دارایی‌ها

به زبان ساده ارزهای دیجیتال طبقه‌ای از دارایی‌ها هستند که با فناوری بلاک‌چین کار می‌‎کنند. همانند بقیه ارزهای رایج، رمزارزها هم وسیله‌ای برای مبادله و ذخیره ارزش هستند. ارزهای دیجیتال برای تامین امنیت و تایید تراکنش‌های شبکه از روش‌های رمز‌نگاری شده استفاده می‌کنند.

ارزهای دیجیتال توسط هیچ نهاد مرکزی یا دولت مشخصی کنترل نمی‌شوند. در واقع آن‌ها توسط شبکه‌ای از رایانه‌ها و کاربران مدیریت می‌شوند. این خود یک ایده انقلابی است و مزیتی مهم در مقابل دیگر دارایی‌ها به حساب می‌آید. شاید در آینده امور مالی در کلیه حوزه‌ها و حتی بازار سهام از ایده‌های دنیای رمزارزها استفاده کنند.

هزاران ارز دیجیتال در دنیا وجود دارد. اما بیت کوین بزرگترین و مهم‌ترین آن‌هاست و به تنهایی حدود 45 درصد ارزش بازار ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده است. دیگر رمزارزهای معروف عبارتند از: اتریوم (eth)، تتر (usdt)، ترون (trx)،کاردانو و غیره.

درباره بازار سهام – مکانی قدیمی و بزرگ

بازار سهام جایی است که در آن شرکت‌ها سهام خود را به صورت عمومی منتشر می‌کنند. ما در بورس، سهام یک شرکت را می‌خریم و مالک بخشی از آن می‌شویم و در سود و زیان‌های آینده‌اش شریک هستیم.

بورس یک مفهوم بسیار گسترده است. در بازار بورس هر چیزی قابل معامله است از سهام شرکت‌ها گرفته تا انواع ابزارهای مالی مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا ابزارهای مشتقه.

در تصویر زیر تالار معاملات بازار سهام نیویورک را مشاهده می‌کنید که یکی از مهم‌ترین بورس‌های جهان است. این تصویر در ژانویه 2023 به ثبت رسیده است.

منبع عکس: رویترز

البته امروزه برای خرید فروش سهام لازم نیست به تالار معاملات بورس‌ها مراجعه کنیم. تمام معاملات به صورت آنلاین و از طریق پلتفرم‌های معاملاتی هم انجام می‌شود.

صاحبان سهام می‌توانند با حضور در مجامع سالانه در انتخاب اعضای هیئت مدیره شرکت کنند و به سیاست‌های آینده که شرکت ارائه می‌دهد، رأی دهند. بورس‌های مختلفی در دنیا وجود دارد مانند بورس نیویورک، بورس شانگهای، بورس لندن و در کشور خودمان هم بورس اوراق بهادار تهران.

یک بار دیگر صبر کنید! – شفاف سازی

چند لحظه صبر کنید. کجا می‌روید با این عجله؟ دفعه قبل که گفتیم چند لحظه صبر کنید نهایتا یک ذره‌بین به شما دادیم تا در بررسی بورس یا ارز دیجیتال از آن استفاده کنید. یادتان هست دیگر؟ اگر آن بخش را نخوانده‌اید، توصیه می‌کنیم برگردید و آن را بخوانید تا بدون ذره‌بین جلو نروید.

در مقایسه بازار بورس یا ارز دیجیتال باید چند نکته مهم را مد نظر داشته باشیم تا با نگاه بازتری تفاوت‌ها را بررسی کنیم. در ادامه به این نکته‌ها اشاره می‌کنیم:

وقتی می‌گوییم «بازار ارزهای دیجیتال» به طور واضح برای همه مشخص است که منظورمان دقیقا کدام بازار است .ما می‌توانیم از طریق یک صرافی از بین ارزهای موجود یکی را انتخاب کرده و آن را خرید و فروش کنیم.

اما وقتی می‌گوییم بازار بورس وضعیت مقداری متفاوت است. در واقع بورس یک مکان مشخصی نیست. این یعنی چه؟ یعنی اینکه بورس یک مفهوم عمومی است که به بازارهای مختلف نسبت داده می‌شود. هر کشور و حتی هر شهری می‌تواند بازار بورس خودش را داشته باشد. برای مثال بورس نیویورک یا بازار بورس تهران مکان‌های کاملا متفاوتی هستند و شرکت‌های موجود در هر بورس متفاوت هستند. البته معاملات به صورت آنلاین انجام می‌شود. اما بورس مانند بازار ارزهای دیجیتال صرفا یک بازار نیست.

پس باید حواسمان باشد که وقتی می‌خواهیم بازار ارزهای دیجیتال را با بورس مقایسه کنیم، منظورمان یک بورس مشخص است یا به صورت کلی بورس را با بازار ارزهای دیجیتال مقایسه می‌کنیم.

میزان ریسک بورس‌های مختلف متفاوت است. به علاوه قوانین حاکم بر بورسی مثل بورس نیویورک یا بورس استانبول مقداری متفاوت است.

خب مقدمات کافی است، حالا برویم سر اصل مطلب.

بورس یا ارز دیجیتال – مقایسه

همه ما می‌دانیم که بورس و ارزهای دیجیتال دو بازار متفاوت هستند. اما در این بخش می‌خواهیم مهم‌ترین تفاوت‌های آن‌ها را بررسی کنیم.

• قدمت و میزان بلوغ – بورس یا ارز دیجیتال

بازار بورس قدمت بسیار بیشتری نسبت به بازار ارزهای دیجیتال دارد. تاریخچه بازار سهام به بیش از 400 سال پیش برمی‌گردد. اولین بورس جهان در حدود سال 1600 میلادی در شهر آمستردام راه اندازی شد.

در مقابل عمر بازار ارزهای دیجیتال بسیار کوتاه است. حدود 14 سال پیش یعنی در اوایل سال 2009 ساتوشی ناکاموتو، وایت‌پیپر بیت کوین را منتشر کرد و انقلاب جدیدی در حوزه پول و سرمایه‌گذاری ایجاد شد. البته حدود دو سال طول کشید تا معاملات بیت کوین به حدی برسد که بتوان نامش را بازار گذاشت.

شاید بپرسید قدمت و تاریخچه این دو بازار چه تاثیر در انتخاب آن‌‎ها دارد؟

عمر بیشتر بازار بورس نشان‌دهنده میزان بلوغ و تکامل یافتگی آن است. قطعا مدت زمان حدود 400 سال فرصت بسیار خوبی برای آزمایش و خطای بورسی‌‎ها ایجاد کرده است تا بازاری بالغ‌تر و با ابزارهای متنوع‌تر ایجاد کنند. بازار ارزهای دیجیتال در اوایل راه خود قرار دارد و احتمالا تغییرات بسیار زیادی را به چشم خواهد دید.

البته نتیجه گیری این نخواهد بود که بورس بهتر از ارزهای دیجیتال است. یک سرمایه گذار باهوش می‌داند که بازارهایی که در دوران رشد و جوانی خود هستند احتمالا سودهای بیشتری خواهند داشت، اما ریسک بیشتری را هم باید پذیرفت. ترجیحات سرمایه‌گذار هم مهم است.

ایده ارزهای دیجیتال آنقدر انقلابی است که ممکن است تغییراتش بازار بورس را هم دستخوش تغییر کند.

• مالکیت – بورس یا ارز دیجیتال

وقتی فردی سهام یک شرکت بورسی را می‌خرد در واقع مالک بخشی از شرکت می‌شود. عملکرد شرکت ارزش سهامش را تعیین می‌کند و در واقع سهامدار بر اساس پیش بینی عملکرد آینده شرکت سهام آن را خرید و فروش می‌کند. مالکیت سهام توسط نهادهای نظارتی به شدت کنترل می‌شود. اگر فردی قصد خرید سهام داشته باشد حتما باید اطلاعات کاملی از خود به کارگزار بورس ارائه دهد و جزئیات خرید و فروش سهام کنترل خواهد شد.

اما در بازار ارزهای دیجیتال ناشناس بودن در اولویت قرار دارد. یک سرمایه‌گذار ارز دیجیتال می تواند کل سرمایه خود را در یک کیف پول فیزیکی ذخیره کند و داخل جیبش بیندازد و پاسخگوی کسی نباشد!

البته این ناشناس بودن معاملات ارزهای دیجیتال ممکن است خطرات امنیتی هم ایجاد کند، مانند دزدیده شدن کلید خصوصی به دست هکرها یا فراموش کردن رمز عبور و از دست دادن دسترسی به حساب‌ها.

• شفافیت و مقررات – بورس یا ارز دیجیتال

بحث شفافیت ارتباط مستقیمی با مالکیت دارد که در بخش قبلی درباره آن صحبت کردیم. گفتیم که در بازار بورس شفافیت اولویت بسیار بالایی دارد. طبق قوانین، شرکت‌ها باید هر تغییری را برای سهامداران و نهادهای نظارتی گزارش کنند.

انواع گزارشات ماهانه، فصلی و سالانه توسط شرکت‌های بورسی منتشر می‌شود تا سهام‌داران در جریان تغییرات قرار بگیرند. از لحاظ معاملاتی و شفافیت تراکنش‌ها هم همه چیز عمومی است و باید در دسترس ذی‌نفعان قرار بگیرد. اما قوانین و مقررات حاکم بر ارزهای دیجیتال بسیار کمتر و نظارت محدودتر است.

از لحاظ مقرراتی اکثر بازارهای سهام در سرتاسر جهان تحت نظارت دولت‌ها قرار دارند. نهادهای نظارتی، مانند کمیسیون بورس و اوراق بهادار (sec) درایالات متحده، یا سازمان بورس در ایران اختیارات گسترده‌ای برای تحقیق و مجازات هر گونه تخلف دارند.

البته بازار ارزهای دیجیتال به ماهیت غیرمتمرکز و غیرقانونی خود می‌بالد، بنابراین تحت نظارت نبودن را برای خود افتخاری می‌داند.

• نقدشوندگی

نقدشوندگی بالا امکان ورود و خروج راحت به یک بازار را فراهم می‌کند. اما یک بازار بسیار نقدشونده نیاز به حجم زیادی از پول برای بالا یا پایین رفتن دارد.

به طور کلی نقدشوندگی بورس‌های بزرگ جهان بسیار بیشتر از بازار ارزهای دیجیتال است. البته اینجا ذکر دو نکته ضروری است. یک این که در بازار بورس هم شرکت‌های بسیار کوچک با قدرت نقد‌شوندگی پایین هم وجود دارند و دوم این که سطح نقدشوندگی بورسی مثل نیویورک و بورس تهران بسیار متفاوت است.

در بازار ارزهای دیجیتال هم میزان نقدشوندگی ارزهای بزرگی مثل بیت کوین و اتریوم بسیار متفاوت تر از بقیه است.

• ساعت معاملات

تفاوت در ساعت معاملات یک تفاوت اساسی بورس و بیت کوین است که شاید بسیار بی‌اهمیت به نظر برسد. بازارهای سهام معمولا فقط در ساعات کاری کشور خود باز هستند و در تعطیلات آخر هفته بسته می‌شوند.

در مقابل، بازار کریپتو در تمام روزهای سال و در تمام ساعات شبانه روز فعال است. در دسترس بودن 24 ساعته بازار ارزهای دیجیتال ممکن است یکی از دلایل بی‌ثباتی این بازار باشد.

بر اساس دهه‌ها تحقیق در مورد بازار سهام، سرمایه‌گذاران اغلب تسلیم انگیزه‌های احساسی و مقطعی خود می‌شوند و دست به رفتارهای هیجانی می‌زنند. این اتفاقات می‌تواند رفتار آنها را از منطق خارج کند.

در دسترس بودن دائم بازار ارزهای دیجیتال امکان رخ دادن این رفتارهای هیجانی را بیشتر می‌کند. چون سرمایه گذاران در هر لحظه می‌توانند تصمیمات خود را عملی کنند. زمان استراحتی که بورس‌ها دارند، می‌تواند به بازیابی هیجانات و کنترل نوسانات بازار کمک کند. هر چند که شاید یک سرمایه‌گذار دسترسی 24 ساعته به سرمایه‌اش از هر چیزی برایش مهم‌تر باشد.

• مقبولیت در میان مردم

بورس‌های اوراق بهادار بخش مهمی از سیستم مالی جهانی هستند. بازار بورس نیویورک (nyse) حدود 2.4 میلیارد تراکنش روزانه را مدیریت می‌کند، بورس لندن (lse) نیز می‌تواند بیش از یک میلیون تراکنش را پردازش کند.

ارزهای دیجیتال دارایی های نسبتا جدیدی در دنیای مالی هستند. تنها 3 درصد از جمعیت جهان از رمزارزها به عنوان یک فناوری یا ابزار مالی استفاده می‌کنند. با این حال ارزهای دیجیتال دارایی‌های آینده هستند. شاید 20 سال بعد اگر فردی ارز دیجیتال نداشته باشد از طرف بقیه مورد سوال قرار بگیرد.

• نوسانات

از نظر نوسان هر دو بازار جزو بازارهای پرنوسان و پر‌ریسک محسوب می‌شوند. نوسانات زیاد می‌تواند سودهای بیشتر و در مقابل ضررهای سنگین را ایجاد کنند.

یک خبر خوب (یا بد) می‌تواند بازارها را به هم بریزد و دستخوش تغییر کند. در گذشته نوسانات بزرگ بازار سهام کم نبوده است. اتفاقاتی مثل دوشنبه سیاه و جمعه سیاه مربوط به روزهایی است که بازار سهام سقوط‌های بزرگی را تجربه کرده است.

نوسانات بازار کریپتو هم کم نیست. مثلا با خبر سرمایه گذاری 1.5 میلیارد دلاری ایلان ماسک در بیت کوین در ژانویه 2021، قیمت بیت کوین به طور ناگهانی 17 درصد افزایش یافت و به رکورد جدیدی رسید.

با این حال به نظر می رسد چون ارزهای دیجیتال جدا از دولت‌ها و سایر نهادهای جهانی قرار دارند -‌تا حدی‌- از اتفاقات سیاسی در امان هستند.

بازار ارزهای دیجیتال در برابر حرکات معامله‌گران «نهنگ‌ها» آسیب‌پذیر است. نهنگ کسی است که مقدار زیادی ارز دیجیتال در اختیار دارد.

• تنوع بخشی

همانطور که گفتیم بورس فقط یک مکان مشخص نیست. در شهرهای مختلف جهان بورس‌های متفاوتی وجود دارند. شما می‌توانید از بین شرکت هایی در صنایع مختلف و در هر کشوری در جهان انتخاب کنید. از سهام صنعت خودرو در ژاپن گرفته تا شرکت‌های تکنولوژی در ایالات متحده و هر چیزی که در این بین باشید.

این شرایط امکان داشتن سبد بسیار متنوعی را در صنایع یا بازارهای جغرافیایی مختلف می‌دهد که این یعنی امکان کنترل ریسک. البته تعداد ارزهای دیجیتال هم کم نیستند و در حال حاضر بیش از 16.000 از انواع مختلف ارزهای دیجیتال در دنیا وجود دارد. به علاوه انواع مختلف درایی‌های بر مبنای (nft) وجود دارند. اما باید قبول کرد که تنوع ارزهای دیجیتال کمتر است.

ورود ارزهای دیجیتال به بورس!

در سال 2021 کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا مجوز فعالیت یک صندوق قابل معامله (etf) بیت کوین را صادر کرد. این اقدام نقطه عطفی برای مشروعیت بیشتر ارزهای دیجیتال بود. شاید در دیگر بورس‌های جهان هم چنین اتفاقاتی رخ دهد و این دو بازار بیشتر با هم ترکیب شوند. البته این صندوق قیمت معاملات آتی بیت کوین را ردیابی می‌کرد، نه ارزش مستقیم بیت کوین. به هر حال باید صبر کنیم و ببینیم که در آینده چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.

ارز دیجیتال یا بورس ایران

باید توجه داشته باشیم که در مقایسه بورس ایران و ارزهای دیجیتال دقیقا همان فاکتورهای مقایسه کلی بورس و ارزهای دیجیتال وجود دارد. اما چند نکته جزئی مانده که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• در صورت خرید و فروش ارز دیجیتال از صرافی‌های خارجی باید به بحث تحریم‌ها و بلوکه شدن دارایی ها توجه کرد
• به نظر می‌رسد دولت و حکومت ایران نگاه مثبتی نسبت به ارزهای دیجیتال پیدا کرده‌اند. با توجه به انتشار ریال دیجیتال در آینده احتمالا ارزهای دیجیتال جایگاه بهتری خواهند داشت
• بورس ایران نسبت به بورس‌های بزرگ جهان یک بورس بسیار کوچک (penny market) محسوب می‌شود. اما آمار بازدهی بورس ایران نشان می‌دهد که در بلند مدت سرمایه شما در برابر تورم حفظ خواهد شد
• به دلیل این که ما شهروند ایران هستیم خرید و فروش یا پیگیری مشکلات مربوط به سهام بورس ایران برای ما با امنیت و قوانین بیشتری دنبال می‌شود

جمع بندی – سرمایه گذاری در ارز دیجیتال بهتر است یا بورس

اگرچه تفاوت‌های واضحی بین ارزهای دیجیتال و بورس وجود دارد، اما شباهت‌ها هم کم نیستند. هم ارزهای دیجیتال و هم بازار سهام گزینه‌های سرمایه‌گذاری معتبری هستند و می‌توانند در سبد سرمایه گذاری شما قرار بگیرند. صرف نظر از اینکه کدام یک را انتخاب می کنید، همیشه مطمئن شوید که از ریسکهای حضور در هر بازار آگاه هستید.

در این مقاله سعی کردیم به سوال سرمایه گذاری در ارز دیجیتال بهتر است یا بورس پاسخ دهیم و با جزئیات به نکات مربوط به این سوال بپردازیم. همانطور که در ابتدای متن قول داده بودیم هدف ما این بود که روشی را شرح دهیم که نهایتا خودتان تشخیص دهید کدام بازار برای شما مناسب‌تر است. امیدواریم توانسته باشیم به هدفمان برسیم.

در زمینه مقایسه بورس یا ارز دیجیتال هر نکته‌ای که به ذهنتان می‌رسد حتما در بخش کامنت‌ها بنویسید. مطمئنا نکاتی وجود دارد که احتمالا ما به آن‌ها نپرداخته‌ایم. آن نکات از نظر شما چه چیزهایی هستند؟ سرمایه گذاری در بورس یا خرید بیت کوین؟