انواع ارز دیجیتال؛ چند نوع ارز دیجیتال وجود دارد؟

چند نوع ارز دیجیتال وجود دارد؟ آیا با انواع ارز دیجیتال ‌آشنایی دارید؟ چند نوع ارز دیجیتال داریم و از بین این ارزها، کدام گزینه‌ها انتخاب‌های درست‌تر و مطمئن‌تری برای سرمایه‌گذاری یا معامله‌گری هستند؟ بازار ارزهای دیجیتال، بازاری نوظهور است که تنها حدود 15 سال از معرفی اولین دارایی آن یعنی بیت‌کوین می‌گذرد؛ اما در همین مدت‌زمان کوتاه، توانسته به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای مالی دنیا تبدیل شود. در حال حاضر، بیش از 1300 ارز دیجیتال مختلف در سطح بازار وجود دارند و ارزش این بازار، قریب به 3.5 تریلیون دلار ناقابل است!

اما به‌عنوان کسی که به ارزهای دیجیتال علاقه‌مند است، چقدر با این دارایی‌ها آشنایی دارید؟ در ادامه این مقاله از صرافی ارز دیجیتال همتاپی، قصد داریم شما را با انواع ارز دیجیتال و دسته‌بندی‌ها و مثال‌هایشان آشنا کرده و همه سوالاتی که در بالا مطرح شد را پاسخ دهیم. با ما همراه باشید.

انواع دسته‌بندی ارزهای دیجیتال

قبل از معرفی انواع ارز دیجیتال، ابتدا بیایید ببینیم که این ارزها در چند نوع دسته‌بندی و معرفی شده‌اند. در حالت کلی، چهار نوع دسته‌بندی می‌توان برای ارزهای دیجیتال در نظر گرفت:

• دسته‌بندی اول – بیت‌کوین و آلت‌کوین‌ها
• دسته‌بندی دوم – بر اساس بلاکچین اختصاصی
• دسته‌بندی سوم – بر اساس ماهیت ارز دیجیتال
• دسته‌بندی چهارم – بر اساس کاربرد یا عملکرد

در ادامه، انواع ارز دیجیتال بر اساس هر‌یک از دسته‌بندی‌های بالا را توضیح داده و یکی‌دو مثال هم برای آن‌ها می‌آوریم.

بیت‌کوین و آلت‌کوین‌ها

همان‌طور که می‌دانید، اولین ارز دیجیتال دنیا که در سال 2009 میلادی توسط فردی ناشناس به نام ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) معرفی شده، بیت‌کوین (Bitcoin) است.

همه انواع ارزهای دیجیتال، مثل اتریوم (Ethereum)، میم‌کوین‌ها، شت‌کوین‌ها و همه‌و‌همه، بعد از بیت‌کوین و به تبع آن، با تقلید از فناوری این ارز راه‌اندازی شده‌اند. به همین خاطر نیز به احترام بیت‌کوین، اولین دسته‌بندی انواع ارز دیجیتال بیت‌کوین را از دیگر ارزها جدا کرده است.

در یک کفه، بیت‌کوین قرار دارد که در حال حاضر از نظر ارزش بازار در صدر ایستاده، دامیننس فوق‌العاده‌ای در بازار دارد و حتی از خیلی از ارزهای فیات بزرگ دنیا هم جلوتر افتاده است، و کفه دیگر حاوی بیش از 1300 مورد انواع ارز دیجیتال دیگر است.

انواع ارز دیجیتال بر اساس بلاکچین اختصاصی

احتمالاً اطلاع دارید که برخی از انواع ارزهای دیجیتال، با بلاکچین اختصاصی راه‌اندازی می‌شوند، درحالی‌که برخی دیگر صرفاً یک ارز دیجیتال هستند که بدون بلاکچین اختصاصی روی شبکه‌های موجود راه‌اندازی شده‌اند. همین ویژگی می‌تواند دو نوع ارز دیجیتال در پی داشته باشد:

• کوین‌ (Coin)

به‌عنوان مثال، ارز دیجیتال بیت‌کوین روی شبکه خودش یعنی بیت‌کوین (Bitcoin) راه‌اندازی شده است. اتر نیز دارای بلاکچین اختصاصی خود یعنی اتریوم (Ethereum) است که معروف‌ترین و کاربردی‌ترین استاندارد آن ERC-20 است. به این نوع ارزهای دیجیتال که دارای بلاکچین اختصاصی هستند کوین (Coin) گفته می‌شود.

• توکن (Token)

این در حالی است که برخی از انواع ارزهای دیجیتال مثل تتر (TSDT) روی دیگر شبکه‌های بلاکچینی راه‌اندازی و صادر شده‌اند. مثلاً خودِ تتر روی شبکه‌های اتریوم، بیت‌کوین، آوالاچ، سولانا و طیف گسترده‌ای از بلاکچین‌های دیگر منتشر شده اما از خودش شبکه‌ای ندارد. به این ارزها نیز توکن (Token) گفته می‌شود.

البته، خودِ این توکن‌ها هم در زیرمجموعه‌هایی بر اساس شبکه بلاکچینی‌شان دسته‌بندی می‌شوند. چند شبکه بسیار متداول برای راه‌اندازی و صدور توکن، شبکه‌های زیر هستند که توکن‌ها بر اساس آن‌ها دسته‌بندی جداگانه‌ای خواهند داشت:

• توکن‌های اکوسیستم اتریوم (ERC20)
• توکن‌های اکوسیستم ترون (TRC20)
• توکن‌های اکوسیستم بایننس اسمارت چین (BEP20)
• توکن‌های اکوسیستم آپتیمیزم (Optimism)
• توکن‌های اکوسیستم آربیتروم (Arbitrum)
• توکن‌های اکوسیستم کاردانو (Cardano)
• توکن‌های اکوسیستم کازماس (Cosmos)

به جدول زیر که تنها سه شبکه برتر این لیست را پوشش داده است نگاه کنید:

از بین این سه دسته‌بندی، بیشترین فراوانی را توکن‌های ERC-20 دارند. در‌ضمن، برای این‌که مثلاً تترهای روی هر بلاکچین جدا شوند، به‌عنوان مثال به تتر راه‌اندازی‌شده روی اتریوم، تتر مبتنی بر اتریوم گفته می‌شود و با نماد ERC20 USDT نشان داده می‌شود.

انواع ارز بر اساس ماهیت و ساختار

انواع ارز دیجیتال، دارای ماهیت و ساختارهای مختلفی هستند. بر همین اساس نیز می‌توان آن‌ها را در یک دسته‌بندی مهم به انواع و اقسام مختلفی بر مبنای ماهیت و ساختار‌شان طبقه‌بندی کرد. در ادامه، تعدادی از مهم‌ترین انواع ارز دیجیتال در این دسته‌بندی را معرفی می‌کنیم.

• استیبل‌کوین (Stable Coin)

استیبل‌کوین‌ها (Stable Coin) همان‌طور که از اسم آن‌ها هم می‌توانید حدس بزنید، ارزهای دیجیتالی هستند که با‌ثبات، پایدار یا استیبل هستند.

برخلاف سایر ارزهای دیجیتال نظیر بیت‌کوین، اتریوم یا شیبا که قیمت‌شان مدام در حال نوسان است، قیمت این ارزهای دیجیتال همواره ثابت است! به‌عنوان مثال، ارز دیجیتال تتر (USDT) یک استیبل‌کوین است. قیمت این ارز ثابت و همواره حدود یک 1.0 دلار آمریکا (USD) است.

برای این‌که قیمت در سطح بازار پر‌نوسان ارز دیجیتال ثابت بماند، شرکت ارائه‌دهنده تمهیدات مختلفی را اندیشیده و از سازوکارهای مختلفی استفاده می‌کند. یکی از این کارها، ذخیره‌سازی و نگهداری پشتوانه دلاری برای تتر است. یعنی به ازای هر توکن تتری که ایجاد و عرضه می‌شود، شرکت توسعه‌دهنده یک دلار واقعی آمریکا به‌عنوان وثیقه در خزانه‌داری خود ذخیره‌سازی و نگهداری می‌کند. برای کنترل قیمت نیز عرضه و تقاضا را در سطح بازار تنظیم می‌کند.

بد نیست بدانید که به این پشتوانه قراردادنِ دلار برای تتر یا امثال آن، در اصلاح پِگ‌شدن (Pegging) گفته می‌شود. یعنی قیمت تتر با دلار آمریکا پگ شده است!

برخی از دیگر استیبل‌کوین‌های معروف بازار عبارتند از:

• استیبل‌کوین دای (DAI)
• بایننس یو‌اس‌دی (BUSD)
• یو‌اس‌دی کوین (USD Coin)

• توکن غیرقابل تعویض (NFT)

توکن‌هایی که در بخش‌های قبل معرفی کردیم، جدا از این‌که روی بلاکچین‌های دیگر راه‌اندازی می‌شدند و بلاکچین اختصاصی نداشتند، قابل تعویض (Fungible Token) بودند؛ به این معنی که شما می‌توانید مثلاً مقداری توکن تتر (USDT) بدهید و در ازای آن توکن شیبا اینو (SHIB) دریافت کنید!

در عین حال، این توکن‌ها که مثلی هستند و ارزهای دیجیتال معمولی را شامل می‌شوند، امکان خرد کردن دارند؛ شما برای خرید بیت‌کوین قرار نیست حتما یک‌صد هزار دلار ناقابل هزینه کنید! می‌توانید تنها به اندازه یک ساتوشی از آن یعنی معادل یک میلیونم بیت‌کوین را نیز خرید‌و‌فروش کنید.

اما یک‌سری توکن‌ها نیز وجود دارند که غیرقابل تعویض، غیرقابل معاوضه یا غیر مثلی (Non-fungible Token) هستند. این توکن‌ها امکان مبادله با هم را ندارند و شما باید به‌صورت یک‌جا، کل آن را خریداری کرده یا به فروش برسانید. خصیصه‌های منحصربه‌فردی که این توکن‌ها دارند، باعث شده است که هیچ توکن غیرقابل تعویضی با دیگری برابر نباشد.

هر توکن دارای خصوصیت‌ها، ویژگی‌ها و قیمت منحصربه‌فرد خودش است و مثل یک تابلوی نقاشی ارزشمند خرید و فروش می‌شود. حال برخی از این تابلوها ارزش بسیار بالایی دارند و برخی در رنج‌های قیمتی متوسط به فروش می‌رسند!

نکته دیگر در مورد توکن‌های غیر مثلی هم این است که اغلب این توکن‌ها در قالب کلکسیون معرفی می‌شوند؛ یعنی مجموعه‌ای از توکن‌های غیرمثلی که توسط یک کاربر یا توسعه‌دهنده ایجاد شده‌اند و شباهت‌هایی باهم دارند.

معروف‌ترین انواع ارز دیجیتال که در قالب کلکسیون‌های NFT معرفی شده‌اند عبارتند از:

• کریپتو پانکس (Crypto Punks)
• بورد ایپ یات کلاب (Bored Ape Yacht Club)

• میم ‌کوین (Meme Coin)

انواع ارز دیجیتال بسیار مهم دیگری که مورد توجه قرار گرفته‌اند و طی سال‌های اخیر رشد چشم‌گیری داشته‌اند، میم کوین‌ها (Mene Coins) هستند. میم کوین‌ها، ارزهای دیجیتالی هستند که صرفاً بر اساس شوخی‌ها و طنزهای اینترنتی راه‌اندازی شده‌اند.

در‌واقع، در پشت پرده اکثر میم‌ کوین‌هایی را راهی بازار شده‌اند، شما هیچ‌گونه وایت پیپر (White Paper) نقشه راه (Road Map) و کاربرد یا برنامه‌ریزی خاصی را مشاهده نمی‌کنید. تیم توسعه‌دهنده این ارزها صرفاً یک توکن – یا کوین – را راه‌اندازی کرده است که با کاربران شوخی کند!

مهم‌ترین وجه تمایز میم کوین‌ها با دیگر انواع ارز دیجیتال نیز لوگوی آن‌هاست. معمولاً هریک از میم‌ کوین‌ها از یک شخصیت، حیوان یا کاراکتر دوست‌داشتنی یا خنده‌دار الهام گرفته‌اند.

به‌عنوان مثال، به چند توصیف کوتاه در مورد میم کوین دوج کوین (Doge Coin) که اولین میم کوین دنیا است توجه کنید:

• کاربرد خاصی ندارد
• بدون وایت پیپر منتشر شده است
• صرفاً برای مسخره کردن بیت‌کوین راه‌اندازی شده است
• از یک نژاد سگ ژاپنی به نام شیبا (Shiba Inu) الهام گرفته شده است
• عرضه آن 420.690 تریلیون واحد بوده که همه آن یک‌جا انجام شده و در گردش است!

اگر می‌پرسید که چنین ارزی چرا باید رشد کند، به خاطر طرفداری مردم و افزایش تقاضا؛ در مورد دوج کوین، توئیت‌ها و طرفداری‌های ایلان ماسک توانست این ارز خنده‌دارِ بدون‌کاربرد را به هشتمین ارز دیجیتال برتر دنیا از نظر ارزش بازار تبدیل کند!

دیگر میم کوین‌های مشهور هم عبارتند از:

• شیبا اینو (Shiba Inu)
• پپه کوین (Pepe Coin)

• شت کوین‌ (Shit Coins)

شت کوین‌ (Shit Coin) که در لغت به معنی توکن‌های آشغال است (!)، به ارزهای دیجیتالی گفته می‌شود که نه ارزشی دارند و نه کاربردی!

قیمت این نوع ارزهای دیجیتال اغلب زیر یک دلار آمریکا است و هیچ‌کدام از آن‌ها وایت پیپر یا نقشه راه درستی برای فعالیت ندارند و اغلب نیز بدون هدف خاصی راه‌اندازی شده‌اند. برخی از کارشناسان، میم کوین‌ها را نیز جزو دسته شت کوین‌ها می‌دانند ولی کمی دوست‌داشتنی‌تر و خنده‌دارتر!

انواع ارز دیجیتال بر اساس کاربرد

و اما آخرین دسته‌بندی که برای معرفی انواع ارز دیجیتال مدنظر داریم، دسته‌بندی بر اساس کاربرد و عملکرد ارزهای موردنظر است. در ادامه، انواع ارزهای دیجیتال در این دسته‌بندی را معرفی می‌کنیم.

• توکن‌های پرداختی (Payment Tokens)

یکی از مهم‌ترین کاربردهای انواع ارز دیجیتال در دنیا، پرداخت‌‌های همتابه‌همتا (Peer To Peer) ‌و غیر‌متمرکز است. اصولاً به‌غیر از سودآوری و سرمایه‌گذاری و ترید، طیف گسترده‌ای از کاربران در سراسر دنیا از این دارایی‌های برای امر پرداخت استفاده می‌کنند.

اهمیت ارزهای دیجیتال در صنعت پرداخت، برای ما ایرانی‌ها که سال‌هاست تحت شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی قرار داریم کاملاً ملموس است. شما می‌توانید به هر کجای دنیا، هر مقدار که دوست داشتید انتقال وجه داشته باشید و به دلیل غیر‌متمرکز بودن تراکنش‌های رمز‌ارزی، هیچ‌گونه محدودیتی را متحمل نشوید.

بیت‌کوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال دنیا و پادشاه ارزهای رمزنگاری شده، اولین ارز دیجیتالی است که از این آزمون سربلند بیرون آمده است.

با وجود این‌که تقریباً همه انواع ارزهای دیجیتال قابلیت پرداخت همتابه‌همتا و غیر‌متمرکز را دارند، چند ویژگی باعث شده است تا برخی از توکن‌ها به‌صورت ویژه‌تر مورد توجه قرار گرفته و در فرایندهای پرداخت استفاده گسترده‌تری داشته باشند. ویژگی‌هایی که مقیاس‌پذیری (Scalability) نامیده می‌شوند و عبارتند از:

• سرعت بالای پردازش
• هزینه‌ها یا کارمزدهای پایین

مهم‌ترین ارزهای دیجیتال که برای پرداخت استفاده می‌شوند، توکن‌های تتر (USDT)، ترون (TRX) و بایننس کوین (BNB) هستند. این ارزها نه‌تنها مقیاس‌پذیری بالایی دارند، بلکه توسط عموم پلتفرم‌ها، صرافی‌ها، برنامه‌های کاربردی غیر‌متمرکز مثل کیف پول‌ها و صرافی‌ها نیز پشتیبانی می‌شوند.

• توکن‌های دیفای (DeFi Tokens)

احتمالاً تاحدودی با امور مالی غیر‌متمرکز (Decentralized Finance) یا دیفای (DeFi) ‌آشنایی دارید. توکن‌های دیفای، ارزهای دیجیتالی هستند که توسط پروژه‌های دیفای معرفی شده یا در آن‌ها استفاده می‌شوند.

ارزهای دیجیتال زیر جزو توکن‌های دیفای هستند:

• یونی سواپ (UNI)
• اینترنت کامپیوتر (ICP)

بدیهی است که طیف گسترده‌ای از ارزهای دیجیتال حال حاضر دنیا، در این دسته‌بندی جای می‌گیرند. فرقی هم ندارد که این ارز، کوین بوده و دارای بلاکچین اختصاصی باشد یا در قالب توکن ارائه شده باشد.

• توکن‌های ابزاری یا پلتفرمی (Utility Tokens)

توکن‌های ابزاری یا پلتفرمی (Utility Tokens) که به آن‌ها توکن‌های کاربردی هم گفته می‌شود، ارزهای دیجیتالی هستند که با یک هدف یا عملکرد مشخص راه‌اندازی شده‌اند و کار می‌کنند. جالب است بدانید که در برخی از منابع، این توکن‌ها را توکن‌های زیرساخت (Infrastructure Token) نیز نامیده‌اند.

به‌عنوان مثال، توکن‌هایی را متصور شوید که صرفاً برای پرداخت کارمزد در یک پلتفرم معاملاتی ساخته شد‌ه‌اند. این توکن‌ها، در بیرون از اکوسیستم کاربرد چندانی ندارند اما یک هدف و کاربرد خاص و مهم را در داخل سرویس دنبال می‌کنند.

یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین توکن‌های کاربردی دنیا، ارز دیجیتال اتریوم است که در سال 2012 میلادی توسط ویتالیک بوترین ارائه شده و وظیفه و کاربرد آن، پرداخت هزینه گس (Gas Fee) در شبکه بلاکچینی اتریوم است. یکی از مهم‌ترین دلایلی هم که اتریوم در حال حاضر در رده دوم انواع ارز دیجیتال دنیا از نظر ارزش بازار قرار دارد، همین کاربردش است؛ وگرنه که توکن‌های بسیار بهتری از این ارز برای ترید و سرمایه‌گذاری وجود دارند!

• توکن‌های هواداری (Fan Token)

احتمالاً با توکن‌های هواداری یا فن توکن‌ها (Fan Token) تا‌حدودی آشنایی دارید. انواع ارز دیجیتال نظیر:

• اتلتیکو مادرید فن توکن (Atletico De Madrid Fan Token)
• پاری سن ژرمن فن توکن (Paris Saint-Germain Fan Token)

این ارزهای دیجیتال عمدتاً توسط شبکه سوشیوس (Socios.com) راه‌اندازی و عرضه می‌شوند و فرصت‌های ویژه‌ای را در اختیار هواداران و طرفداران این تیم‌ها قرار می‌د‌هند. به‌عنوان مثال، یک هوادار می‌تواند با خرید توکن هواداری اتلتیکو، با بازیکنان این تیم ملاقات داشته و صحبت کند، بلیت جایگاه اختصاصی بازی‌ها را دریافت کرده و در برخی از تصمیمات باشگاه نیز مشارکت داشته باشد.

• توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens)

توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens) ارزهای دیجیتالی هستند که در یک پلتفرم، برنامه، پروتکل یا اکوسیستم کریپتویی، امکان مداخله و مشارکت در پروپوزال‌های حاکمیتی را به کاربران یا همان نودها می‌دهند.

هرچند که بر اساس برخی معیارها، این توکن‌ها نیز می‌توانند به‌نوعی زیرمجموعه توکن‌های دیفای باشند، ولی چند ویژگی‌ منحصربه‌فرد در آن‌ها وجود دارد:

• امکان مشارکت در رای‌گیری‌ها
• قابلیت مداخله در تصمیمات و پروپوزال‌ها
• قابلیت سهام‌گذاری یا استیکینگ توکن (Staking)

این نکته را نیز عنوان کنیم که در صورتی که جمعی از کاربران یا نودها، حجم بالایی از این توکن‌های حاکمیتی را در اختیار داشته باشند، یک سازمان خودگردان غیر‌متمرکز (Decentralized Autonomous Organizations) یا اصطلاحاً دائو (DAO) را تشکیل خواهند داد که بخش عمده‌ای از تصمیمات پروژه را اتخاذ می‌کند.

برخی از مهم‌ترین انواع ارز دیجیتال در دسته توکن‌های حاکمیتی نیز عبارتند از:

• ایپ کوین (APE)
• یونی سواپ (UNI)
• کرو فایننس (CRV)

• توکن‌های خدماتی (Service Tokens)

توکن‌های خدماتی (Service Tokens) به آن‌دسته از انواع ارزهای دیجیتال اطلاق می‌شود که برای ارائه یک سری خدمات، سرویس‌ها یا دسترسی‌های خاص به کاربران طراحی و ایجاد شده‌اند.

دو مورد از متداول‌ترین توکن‌های خدماتی که شما بدون آن‌ها نمی‌توانید به خدمات اکوسیستم و پلتفرم‌شان دسترسی داشته باشید عبارتند از:

• فیل (FIL)
• استورج (STORJ)

• کوین‌های حریم خصوصی (Privacy Coins)

کوین‌های حریم خصوصی که پرایوسی کوین (Privacy Coin) نیز خوانده می‌شوند، آن‌دسته از انواع ارز دیجیتال هستند که هدف از راه‌اندازی و کاربرد اصلی‌شان محافظت از حریم خصوصی کاربران در شبکه‌ها و پلتفرم‌های غیر‌متمرکز است.

در شبکه‌های عادی مثل بیت‌کوین، شما با انجام یک تراکنش یک‌سری ردپاها و داده‌ها را از خودتان به جای می‌گذارید. به‌عنوان مثال، در خودِ بیت‌کوین آدرس‌های ارسال و دریافت، حجم تراکنش و یک‌سری از دیگر اطلاعات مهم مربوط به آن نه‌تنها برای همیشه در بلاک‌ها ذخیره می‌شود، بلکه برای همگان نیز قابل‌مشاهده است.

این در حالی است که در شبکه اختصاصی کوین‌های حریم خصوصی، هیچ‌گونه اطلاعاتی از مبدا و مقصد تراکنش‌ها و جزئیات آن‌ها منتشر نمی‌شود و درنتیجه کاربران می‌توانند پرداخت‌ها و نقل‌و‌انتقالاتی کاملاً امن و مخفی داشته باشند.

• مونرو (XMR)
• زد کش (ZEC)

از جمله این نوع کوین‌ها هستند.

• توکن‌های قرارداد هوشمند (Smart Contract Tokens)

توکن‌های قرارداد هوشمند (Smart Contract Tokens) انواع ارز دیجیتالی هستند که از این قراردادها یا کدها، برای فعالیت روی بستر بلاکچین‌ها استفاده می‌کنند.

اتریوم (ETH) اولین ارز دیجیتالی است که توسط ویتالیک بوترین در سال 2012 میلادی مفهوم قراردادهای هوشمند را در بلاکچین مطرح کرد. اما در حال حاضر تقریباً اکثریت قریب به اتفاق شبکه‌های بلاکچینی و توکن‌های مبتنی بر آن‌ها از این فناوری و قابلیت‌های بی‌نظیر آن استفاده می‌کنند.

• توکن صرافی‌ها (Exchange Tokens)

در کنار صرافی‌های غیر‌متمرکز که توکن‌های بومی و اختصاصی‌شان را به‌عنوان توکن‌های دیفای معرفی کردیم، برخی از صرافی‌های متمرکز هم دارای توکن بومی هستند.

به‌عنوان مثال، صرافی کوینکس (CoinEx) که یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین صرافی‌های ارز دیجیتال متمرکز خارجی بین کاربران ایرانی است، توکنی به نام سِت (CET) را ارائه کرده است که مخفف‌شده عبارت (Coin Ex Token) است و می‌تواند برای تخفیف‌گرفتن در کارمزدها، پرداخت هزینه تراکنش‌ها و معاملات و همین‌طور ارتقای سطح کاربری و غیره استفاده شود.

• توکن‌های اوراق بهادار (Security Tokens)

توکن‌های اوراق بهادار (Security Tokens) آن‌دسته از انواع ارز دیجیتال هستند که در مقابل توکن‌های کاربردی (Utility Tokens) قرار دارند!

یعنی مجموعه‌ای از توکن‌ها که نیازی نیست کاربرد خاصی داشته باشند و صرفاً نشان‌دهنده سهام یا حق مالکیت یک فرد در پروژه مورد‌نظر هستند. ارز دیجیتال ان‌اف‌سی (NFC) یکی از مثال‌های بارز توکن‌های اوراق بهادار است.

• توکن‌های هوش مصنوعی (AI Tokens)

همان‌طور که از اسمش هم پیداست، توکن‌های هوش مصنوعی و بیگ دیتا (AI and Big Data Tokens) آن‌دسته از انواع ارز دیجیتال هستند که مبتنی بر فناوری هوش مصنوعی طراحی و ایجاد شده‌اند.

این توکن‌ها، به‌ویژه طی یکی‌دو سال اخیر رشد چشم‌گیری داشته‌اند و می‌توان گفت با توجه روند رشد فوق‌العاده‌ای که مدل‌های هوش مصنوعی مولد در پیش گرفته‌اند، جزو آینده‌دارترین ارزها خواهند بود.

توکن‌های هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلفی کاربرد دارند که پروژه‌های پیشرفته کریپتو، پلتفرم‌های مدرن، بازارچه‌های غیر‌متمرکز، الگوریتم‌های تریدینگ و سازمان‌های خودگردان از جمله آن‌ها هستند. یکی از موفق‌ترین نمونه‌های توکن‌ هوش مصنوعی نیز اوشن پروتکل (OCEAN) است.

• توکن‌های استیکینگ (Staking Tokens)

احتمالاً با مفهوم سهام‌گذاری یا استیکینگ (Staking) آشنایی دارید. در بلاکچین‌هایی که از الگوریتم‌های اثبات سهام (Proof of Stake) یا مشابه آن به‌عنوان مکانیسم اجماع استفاده شده است، نودها یا همان کاربران با سهام‌گذاری انواع ارز دیجیتال، این فرصت را دارند که تراکنش‌ها را اعتبارسنجی و تایید کرده و در ازای آن پاداش دریافت کنند.

به این ترتیب، شبکه امنیت پیدا می‌کند، تراکنش‌ها تایید و ثبت می‌شوند و کاربرانِ سهام‌گذاری کرده نیز به سود دست پیدا می‌کنند. در‌واقع، این یک روش درآمدزایی غیر‌فعال یا پسیو (Passive Income) است.

ارزهایی هم که می‌توان آن‌ها را سهام‌گذاری کرده و به درآمد رساند، توکن‌های استیکینگ (Staking Tokens) نام دارند. بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین توکن استیکینگ دنیا اتریوم (ETH) است. اما ارزهایی مثل:

• ترون (TRX)
• فلو (FLOW)
• سولانا (SOL)
• کاردانو (ADA)

نیز در زمره این نوع از انواع ارز دیجیتال هستند.

• توکن‌های وام‌دهی (Lending Tokens)

وام‌دهی کریپتو (Crypto Lending) یکی از جدیدترین و محبوب‌ترین خدماتی است که طیف گسترده‌ای از پلتفرم‌های غیر‌متمرکز و دیفای ارائه می‌دهند. در این روش، شما مقداری توکن که در اصل توکن وام‌دهی (Lending Token) نامیده می‌شود را به‌عنوان وثیقه در اختیار سیستم قرار داده، به اصطلاح بلاک یا فریز می‌کنید و در ازای آن، از استخرهای پلتفرم وام دریافت می‌کنید.

نمونه‌های انواع ارز دیجیتال در حوزه وام‌دهی کریپتو نیز عبارتند از:

• میکر (MKR)
• کاوا (KAVA)
• اینترنت کامپیوتر (ICP)

• توکن‌های ییلد فارمینگ (Yield Farming Tokens)

یکی دیگر از روش‌های کسب درآمد پسیو، ییلد فارمینگ (Yield Farming Tokens) است. ییلد فارمینگ، در حالت کلی‌تر به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها نظیر استیکینگ، وام‌دهی و تامین نقدینگی استخرها اطلاق می‌شود که در آن، شما مقداری از توکن‌های خود را در اختیار سیستم قرار داده و فریز می‌کنید و در ازای آن، درصد مشخصی سود دریافت می‌کند.

• کرو (CRV)
• آوی (AAVE)
• یونی سواپ (UNI)

از جمله مهم‌ترین انواع ارز دیجیتال مورد استفاده در حوزه ییلد فارمینگ (Yield Farming Tokens) هستند.

• توکن‌های وب 3 (Web3 Tokens)

توکن‌های وب 3 (Web3 Tokens) با هدف توسعه وب سه یا همان اینترنت غیرمتمرکز توسعه داده شده‌اند. محاسبات، پهنای باند، ذخیره‌سازی، شناسایی هویت، میزبانی و خدماتی از این دست، همه‌و‌همه چالش‌هایی هستند که پیش‌تر توسط فناوری ابری (Cloud) ارائه می‌شدند و جای خالی‌شان در حوزه دیفای حس می‌شد و اکنون، با وب سه و انواع ارز دیجیتالی که در این حوزه معرفی شده‌ تحقق یافته‌اند.

• فایل کوین (FIL)
• پولکادات (DOT)
• چین لینک (LINK)
• اینترنت کامپیوتر (ICP)

از جمله مشهورترین انواع ارز دیجیتال راه‌اندازی شده در حوزه وب سه هستند.

• توکن‌های متاورس (Metaverse Tokens)

چقدر با فضای متاورس (Metaverse) آشنایی دارید؟ متاورس تنها شامل بازی‌های کریپتویی و متاورسی نمی‌شود؛ امروزه طیف گسترده‌ای از پروژه‌های دیفای در این حوزه راه‌اندازی شده‌اند که اهداف مختلفی را نیز دنبال کرده و انواع ارز دیجیتال را عرضه کرده‌اند. انجین (ENJ) و اطلاس (ATLAS) دو مورد از موفق‌ترین توکن‌های متاورسی هستند که تاکنون راه‌اندازی شده‌اند.

• توکن‌های گیمینگ و بازی (Gaming Tokens)

احتمالاً تاکنون بازی‌های متعددی را در حوزه ارزهای دیجیتال مشاهده کرده‌اید. چه پروژه‌هایی مثل دیسنترالند (Decentraland) یا سندباکس (Sandbox) که به‌صورت دسکتاپی روانه بازار شده‌اند و چه پروژه‌های تپ تو ارن (Tap To Earn) نظیر نات کوین (Not Coin) و همستر کامبت (Hamster Combat)!

انواع ارزهای دیجیتالی که بومی این قبیل پروژه‌های بازی هستند، توکن گیمینگ (Gaming Token) نامیده می‌شوند. برخی از این انواع ارز دیجیتال ممکن است صرفاً مختص داخل خودِ آن اکوسیستم باشند و برخی دیگر در سطح بازار و صرافی‌ها نیز لیست شده، ارزش‌گذاری و خرید‌و‌فروش می‌شوند.

• توکن‌های سرگرمی و رسانه (Media and Entertainment Tokens)

برخی از انواع ارز دیجیتال نیز صرفاً با هدف سرگرمی، تولید محتوا و رسانه راه‌اندازی شده‌اند. توکن‌هایی نظیر بت (BAT) که سعی دارند کاربران را سرگرم کرده و در ازای این کار به آن‌ها سود برسانند.

• ارز دیجیتال‌های بانک مرکزی (Central Bank Digital Currency)

و در نهایت، مجموعه‌ای از انواع ارزهای دیجیتال نیز مختص بانک‌های مرکزی هستند. مثل دلار دیجیتال، ریال دیجیتال، درهم دیجیتال یا هر ارز مشابهی که با هدف توکنیزه‌کردن ارز فیاتِ ملیِ یک کشور، توسط بانک مرکزی آن راه‌اندازی شده و توسط آن نیز مدیریت و کنترل می‌شود. بدیهی است که این دسته از انواع ارز دیجیتال، اگرچه رمزنگاری شده هستند، ماهیت غیر‌متمرکز سایر پروژه‌ها را نخواهند داشت!

کلام پایانی

بیت‌کوین (Bitcoin) اولین ارز دیجیتالی است که در سال 2009 میلادی معرفی شده و پس از آن، طی این حدود 15 سال، بیش از 1300 ارز دیجیتال دیگر نیز روانه بازار شده است. هریک از این انواع ارز دیجیتال، ساختار مشخص و منحصربه‌فرد خود را دارند، با هدف خاصی راه‌اندازی شده‌اند و کاربرد و عملکرد خاصی نیز دارند.

همین امر سبب شده است که کارشناسان، انواع ارز دیجیتال را در چهار دسته‌بندی مختلف قرار دهند. در متن مقاله، این چهار دسته‌بندی و زیرمجموعه‌های آن‌ها معرفی شده و برای هر نوع نیز مثال‌هایی آورده شده است.

شما می‌توانید اطلاعات مربوط به هریک از انواع ارز دیجیتال معرفی‌شده در این مقاله را در وب‌سایت صرافی همتاپی مطالعه کرده، یا در صورت پشتیبانی صرافی از آن، نسبت به خرید‌و‌فروش نقدی یا آتی توکن اقدام کنید.

سوالات متداول

چند نوع ارز دیجیتال وجود دارد؟

بیش از 20 مورد انواع ارز دیجیتال در سطح بازار وجود دارد که از نظر ساختار، ماهیت، کارکرد و هدف با هم متفاوت هستند. در متن مقاله، انواع ارز دیجیتال با مثال و به‌صورت تفکیک‌شده توضیح داده شده است.

چند تا ارز دیجیتال داریم؟

در حال حاضر، بیش از 1300 مورد انواع ارز دیجیتال داریم که از چهار منظر، قابلیت دسته‌بندی دارند. در متن مقاله به تفصیل در مورد این دسته‌بندی‌ها صحبت شده است.

انواع ارز دیجیتال از نظر بلاکچین کدام است؟

در حالت کلی، ارزهای دیجیتالی که دارای بلاکچین اختصاصی هستند کوین (Coin) و ارزهای توسعه‌یافته روی شبکه‌های دیگر توکن (Token) نامیده می‌شوند. مثلاً بیت‌کوین و اتریوم کوین هستند ولی تتر یک توکن است که روی طیف گسترده‌ای از بلاکچین‌ها منتشر می‌شود.