هاوینگ بیت کوین چیست؟ همه چیز در مورد نصف شدن پاداش استخراج بیت کوین

هاوینگ بیت کوین را احتمالاً تاکنون شنیده‌اید. سازوکاری که باعث شده است ما بیت کوین را به عنوان یک پول ضد تورمی بشناسیم. در لغت، هاوینگ (halving) به معنی نصف شدن است و منظور از هاوینگ بیت کوین هم نصف شدن پاداش استخراج بلاک‌های بیت کوین طی بازه‌های زمانی مشخص است. اما این نصف شدن پاداش استخراج بلوک‌ها چگونه می‌تواند از تورم جلوگیری کند؟

در این مقاله از همتاپی، قصد داریم سیر تا پیاز هاوینگ بیت کوین را توضیح داده، هاوینگ‌های قبلی آن را مرور کنیم، نگاهی به وضعیت بازار در خلال این هاوینگ‌ها بیندازیم و در نهایت، در مورد هاوینگ بعدی بیت کوین صحبت کنیم. این‌که هاوینگ بیت کوین چه زمانی است و چقدر می‌تواند روی قیمت این ارز دیجیتال و دیگر ارزهای فعال در بازار تاثیر بگذارد. با ما همراه باشید.

هاوینگ بیت کوین چیست؟

هاوینگ (halving / halvening) در لغت به معنی نصف کردن است. تلفظ درست کلمه در زبان فارسی هاوینگ است ولی ممکن است برخی آن را «هالوینگ» هم تلفظ کنند. اما در مورد بیت کوین شاید این سوال به ذهن‌تان خطور کند که منظور از هاوینگ بیت کوین یعنی چه؟ یعنی نصف شدن بیت کوین؟!

خیر… منظور از هاوینگ، نصف شدن پاداش استخراج بلاک‌های بیت کوین طی بازه‌های زمانی مشخص است. برای درک بهتر سازوکار این هاوینگ شاید بهتر باشد کمی روی شبکه بیت کوین عمیق‌تر شویم.

هر بار که ماینرها موفق به استخراج بیت‌ کوین می‌شوند، بر اساس چیزی که در شبکه طبق پروتکل تعیین ‌شده است، در ازای اضافه کردن یک بلاک جدید به بلاک‌های قبلی شبکه پاداش دریافت می‌کنند؛ پاداشی که در اصطلاح پاداش بلاک نامیده می‌شود.

این پاداش رقمی ثابت است تا این‌که طی بازه‌های زمانی مشخص هاوینگ اتفاق افتاده و نصف می‌شود. در واقع، پس از هر هاوینگ پاداش بلاک ماینرها نصف می‌شود و سختی شبکه بیت کوین هم کاهش پیدا می‌کند تا ماینرهایی که اکنون پاداش‌شان نصف شده است، انگیزه کافی برای ادامه فعالیت در شبکه را داشته باشند.

هاوینگ، یک اتفاق از پیش برنامه‌ریزی شده برای شبکه بیت کوین است که بعد از استخراج هر 210 هزار بلاک در شبکه رخ می‌دهد و زمان‌بندی آن هم تقریباً چهار سال یک‌بار است.

دلیل این‌که تعداد بلاک‌های استخراج شده در طول این مدت زمان حدود چهار سال، ثابت و معادل 210 هزار بلاک است، در حالی که تعداد ماینرها به شدت در حال تغییر و افزایش بوده است، این است که همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم سختی شبکه برای تعادل فعالیت ماینرها و شبکه مدام در حال تغییر است.

هاوینگ و سختی شبکه بیت کوین

نحوه استخراج بلاک جدید در شبکه بیت کوین هم به این صورت است که برای هر بلاک، یک معادله محاسباتی پیچیده و تصادفی وجود دارد که ماینرها باید آن را حل کنند تا ایجاد کننده بلاک جدید یا استخراج کننده باشند. برای این‌که روند استخراج بلاک‌ها در شبکه بیت کوین حفظ شود – بر اساس استاندارد تعداد بلاک‌های استخراج شده طی 10 دقیقه – از ویژگی‌ سختی شبکه استفاده شده است.

سختی شبکه بیت کوین، به صورت خودکار بر اساس مدت زمانی که برای استخراج 2016 عدد بلاک صرف می‌شود، تنظیم شده و تغییر پیدا می‌کند. اگر مدت زمان مورد نیاز برای استخراج 2016 بلاک کمتر از دو هفته باشد، سختی شبکه افزایش پیدا می‌کند تا مدت زمان را به دو هفته برساند و اگر هم بیشتر از دو هفته باشد، سختی کاهش پیدا می‌کنند تا ماینرها بتوانند سریع‌تر بلاک جدید ایجاد کنند.

با توجه به این که الگوریتم سختی شبکه برای حفظ تعادل در شبکه بیت کوین در آن قرار داده است، پس از هاوینگ بیت کوین نیز شاهد کاهش سختی شبکه خواهیم بود. پس از هاوینگ بیت کوین، به این خاطر که تعداد ماینرها و میزان بلاک‌های جدید ایجاد شده کاهش پیدا می‌کنند – چون پاداش‌ها کمتر شده و به نصف رسیده است – سختی شبکه هم کاهش پیدا می‌کند تا تعادل شبکه هم‌چنان حفظ شود.

هاوینگ بیت کوین چگونه اتفاق می‌افتد؟

گفتیم که در شبکه بیت کوین که از فناوری زیرساختی بلاکچین (blockchain) در آن استفاده شده است، ماینرها برای ایجاد بلاک جدید یک سری معادلات محاسباتی پیچیده و تصادفی را حل می‌کنند. هر معادله‌ای که توسط ماینرها حل می‌شود، منجر به تولید یک بلاک جدید می‌شود و تعداد مشخصی توکن در قالب پاداش در اختیار ماینر قرار می‌دهد. البته، ماینرها در کنار پاداش استخراج، در ازای تایید تراکنش‌ها هم کارمزد دریافت می‌‌کنند.

تعداد توکن‌هایی که در ابتدای راه‌اندازی شبکه بیت کوین به عنوان پاداش استخراج به میانرها داده می‌شد 50 بیت کوین بود. در واقع با ایجاد هر بلاک جدید در شبکه بلاکچین بیت کوین، تعداد 50 بیت کوین جدید تولید می‌شد و در اختیار ماینری قرار می‌گرفت که بلاک جدید را اصطلاحاً استخراج کرده است.

این روند، تا جایی ادامه داشت که تعداد کل بلاک‌های استخراج شده به 210 هزار عدد رسید؛ یعنی سال 2012 میلادی، حدود چهار سال پس از آن‌که ساتوشی ناکاموتو برای اولین بار آن را معرفی کرده بود.

در بلاک 210 هزارم، اولین هاوینگ بیت کوین اتفاق افتاد و پاداش دریافتی ماینرها نصف شده و به 25 بیت کوین رسید. این روند، همچنان ادامه داشته و حدوداً هر چهار سال یک بار تکرار شده است و ادامه نیز خواهد داشت. از آن‌جا که تعداد کل بیت کوین‌های قابل استخراج محدود است، هاوینگ بیت کوین تا زمانی ادامه خواهد داشت که دیگر بیت کوینی برای استخراج باقی نماند!

هاوینگ بیت کوین چرا اتفاق می‌افتد؟

شاید این سوال به ذهن‌تان خطور کرده باشد که خالق بیت کوین، چرا باید چنین ساز و کاری را برای شبکه بیت کوین در نظر گرفته باشد؟ اصلاً لزوم هاوینگ بیت کوین و فایده آن در چیست؟!

شاید برایتان جالب باشد که بدانید بر خلاف تصور عموم، ارزهای فیات – مثل دلار و یورو – فاقد پشتوانه طلا هستند و برای چاپ و عرضه آن‌ها عملاً هیچ محدودیتی وجود ندارد!

از سال 1971 میلادی که نیکسون (richard milhous nixon)، رئیس جمهور وقت آمریکا، توافق‌نامه برتون وودز (bretton woods agreement) را ملغی کرده، پشتوانه طلا برای دلار آمریکا از میان برداشته شده و چاپ دلار، به شدت رو به افزایش گذاشته است. جالب است بدانید که در زمان لغو این توافق‌نامه، قیمت هر اونس طلا 35 دلار بود، در حالی که در حال حاضر قیمت اونس طلا 2000 دلار را نیز رد کرده است… و این یعنی تورم!

عمده‌ترین دلیل تورم، چاپ بیش از اندازه پول است. 20 درصد از کل دلارهای در گردش جهان در حال حاضر، فقط بعد از همه‌گیری کوید 19 در جهان در سال 2020 چاپ شده‌اند و همین امر باعث شده تا در حال حاضر، با تورم بالا، نرخ‌های بهره بالا و وضعیت نابه‌سامان اقتصادی در بازارهای جهانی روبه‌رو باشیم.

بیت کوین آمده است تا این دو ایراد سیستم‌های مالی سنتی و ارزهای فیات را حل کند:

• متمرکز بودن (عرضه از سوی یک نهاد خاص)
• خاصیت تورمی

هاوینگ باعث می‌شود عرضه بیت کوین برای ابد تحت کنترل بوده و در عین حال، به مرور زمان کاهش پیدا کند. در حال حاضر، هر چهار سال یک‌بار عرضه بیت کوین نصف می‌شود و از آن‌جا که تعداد کل بیت کوین‌ها در شبکه محدود به 21 میلیون کوین است، پس از مدتی نیز صفر خواهد شد. دقیقاً برعکس مکانیسم عرضه نامحدودی که در ارزهای فیات شاهدش هستیم.

تاریخچه هاوینگ در شبکه بیت کوین

اولین هاوینگ بیت کوین در نوامبر 2012 میلادی اتفاق افتاد. قبل از اولین هاوینگ، پاداش استخراج در ازای هر بلاک معادل 50 بیت کوین بود که بعد از آن، به 25 بیت کوین نصف شد.

دومین هاوینگ، در جولای 2016 میلادی رخ داد. این هاوینگ نیز پاداش استخراج را از 25 بیت کوین، به 12.5 بیت کوین در ازای هر بلاک کاهش داد.

حدود چهار سال بعد، در ماه می 2020 میلادی، سومین هاوینگ نیز اتفاق افتاد که در نهایت پاداش استخراج ماینرها را به 6.25 بیت کوین به ازای هر بلاک رساند. عددی که در هاوینگ بعدی بیت کوین، نصف شده و به 3.25 بیت کوین خواهد رسید.

تاریخچه هاوینگ بیت‌کوین در یک نگاه

زمان هاوینگ بعدی بیت کوین

مشخص کردن تاریخ هاوینگ بعدی بیت کوین، کار آسانی نیست؛ چرا که اتفاق افتادن آن به ارتفاع بلوک‌ها و سختی شبکه بستگی دارد. با این حال تا حدودی می‌توان زمان‌بندی تقریبی آن را پیش‌بینی کرد.

از آن‌جا که هاوینگ بیت کوین بعد از هر 210 هزار بلاک اتفاق می‌افتد، هاوینگ بعدی روی بلاک 840 هزارم خواهد بود. بلاک فعلی – در زمان نگارش مقاله – روی ارتفاع 820 هزار قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود که در آوریل 2024 میلادی – مصادف با اردیبهشت 1403 شمسی – شاهد رخداد هاوینگ بعدی بیت کوین باشیم.

از طریق لینک شمارش معکوس تاریخ هاوینگ بیت کوین 2024 می‌توانید زمان‌بندی، جزئیات بلاک و شمارش معکوس تا هاوینگ بعدی بیت کوین را مشاهده کنید.

چند هاوینگ دیگر پیشِ رو داریم؟

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، هاوینگ بیت کوین هر چهار سال یک‌بار اتفاق می‌افتد (البته کمی کم‌تر از چهار سال)! فرایند هاوینگ، تا زمانی ادامه خواهد داشت که پاداش هر بلوک، به کمتر از یک ساتوشی برسد (هر ساتوشی یک صد‌میلیونم بیت کوین است).

بر اساس محاسبات، اخرین بیت کوین کاملی که می‌تواند استخراج شود کوین شماره 20,999,999 است که تقریباً در سال 2140 میلادی – مصادف با 1519 شمسی – استخراج خواهد شد. این  33 امین هاوینگ بیت کوین و آخرین آن خواهد بود.

تاثیر هاوینگ بیت کوین روی قیمت

معمولاً بعد از هاوینگ، این انتظار در بازار و معامله‌گران وجود دارد که قیمت بیت کوین رو به افزایش قابل توجهی بگذارد. در بلند مدت، معمولاً در عمل نیز این اتفاق می‌افتد و اغلب هاوینگ منجر به افزایش قیمت قابل توجه بیت کوین در بازارهای جهانی می‌شود.

اما در کوتاه مدت، ممکن است در روزهای پس از هاوینگ شاهد نوسانات غیرمنتظره بیت کوین یا رنج زدن چندین ماهه قیمت آن در بازار باشیم که پس از میان مدت، بهبود پیدا می‌کند.

برای درک بهتر تاثیر هاوینگ روی قیمت بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال، می‌توانید از مقاله «تاثیر هاوینگ بر قیمت بیت کوین» همتاپی کمک بگیرید.

هاوینگ اول بیت کوین – نوامبر 2012

همان‌طور که اشاره شد، اولین هاوینگ بیت کوین در نوامبر – 28 نوامبر – 2012 میلادی اتفاق افتاد. قیمت بیت کوین قبل از هاوینگ در این تاریخ معادل 12 دلار بود. با وجود این‌که تغییرات قیمتی چندان زیادی پس از اولین هاوینگ در نوامبر 2012 میلادی مشاهده نمی‌شود، اما با گذشت 100 روز از این اتفاق قیمت بیت کوین توانست افزایشی 250 برابری را تجربه کند.

این در حالی بود که در چرخه چهار ساله، قیمت حتی بسیار بیشتر نیز بالا رفت و توانست حتی 1000 دلار را هم تجربه کند. روند افزایشی قیمت بیت کوین پس از هاوینگ اول آن را می‌توانید در تصویر زیر به وضوح مشاهده کنید:

هاوینگ دوم بیت کوین – جولای 2016

دومین هاوینگ، در 16 جولای 2016 میلادی اتفاق افتاد. قیمت بیت کوین در این زمان 603 دلار بود و تفاوت عمده‌ای هم که این هاوینگ با هاوینگ اول داشت این بود که به خوبی توسط رسانه‌ها پوشش داده شده بود.

نمودار قیمتی هاوینگ دوم نیز بی‌شباهت به چیزی که در مورد هاوینگ اول دیدیم نبود:

در میان مدت و بازه زمانی یک ساله اما باز هم شاهد افزایش قیمت شدید بیت کوین بودیم. تا جایی که بیت کوین توانست در میان با رشدی 2900 برابری (!) به قیمت 20,000 دلار دست پیدا کند.

هاوینگ سوم بیت کوین – می 2020

در 11 می 2020 میلادی، سومین و آخرین هاوینگ نیز اتفاق افتاد. قیمت بیت کوین در زمان این هاوینگ معادل 8,700 دلار بود. این هاوینگ نیز درست مثل دو هاوینگ قبلی، به صورت آنی روی قیمت بیت کوین تاثیر نداشت:

با این حال پس از گذشت حدود یک سال از سومین هاوینگ، قیمت بیت کوین به 64,000 دلار و کمی بعد به 69,000 دلار رسید. افزایش قیمتی که بیت کوین در این بازه زمانی میان مدت یک ساله تجربه کرده بود، نسبت به روز هاوینگ سوم، حدود 700 برابر بود:

تاثیر هاوینگ بر قیمت بیت کوین در یک نگاه

اگر بخواهیم نگاهی خلاصه بر تاثیر هاوینگ بر قیمت بیت کوین داشته باشیم، جدول زیر را خواهیم داشت:

تاثیر هاوینگ بر شبکه بیت کوین و ماینرها

همان‌طور که در نحوه انجام هاوینگ بیت کوین نیز توضیح داده شد، در خلال هاوینگ پاداش استخراج ماینرها در شبکه به یک باره کاهش یافته و نصف می‌شود. این اتفاق ممکن است باعث شود تا بسیاری از ماینرها و دستگاه‌هایی که قدیمی هستند و دیگر با توجه به پاداش کنونی توجیه اقتصادی ندارند، از چرخه استخراج بیت کوین خارج شوند.

این اتفاق باعث می‌شود تا هش ریت (hash rate) بیت کوین در شبکه کاهش پیدا کند. برای درک این موضوع، شاید بد نباشد که نرخ هش یا هش ریت شبکه بیت کوین در سومین هاوینگ آن – 11 می 2020 میلادی – نگاهی بیندازیم:

نمودار هش ریت شبکه بیت کوین؛ منبع: trading view

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، هش ریت شبکه بیت کوین در تاریخ هاوینگ به یک‌باره به شدت افت کرده است. با این حال، افزایش قیمت بیت کوین در بازار و در عین حال کاهش سختی شبکه، باعث شده است تا ماینرها مجدداً برای فعالیت در شبکه و استخراج و تایید تراکنش‌ها انگیزه پیدا کنند.

همان‌طور که در تصویر بالا نیز کاملاً مشهود است، طی بازه 4 ساله از می 2020 تا می 2023 میلادی، هش ریت شبکه بیت کوین روندی افزایشی داشته که نشان می‌دهد ماینرها برای فعالیت در شبکه افزایش یافته‌اند.

بالا بودن تعداد ماینرها در شبکه و به اصطلاح افزایش هش ریت، امنیت شبکه را بالا می‌برد و می‌تواند زمینه‌ساز اعتماد تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران به شبکه شود. همین امر، به دلیل افزایش تقاضا برای بیت کوین، قیمت آن را افزایش می‌دهد!

پس ساتوشی ناکاموتو به خوبی توانسته است با استفاده از هاوینگ، در عین حال که به این ارز دیجیتال ماهیت ضد تورمی بخشیده است، امنیت آن را نیز تامین کرده و در عین حال قیمت آن را هم در بلند مدت تضمین کند.

تاثیر هاوینگ بیت کوین روی سرمایه‌گذاران

واقعیت این است که کاهش عرضه در مورد هر کالایی می تواند احساسات سرمایه‌گذاران را برانگیخته و با احتمال افزایش قیمت – به دلیل کاهش عرضه – آن‌ها را برای خرید بیشتر ترغیب کند. این امر، به افزایش تقاضا برای کالای مورد نظر منجر می‌شود.

در مورد بیت کوین در زمان هاوینگ آن هم دقیقاً همین اتفاق می‌افتد. سرمایه‌گذاران، با این پیش‌بینی که عرضه بیت کوین کاهش خواهد یافت و قرار است قیمت آن بالا برود، به سمت خرید این ارز دیجیتال سوق پیدا می‌کنند. این افزایش تقاضا، در کنار کاهش عرضه بیت کوین به دلیل خروج برخی از ماینرها، معمولاً باعث می‌شود تا قیمت بیت کوین افزایش پیدا کند.

اگر چه احتمال دارد در کوتاه مدت، بلافاصله پس از هاوینگ بیت کوین شاهد این افزایش قیمت نباشیم، اما در میان مدت حتماً اثرات هاوینگ روی سرمایه‌گذاران و بازار را مشاهده خواهیم کرد.

دلیل این‌که اغلب در کوتاه مدت، نشانی از افزایش قیمت در بیت کوین مشاهده نمی‌شود، ترس و احساس عدم قطعیت در سرمایه‌گذاران است. احساساتی که معمولاً با گذشت چند ماه تغییر یافته و سرمایه‌گذاران را به سمت خرید این ارز دیجیتال هدایت می‌کنند.

تاثیر هاوینگ بیت کوین روی بازار و دیگر ارزهای دیجیتال

بیت کوین، اولین و بزرگ‌ترین ارز دیجیتال جهان است و بدیهی است که افزایش قیمت آن می‌تواند تاثیر بسزایی در بازار کریپتو صد البته دیگر ارزهای دیجیتال داشته باشد.

معمولاً اگر با بازار کریپتو آشنایی داشته باشید، این موضوع را می‌دانید نوسانات قیمت بیت کوین، نوسانات دیگر ارزهای دیجیتال بازار را نیز به دنبال دارد. چیزی که در بازار کریپتو از آن تحت عنوان «آلت سیزن» یاد می‌شود.

برای درک تاثیر هاوینگ روی بازار ارزهای دیجیتال، بد نیست نگاهی به ارزش بازار (market cap) کریپتو بعد از هاوینگ 2020 میلادی بیت کوین بیندازیم:

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال از ماه می سال 2020 میلادی – سومین هاوینگ بیت کوین – روندی دقیقاً مشابه با روند قیمتی بیت کوین را تجربه کرده است.

جمع‌بندی

هاوینگ بیت کوین به معنی نصف شدن پاداش استخراج برای ماینرها است. هدف از هاوینگ، دادن خاصیت ضد تورمی به شبکه بیت کوین، ارتقای سطح امنیت آن و کمک به افزایش قیمت آن در بلند مدت است. این فرایند، هر چهار سال یک بار و زمانی که تعداد بیت کوین های استخراج شده به 210 هزار کوین یم‌رسد اتفاق می‌افتد.

تا کنون، سه هاوینگ طی سال‌های 2012، 2016 و 2020 میلادی رخ داده‌اند و به احتمال زیاد، هاوینگ بعدی بیت کوین در آوریل 2024 میلادی – مصادف با اردیبهشت 1403 شمسی – رخ خواهد داد.

هاویگ اول تعداد بیت کوین‌های پاداش استخراج شبکه را از 50 به 25 کاهش داده، هاوینگ دوم آن‌ها را به 12.5 رسانده، هاوینگ سوم باعث شده تا تعداد توکن‌های پاداشی به 6.25 برسد و اکنون، با هاوینگ چهارم در ازای استخراج تنها 3.125 بیت کوین به ماینرها تعلق خواهد گرفت.

هاوینگ، روی قیمت بیت کوین – در میان مدت – تاثیر مثبت گذاشته و در نتیجه، باعث رشد بازار کریپتو و رونق گرفتن سایر ارزهای دیجیتال نیز می‌شود.

سوالات متداول

1. آیا هاوینگ بیت کوین الزامی است؟

هاوینگ بیت کوین یک اتفاق از پیش برنامه‌ریزی شده برای شبکه بیت کوین است که حتماً اتفاق می‌افتد. این اتفاق می‌تواند تضمین کننده ماهیت ضد تورمی بیت کوین بوده، امنیت آن را ارتقا دهد و در رشد قیمت بیت کوین تاثیرگذار باشد.

2. هاوینگ بعدی بیت کوین چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

زمان دقیق هاوینگ بعدی بیت‌کوین را نمی‌توان مشخص کرد. ولی احتمالاً در آوریل 2024 میلادی – مصادف با اردیبهشت 1403 شمسی – شاهد رخداد هاوینگ بعدی بیت کوین باشیم.

3. برای کسب سود بهتر است در زمان هاوینگ چکار کنیم؟

معمولاً پس از هاوینگ بیت کوین – البته نه بلافاصله – قیمت آن افزایش پیدا می‌کند و فرصت بسیار خوبی برای سرمایه‌گذاری است. با توجه به داده‌های متن مقاله، افزایش قیمت حدود چند ماه الی یک سال پس از هاوینگ قابل مشاهده هستند.