اندیکاتور (Indicators) چیست؟

اندیکاتور (Indicator) یکی از کاربردی‌ترین ابزارهای مورد‌استفاده در تحلیل تکنیکال بازارهای مالی و ارزهای دیجیتال است. ابزاری که به شما کمک می‌کند تا بهتر و با‌اعتماد بیشتری سطوح حمایت و مقاومت را تشخیص دهید، روندهای حاکم بر بازار را در کوتاه‌مدت پیش‌بینی کرده و نقاط تغییر روند یا برگشت را شناسایی کنید و در‌مورد نقاط ورود به معاملات و خروج از آن‌ها آگاهانه‌تر تصمیم بگیرید. معامله‌گری که قصد دارید معاملاتی سودمند و موفق در بازار ارزهای دیجیتال داشته باشد، در کنار ارتقای استراتژی‌های معاملاتی و مدیریت ریسک خود، به افزایش دانش تحلیلی نیز نیاز خواهد داشت و یکی از اصلی‌ترین ابزارهای این تحلیل، اندیکاتورها هستند.

در ادامه این مقاله، پس از مروری کلی بر تحلیل تکنیکال و نقش و ماهیت اندیکاتورها در آن، کاربردها و نحوه استفاده از اندیکاتورها را مورد بحث و بررسی قرار داده و سپس تعدادی از بهترین و کاربردی‌ترین اندیکاتورهای موجود را معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

اندیکاتور چیست؟

اندیکاتور (Indicator) ابزاری کارآمد و حرفه‌ای در تحلیل تکنیکال بازارهای مالی، خصوصاً بازار پر‌نوسان و در عین حال پرپتانسیل ارزهای دیجیتال است. این ابزار که در لاتین ایندکس (Index) نیز خوانده می‌شود و ترجمه‌های شاخص و نشانگر نیز در زبان فارسی برای آن آمده، سعی دارد با استفاده از دو پارامتر:

• تاریخچه قیمت
• حجم معاملات

و از طریق یک سری معادلات ریاضی و فرمول‌های خاص، اطلاعات مفیدی را در‌خصوص نوسانات قیمتی، شرایط خرید و فروش و همین‌طور روندهای حاکم بر بازار در اختیار معامله‌گران قرار دهد.

عموم اندیکاتورها بر اساس دو معیار مهم قیمت (Price) و حجم معاملات (Trading Volume) کار می‌کنند، به‌شکلی کاملاً پیشرفته به‌روز و در زمان واقعی هستند و در انواع مختلفی قابل‌دتسرسی هستند که می‌‌توان از آن‌ها برای تحلیل انواع بازارهای مالی بهره برد.

طیف گسترده‌ای از صرافی‌های ارز دیجیتال داخلی و خارجی که با آن‌ها سر‌و‌کار دارید، این ابزار را پشتیبانی می‌کنند و می‌توانید به‌صورت رایگان از آن‌ها استفاده کنید. با‌این‌حال، برای دسترسی به اندیکاتورهای حرفه‌ای‌تر و پیشرفته‌تر می‌توانید از پلتفرم‌هایی مثل تریدینگ ویو (Trading View) نیز استفاده کنید که برخی از اندیکاتورها را به‌صورت رایگان و برخی دیگر را در ازای تهیه اشتراک در اختیار کاربران قرار می‌‌دهند.

جالب است بدانید که در کنار اندیکاتور‌های آماد‌ه‌ای که می‌توانید استفاده کنید، قابلیت ساخت اندیکاتورهای شخصی و سفارشی نیز وجود دارد! بسیاری از تحلیل‌گران و معامله‌گران حرفه‌ای بازار، ترجیح می‌دهند اندیکاتورهای شخصی‌سازی خود را سفارش داده یا در‌صورت داشتن دانش، کد‌نویسی کنند.

کاربرد اندیکاتورها

همان‌طور که در بخش قبل نیز اشاره کردیم، مهم‌ترین هدف از ایجاد و استفاده از یک اندیکاتور، تحلیل تکنیکال بازارهای مالی مختلف نظیر ارزهای دیجیتال، فارکس، سهام، بورس یا غیره است. به همین دلیل هم اغلب به اندیکاتورها، اندیکاتورهای تکنیکال نیز گفته می‌‌شود.

همین تکنیکال‌بودن، حاکی از آن است که خبری از داده‌های فاندامنتال در اندیکاتورها نیست و صرفاً با یک‌سری اعداد و ارقام و محاسبات ریاضی سر‌و‌کار داریم که برای پیش‌بینی روندهای قیمتی در کوتاه‌مدت کاربرد دارند. پس اگر اهل استراتژی‌های معاملاتی کوتاه‌مدت و میان‌مدت یا در‌واقع ترید‌کردن هستید، باید بدانید که بدون اندیکاتورها کلاه‌تان پس معرکه خواهد بود!

اندیکاتورها:

• روند‌های احتمالی حاکم بر بازار در کوتاه‌مدت را پیش‌بینی می‌کنند
• قدرت نوسانات و تحرکات بازار و همین‌طور تغییرات قیمتی را شناسایی می‌کنند
• بهترین ابزار برای تعیین نقاط ورود به معاملات و خروج از آن‌ها هستند
• برگشت‌های احتمالی روند در بازار‌های مالی را پیش‌بینی می‌کنند
• و می‌توانند تأیید‌کننده سیگنال‌های معاملاتی باشند

در‌واقع، اولین کاری که یک اندیکاتور انجام می‌دهد این است که پیش‌بینی کند روند بازار صعودی است یا نزولی؛ یا اصطلاحاً بازار گاوی (Bullish) است یا بازار خرسی (Bearish)!

دومین کاری که یک اندیکاتور می‌تواند انجام می‌دهد، این است که مشخص کند میزان نوسانات و تحرکات قیمتی در چه حدی هستند. زمانی که نوسانات (Volatility) خیلی تند‌و‌تیز یا اصطلاحاً شارپ هستند، احتمال روندهایی قوی نیز بر بازار حاکم است و احتمال اشباع‌شدن خرید و فروش و نزدیک‌شدن به سطوح حمایت و مقاومت و تغییر قیمت نیز بالاتر است.

در مرحله سوم، برخی از اندیکاتورها می‌توانند پیش‌بینی کننده احتمال برگشت روند (Trend reversal) برای دارایی مورد‌نظر روی چارت باشند. این به معامله‌گر کمک می‌کند تا قبل از وقوع برگشت، اقدامات لازم را اعمال کند. ضمن آن‌که قابلیت تعیین نقاط ورود به معاملات و خروج از آن‌ها نیز به کمک اندیکاتورهای تکنیکال وجود دارد.

و در پایان، این نکته را هم فراموش نکنید که برای ایجاد یک سیگنال معاملاتی دقیق با شانس موفقیت بالا، شما باید از چندین و چند ابزار استفاده کنید. اندیکاتورها، بهترین مکمل‌ها برای سایر روش‌ها و ابزارهای تحلیل هستند تا داده‌ها و سیگنال‌های موجود را تأیید یا رد کنند.

نحوه فعال‌سازی و استفاده از اندیکاتورها

برای فعال‌سازی اندیکاتورها، کافی است در پلتفرم معاملاتی یا تحلیل مورد‌نظرتان وارد چارت قیمتی شده و از منو، گزینه اندیکاتور (Indicator) را فعال کرده و سپس عنوان اندیکاتور مورد‌نظرتان را به‌صورت کامل یا به اختصار سرچ کنید:

مشاهده می‌کنید که اندیکاتورهای مرتبط با آن عنوان برایتان نمایش داده می‌شوند و به‌راحتی می‌توانید – در‌صورت رایگان‌بودن یا داشتن اشتراک – آن را فعال کرده و روی چارت داشته باشید. پس از فعال‌سازی، کافی است پارامترهای اندیکاتور مورد‌نظرتان را تنظیم کرده – یا از تنظیمات پیش‌فرض آن استفاده کنید – و در‌نهایت سیگنال‌های مخابره‌شده را تفسیر کنید.

در‌خصوص این‌که هر‌یک از اندیکاتورها چطور تفسیر می‌‌شوند و چه داده‌هایی را چگونه باید از آن‌ها استخراج کنیم نیز در بخش‌های آینده و معرفی اندیکاتورها بحث خواهیم کرد.

انواع اندیکاتورهای تکنیکال

از آن‌جایی که اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال دارای تنوع بسیار بالایی هستند، دسته‌بندی‌های مختلفی هم برایشان در نظر گرفته شده است. در حالت کلی، اندیکاتورها را از نظر شکل ظاهری آن‌ها می‌‌توان به دو دسته زیر طبقه‌بندی کرد:

• اندیکاتورهای همپوشان (Overlay)
• اسیلاتورها (Oscillator)

اندیکاتورهای هم‌پوشان، اندیکاتور‌هایی هستند که روی خودُ چارت قیمتی ترسیم می‌شوند و با خط روند اصلی هم‌پوشانی دارند. این در حالی است که یک اسیلاتور در زیر چارت قیمتی و بر اساس دو کران بالا و پایین ترسیم شده و اغلب حول یک محور مرکزی در نوسان است و همپوشانی خاصی با چارت قیمتی اصلی ندارد.

اما اگر بخواهیم اندیکاتورها را از نظر زمان دسته‌بندی کنیم، سه نوع اندیکاتور زیر را خواهیم داشت:

• اندیکاتورهای پیش‌رو یا متقدم (Leading)
• اندیکاتورهای هم‌زمان یا منطبق (Coincident)
• اندیکاتورهای پس‌رو یا متأخر (Lagging)

همان‌طور که می‌توانید حد بزنید، اندیکاتورهای پیش‌رو ابزارهایی هستند که شروع یک روند را پیش‌بینی می‌کنند؛ در‌حالی‌که اندیکاتورهای پس‌رو بعد از آغاز یک روند یا برگشت قیمت آن را مخابره می‌کنند. اندیکاتورهای هم‌زمان هم زمان حال بازار و شرایط اقتصادی کنونی را نمایش می‌دهند.

از طرفی، ممکن است داده‌هایی که یک اندیکاتور در اختیار شما قرار می‌‌دهد یا کاربردی که دارد نیز نوع دیگری از دسته‌بندی را برای آن رقم بزند. یعنی ممکن است برخی از اندیکاتورها بیشتر برای پیش‌بینی روند بازار مناسب باشند، برخی دیگر نوسانات یا تحرکات قیمتی را ارزیابی و گزارش کنند و مواردی از این دست… در این حالت نیز دسته‌بندی زیر را برای اندیکاتورها خواهیم داشت:

• اندیکاتورهای روند (Trend)
• اندیکاتورهای مومنتوم (Momentum)
• اندیکاتورهای نوسان (Volatility)
• اندیکاتورهای حجم (Volume)

در ادامه، با معرفی بهترین و پرکاربردترین اندیکاتورهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال، بیشتر با ماهیت انواع اندیکاتورها و نکاتی که در این بخش عنوان شده آشنا خواهید شد.

بهترین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال ارز دیجیتال

در حال حاضر، به‌لطف توسعه بازارهای مالی و روی‌کار‌آمدن ابزارهای تحلیل و معامله‌گری مختلف، طیف گسترده‌ای از اندیکاتورهای تکنیکال نیز قابل‌دسترسی و استفاده هستند. این اندیکاتورها، برای اهداف و نیازهای خاصی طراحی شده‌اند و هر‌یک می‌توانند برای کسب اطلاعات خاص یا پیاد‌ه‌سازی استراتژی‌های معاملاتی خاص و مدیریت ریسک‌های ویژه مورد‌استفاده قرار گیرند.

در ادامه، تعدادی از بهترین، مهم‌ترین و پرکاربردترین اندیکاتورها را معرفی خواهیم کرد که در عین اهمیت‌داشتن، خیلی هم پیچیده نیستند و معامله‌گران مبتدی و غیر‌حرفه‌ای نیز می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.

اندیکاتور شاخص قدرت نسبی (RSI)

اندیکاتور شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index) که به‌اختصار RSI نیز نامیده می‌شود، یکی از کاربردی‌ترین اندیکاتورهای تکنیکال است که بیشتر روی مومنتوم یا تحرکات قیمتی ارزهای دیجیتال و نمادهای معاملاتی تمرکز دارد.

شما می‌توانید با استفاده از اندیکاتور شاخص قدرت نسبی، سرعت و تغییرات قیمت را ارزیابی کنید. اندیکاتور، که در‌واقع نوعی اسلاتور قلمداد می‌شود، معمولاً در بازه‌ای بین ۰ تا ۱۰۰ در نوسان است و کران‌های بالا و پایین آن نشان‌دهنده داده‌های زیر هستند:

• کران بالا – خرید بیش‌از‌حد – سیگنال فروش یا پوزیشن شورت (Short)
• کران پایین – فروش بیش‌از‌حد – سیگنال خرید یا پوزیشن لانگ (Long)

اندیکاتور میانگین متحرک ساده (SMA)

اندیکاتور میانگین متحرک دارای پنج نوع است که میانگین متحرک ساده (Simple Moving Average) یا به‌اختصار SMA اندیکاتوری است که با کمی تأخیر – یعنی از نوع اندیکاتورهای پس‌رو است – روندهای حاکم بر بازار را نشان می‌دهد.

شما می‌توانید با استفاده از این اندیکاتور که از نوع اندیکاتورهای هم‌پوشانی نیز هست، سطوح حمایت و مقاومت را مشاهده کرده و با ارزیابی روندهای بازار در مورد استراتژی‌های معاملاتی خود تصمیم‌گیری کنید.

اندیکاتور میانگین بازه حقیقی (ATR)

اندیکاتور میانگین بازه حقیقی (Average True Range) یا به‌اختصار ATR دیگر اندیکاتوری است که روی نوسانات تمرکز دارد و بسیار هم میان معامله‌گران محبوب است. این اندیکاتور، با نمایش‌دادن میانگینی از بازه قیمتی یک ارز دیجیتال یا نماد معاملاتی در یک بازه زمانی مشخص، نوسانات قیمتی دارایی و دامنه تغییرات آن را نشان می‌دهد.

همان‌طور که در تصویر نیز قابل‌مشاهده است، اندیکاتور از نوع اسیلاتور بوده و نزدیکی به کران بالا در آن به مفهوم نوسانات بالا و قرابت به کران پایین نیز به منزله نوسانات اندک است.

در عین حال، هر‌چه بازه‌های انتخاب‌شده برای اندیکاتور میانگین بازه حقیقی کوچک‌تر و کوتاه‌تر باشند، طبیعتاً نوسانات شارپ‌تر بوده و در‌نتیجه تعداد سیگنال‌های معاملاتی نیز بیشتر خواهند بود.

اندیکاتور ایچیموکو (Ichimoku)

اندیکاتور ایچیموکو کینکو هیو (Ichimoku Kinko Hyo) که به‌اختصار بیشتر بخش ایچیموکو (Ichimoku) آن مصطلح است، یکی از دیگر اندیکاتورهای پرکاربرد و محبوب در بازارهای مالی و ارز دیجیتال است که می‌توانید با استفاده از آن:

• روندهای حاکم بر بازار
• سطوح حمایت و مقاومت
• و مومنتوم یا تحرکات قیمتی بازار

را شناسایی و پیش‌بینی کنید.

این اندیکاتور از نظر ظاهری اندکی پیچیده‌تر از نمونه‌های قبلی است. اندیکاتور از پنج خط روند یا ترند لاین تشکیل شده است که عناوین آن‌ها از قرارِ زیر هستند:

• تنکان-سن (Tenkan Sen)
• کیجون-سن (Kijun Sen)
• چیکو اسپن (Chikou Pan)
• سنکو اسپن ای (Senkou Span A)
• سنکو اسپن بی (Senkou Span B)

بین خطوط سنکو اسپن ای و بی، فضایی تشکیل می‌‌شود که در تصویر نیز قابل‌مشاهده است و به ابر کومو (Kumo) مشهور است. این فضا، نشان‌دهنده سطوح حمایت و مقاومت برای دارایی مورد‌نظر است و ضخامت ابر نیز می‌تواند نشان‌دهنده قدرت تحرکات یا همان مومنتوم باشد.

اندیکاتور همگرایی واگرایی میانگین متحرک (MACD)

اندیکاتور همگرایی واگرایی میانگین متحرک (Moving Average Convergence-Divergence) که به‌اختصار مکدی (MACD) خوانده می‌شود، نوعی اسیلاتور است که روی مومنتوم تمرکز داشته و روندهای حاکم بر بازار را دنبال می‌کند.

این اندیکاتور در‌واقع رابطه بین دو میانگین متحرک نمایی (EMA) برای بازه‌های زمانی مختلف را نشان می‌دهد و خط سیگنالی که در آن ایجاد می‌شود می‌تواند مخابره‌کننده سیگنال‌های خرید و فروش برای معامله‌گران باشد.

اندیکاتور باند بولینگر (Bollinger Bands)

اندیکاتور باند بولینگر (Bollinger Bands) که در فارسی به باندهای بولینگر نیز ترجمه شده است، دیگر اندیکاتور تحلیل تکنیکالی است که از سه باند تشکیل شده است؛ باندهایی که بولینگر نامیده می‌‌شوند.

در این اندیکاتور، نوار میانی همان اندیکاتور میانگین متحرک ساده (SMA) است. دو نوار دیگر نیز در اطراف این نوار میانی در نوسان هستند که قیمت در فضای بین آن‌ها در نوسان است. تلاقی چارت اصلی با هر‌یک از این خطوط روند و نوارها می‌تواند مخابره‌کننده سیگنال‌های خرید و فروش برای معامله‌گران باشد.

دسته‌بندی اندیکاتورهای معرفی‌شده

در بخش قبل، مهم‌ترین و پرکاربردترین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال را باهم بررسی کردیم. در بخش قبل‌تر از آن نیز در مورد انواع دسته‌بندی‌های قابل‌انجام برای اندیکاتورها صحبت کرده بودیم. اکنون ببینیم که اندیکاتورهای معرفی‌شده، در کدام دسته‌بندی‌ها قرار می‌گیرند؟

دسته‌بندی اندیکاتورها از نظر هم‌پوشانی:

دسته‌بندی اندیکاتورها از نظر زمان‌بندی:

دسته‌بندی اندیکاتورها از نظر کاربرد:

جمع‌بندی

اندیکاتور (Indicator) ابزاری کارآمد و حرفه‌ای در تحلیل تکنیکال بازارهای مالی، خصوصاً بازار پر‌نوسان و پرپتانسیل ارزهای دیجیتال است. این ابزار که در لاتین ایندکس (Index) نیز خوانده می‌شود و ترجمه‌های شاخص و نشانگر نیز در زبان فارسی برای آن آمده، سعی دارد با استفاده از دو پارامتر قیمت و حجم سیگنال معاملاتی خلق کند.

برای فعال‌سازی و استفاده از یک اندیکاتور، کافی است در پلتفرم‌های معاملاتی مورد‌استفاده خود یا وب‌سایت‌هایی مثل تردینگ ویو، اندیکاتور مورد‌نظر را سرچ کرده و سپس:

• اندیکاتور را فعال کنید
• پارامترهای آن را تنظیم کنید
• سیگنال‌های صادر‌شده را تفسیر کنید

انواع مختلفی از اندیکاتورها نیز معرفی شده‌اند که تعدادی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• اندیکاتور شاخص قدرت نسبی  (RSI)
• اندیکاتور میانگین متحرک ساده  (SMA)
• اندیکاتور میانگین بازه حقیقی  (ATR)
• اندیکاتور ایچیموکو  (Ichimoku)
• اندیکاتور همگرایی واگرایی میانگین متحرک  (MACD)
• اندیکاتور باند بولینگر (Bollinger Bands)

این اندیکاتورها، تنها بخش بسیار کوچکی از اندیکاتورهای حرفه‌ای قابل‌استفاده در تحلیل تکنیکال بازارهای مالی هستند که در متن به‌صورت خیلی خلاصه معرفی شده و دسته‌بندی آن‌ها نیز عنوان شده است.