هارد فورک واسیل کاردانو چیست؟ + موشکافی همه‌ی امکانات آن

هارد فورک واسیل کاردانو چیست؟ در مورد واسیل کاردانو چه می‌دانید؟ این هاردفورک افسانه‌ای که قرار است کاردانو را متحول کند چیست؟!

معمولا هاردفورک‌ها می‌توانند سبب افزایش استقبال کاربران از یک ارز دیجیتال و در نتیجه افزایش قیمت آن، البته به مرور زمان شوند.

در این مقاله از همتاپی شما را با هاردفورک واسیل کاردانو آشنا می‌کنیم. با مطالعه این مقاله تا انتها می‌توانید از همه‌ی اثرات واسیل بر کاردانو مطلع شوید. چنانچه آشنایی با ارز آدا و پروژه کاردانو ندارید، توصیه می‌کنیم قبل از مطالعه این مقاله سری به مقاله کاردانو چیست بزنید؛ اگر هم حوصله مطالعه یک مقاله کامل در مورد چیستی پروژه کاردانو ندارید نگران نباشید با ما همراه باشید در ابتدای این مقاله و در بخش بعدی کمی به چیستی کاردانو خواهیم پرداخت، سپس از هاردفورک از انواع آن کمی برایتان خواهیم گفت و بعد از آن به سراغ هاردفورک واسیل خواهیم رفت؛ پس با ما همراه باشید.

کاردانو چیست؟

پیش از اینکه به سراغ واسیل برویم، ابتدا بهتر است کاردانو را به طور خلاصه معرفی کنیم.

کاردانو یک بلاک چین نسل سومی است که برخلاف بیت کوین و اتریوم به جای استفاده از مکانیزم گواهی اثبات کار، از مکانیزم اثبات سهام بهره می‌برد.

کاردانو در سال 2017 توسط چارلز هاسکینسون به بازار عرضه شد. کاردانو در حال حاضر با داشتن مارکت کپی برابر با بیش از 9.5 میلیارد دلار هفتمین ارز دیجیتال با ارزش بازار رمزارزها است.

حالا که با کاردانو آشنایی کلی پیدا کردیم، بهتر است به سراغ تعریف کلی هاردفورک‌ها برویم. پس از آن نوبت به معرفی و بررسی هاردفورک واسیل کاردانو می‌رسد.

هاردفورک چیست؟

هاردفورک (hard fork) در ارزهای دیجیتال به یک تغییر اساسی در پروتکل شبکه بلاکچین گفته می‌شود. با ایجاد یک هاردفورک نیاز است تا همه‌ی گره‌ها و کاربران به آخرین نسخه نرم افزار ارتقا پیدا کنند.

هارد فورک vs. سافت ورک

هاردفورک و سافت فورک اساسا مشابه هم هستند، به این دلیل که وقتی کد موجود یک پلتفرم ارز دیجیتال تغییر می‌کند نسخه‌ی قدیمی در حالی که نسخه ی جدید ایجاد می‌شود در شبکه باقی می‌ماند.

تفاوت هاردفورک و سافت فورک این است که با ایجاد هاردفورک، دو بلاکچین قدیمی و جدید در کنار یکدیگر وجود دارند؛ در حالی که با سافت فورک یک بلاکچین صرفا به‌روزرسانی می‌شود.

هارد فورک واسیل چیست؟

هارد فورک واسیل(vasil)، یکی از تغییرات اساسی در شبکه بلاکچین کاردانو است که یک واگرایی دائمی با نسخه‌ی قبلی بلاکچین کاردانو ایجاد می‌کند. تاریخ هارد فورک واسیل کاردانو 22 سپتامبر سال 2022 و مصادف با 31 شهریور سال 1401 بود.

در همین راستا می ‌توانید به ویدئوی معرفی واسیل کاردانو که چارلز هاسکینسون در همان روز بر روی توییتر خود منتشر کرد مراجعه کنید.

انتظار می‌رود هاردفورک واسیل کاردانو بتواند در زمینه‌های زیر بهبود ایجاد کند:

• هزینه‌های تراکنش
• مقیاس پذیری برنامه‌های غیرمتمرکز
• سرعت تراکنش‌ها

هزینه‌های تراکنش کاردانو

هارد فورک واسیل که می‌توان آن را مصداقی از توسعه‌ی شبکه بلاکچین کاردانو دانست، می‌تواند سبب پیشرفت آن شوند. به این ترتیب که با کاهش اندازه‌ی تراکنش‌ها توان عملیاتی شبکه افزایش یافته و نهایتا منجر به کاهش هزینه‌های تراکنش می‌شود.

البته کاردانو پیش از هارد فورک واسیل هم و بر اساس داده‌های سایت میسوری، میانگین کارمزدهای کاردانو تا اواخر سال 2022، 0.15 دلار بوده است. این میزان بعد از کارمزد ریپل کمترین مقدار است.

مقیاس پذیری برنامه‌های غیرمتمرکز (dapps)

یکی دیگر از مواردی که انتظار می‌رود به وسیله‌ی هاردفورک واسیل بتوان بهبود بخشید، مشکل هم‌زمانی فعلی برنامه‌های غیرمتمرکز کاردانو است. در حال حاضر بیش از 1075 dapp بر روی پلتفرم کاردانو میزبانی می‌شود.

سرعت تراکنش‌ها

واسیل به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا اطلاعات را بدون نیاز به استفاده از خروجی، ذخیره کنند و ارجاع دهند.

این کار توان عملیاتی تراکنش را بهینه می‌کند و در نتیجه سرعت  معاملات به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. در حال حاضر زمان انجام معاملات حدود 20 ثانیه است.

اما هاردفورک واسیل چه امکاناتی برای شبکه کاردانو به ارمغان می‌آورد؟

امکانات و ویژگی‌های هارد فورک واسیل

شما می‌توانید با مراجعه به این صفحه از سایت کاردانو، به طور کامل با امکانات هاردفورک واسیل آشنا شوید. اگرچه ما در این قسمت به توضیح آن خواهیم پرداخت.

ویژگی‌های هاردفورک واسیل را می‌توان در موارد زیر بیان کرد:

• خط لوله انتشار (diffusion pipelining)
• تغییرات هسته پلوتوس 
• ورودی‌های مرجع
• داده‌های درون خطی
• اسکریپت‌های مرجع
• بازخریدکنندگان تراکنش
• آدرس تغییر وثیقه (collateral change address)
• اجرای vrf منفرد

انتشار خط لوله (diffusion pipelining)

انتشار خط لوله یک ویژگی است که زمان انتشار بلاک را بهبود می‌بخشد و منجر به توان عملیاتی بالاتر می‌شود. در اصل، فرآیند به اشتراک‌گذاری اطلاعات در مورد بلاک‌های جدید ایجادشده در بین شرکت‌کنندگان شبکه را ساده‌تر می‌کند.

هدف از این ارتقا این است که اطمینان حاصل شود بلاک‌ها می‌توانند در عرض 5 ثانیه پس از ایجاد در شبکه به اشتراک گذاشته شوند. برای این کار، diffusion pipelining بلاک‌ها را قبل از اعتبارسنجی کامل منتشر می‌کند، بنابراین زمان مصرف‌شده برای انتشار با زمان لازم برای اعتبارسنجی همپوشانی دارد.

قابلیت خط لوله انتشار، همچنین تضمین می‌کند که هدر بلاک به هش بلاک قبلی به درستی منتشر شود. این کار برای مقاومت در برابر حمله ddos حتی بدون تایید کامل بلاک ضروری است.

تغییرات هسته پلوتوس (plutus core changes)

پلوتوس کور (plutus core) یک زبان برنامه‌نویسی که در دفتر کاردانو استفاده می‌شود. این شامل ساختارهای اساسی زبان اصلی و همچنین انواع داخلی (مثل اعداد صحیح، رشته‌ها و …) و توابع داخلی (جمع اعداد صحیح و …) است. این زبان عملکردی را ارائه می‌دهد که پیاده‌سازی آن در کدهای  plutus core دشوار یا گران است.

عملکرد اسکریپت‌های پلوتوس کور به هزینه‌ی اجرای یک اسکریپت در دفتر کل مربوط می‌شود.

تغییرات هسته‌ی پلوتوس شامل موارد زیر می‌شوند:

• اسکریپت‌ها در دفتر کاردانو (scripts in the cardano ledger)
• بهبود سرعت ارزیاب پلوتوس (plutus evaluator speed improvement)
• به روزرسانی پارامترهای مدل هزینه (updated cost model parameters)
• هسته پلوتوس جدید داخلی (new plutus core built-in)
• آدرس‌های اسکریپت پلوتوس (plutus script addresses)

حالا به سراغ بررسی طرح‎های توسعه کاردانو (cardano improvement proposal) می‌رویم.

ورودی‌های مرجع؛ cip-31 (references inputs)

خروجی‌های تراکنش داده‌هایی را در خود دارند که امکان دسترسی به اطلاعات روی بلاکچین را فراهم می‌کند.

با این حال، این داده‌ها به طرق مختلفی محدود می‌شوند. به عنوان مثال، برای دسترسی به اطلاعات موجود در مبدا، باید خروجی متصل به داده را خرج کنید. این امر مستلزم ایجاد یک خروجی مصرف شده است.

هر کاربری که بخواهد داده‌ها را ببیند، نمی‌تواند خروجی قدیمی را خرج کند (چون از بین رفته است)، بلکه باید خروجی جدید را خرج کند (که تا بلاک بعدی از آن اطلاعی نخواهد داشت).

این مسئله در عمل به محدود شدن بلاک‌ها و در نتیجه کاهش عملکرد مورد نظر منجر می‌شود.

cip-31 مکانیزم جدیدی را برای دسترسی به داده‌ها ارائه می‌دهد: ورودی‌های مرجع.

ورودی‌های مرجع اجازه می‌دهد تا بتوانید یک خروجی را بدون مصرف آن کردن (spending) ببینید. این امر دسترسی به اطلاعات ذخیره شده در بلاکچین بدون نیاز به هزینه کردن و ایجاد مجدد خروجی‌های مصرف‌نشده تراکنش (utxo) را تسهیل می‌کند.

کلیدی‌ترین مورد استفاده از cip-31 پشتیبانی از اسکریپت‌های مرجع cip-31 است. اما دیگر موارد استفاده این طرح بهبود عبارتند از:

1. بررسی وضعیت (داده (datum) یا ارزش قفل‌شده) یک برنامه روی زنجیره (on-chain) بدون نیاز به مصرف خروجی.

به عنوان مثال بررسی فعلی یک ماشین حالت استیبل کوین (stablecoin state machine) .

2. همچنین این طرح توانایی ارجاع به ارائه‌دهندگان داده‌های زنجیره‌ای را دارد. این ارائه‌دهندگان داده‌ها را در خروجی‌های دیگر اسکریپت‌ها ذخیره می‌کنند.

داده‌های درون خطی؛ cip-32 (inline datums)

داده‌های حامل اطلاعات تراکنش معمولا با پیوست کردن هش داده‌ها به خروجی‌ها پیاده‌سازی می‌شوند و این برای کاربران بسیار ناخوشایند است. چون داده‌ها نتیجه محاسبات انجام‌شده توسط طرف ایجادکننده ( فروشنده) خروجی را نشان می‌دهد، تقریبا هیچ شانسی وجود ندارد که طرف هزینه‌کننده (خریدار) بدون برقراری ارتباط با طرف ایجادکننده، به داده‌ها دسترسی داشته باشد.

به همین دلیل داده‌ها باید بین طرفین خارج از زنجیره (off-chain) رد و بدل شود، یا اینکه داده‎ها را درون زنجیره (on-chain) و با استفاده از ایجاد خروجی (داده‌های اضافی) منتقل کرد. در این حالت طرف خرج‌کننده باید کل زنجیره را برای یافتن داده‌ها ببیند، که چنین چیزی هم خوشایند نیست.

cip-32 راه حلی را پیشنهاد می‌دهد که به خود داده‌ها امکان اتصال به خروجی‌ها را می‌دهد، بدون اینکه نیازی به اتصال هش‌ها باشد.

این قابلیت امکان ارتباط بسیار ساده‌تری از مقادیر داده بین کاربران را فراهم می‌کند. موارد استفاده از طرح بهبود شماره 32 کاردانو به شرح زیر است:

• ایجاد یک utxo منفرد با داده برای استفاده در چندین تراکنش بعدی؛ در این حالت تنها یک بار نیاز به پرداخت هزینه ارسال آن است.
• ذخیره برخی اطلاعات در زنجیره.

به عنوان مثال اوراکل می‌تواند با افزودن برخی داده‌های خارج از زنجیره به زنجیره اصلی (main chain) از این کار سود ببرد.

اسکریپت‌های مرجع؛ cip-33 (reference scripts)

وقتی یک خروجی قفل‌شده را با اسکریپت پلوتوس هزینه می‌کنید، باید آن اسکریپت را در تراکنش وارد کنید.

از این رو اندازه اسکریپت‌ها بر اندازه‌ی تراکنش تاثیر می‌گذارند. در نتیجه به طور مستقیم توان عملیاتی کاردانو را تحت تاثیر قرار می‌دهند. اندازه‌ی اسکریپت بزرگ می‌تواند مشکلاتی را برای کاربران ایجاد کند. این مشکلات شامل موارد زیر می‌شوند:

• تراکنش‌های بزرگتر منجر به کارمزدهای بالاتر می‌شود
• اسکریپت‌های بزرگ می‌توانند شامل محدودیت شوند

حتی اگر یک اسکریپت مناسب باشد، ممکن است چندین اسکریپت دیگر نامناسب باشند. این اتفاق به خصوص در زمانی که تراکنش‌های پیچیده بر چند اسکریپت متکی هستند رخ می‌دهد.

cip-33 توانایی ارجاع یک اسکریپت را دارد بدون اینکه نیازی به گنجاندن آن در هر تراکنش باشد. این ویژگی به شدت سهم اسکریپت‌ها را در اندازه تراکنش کاهش می‌دهد.

بازخریدکنندگان تراکنش (transaction redeemers)

دو عنصر مهم در پلوتوس، داده‌ها و بازخریدکنندگان هستند. داده (datum) قطعه‌ای از اطلاعات است که می‌تواند با یک utxo مرتبط باشد و برای حمل اطلاعات وضعیت اسکریپت استفاده می‌شود.

داده‌ها اغلب در ترکیب با یک بازخریدکننده استفاده می‌شوند که مانند یک دستورالعمل یا فرمان به قرارداد است.

با هاردفورک واسیل کاردانو، توسعه‌دهندگان می‌توانند بازخریدکنندگان را برای همه ورودی‌ها ببینند؛ در حالی که پیش از آن تنها امکان مشاهده‌ی ورودی‌هایی که به اسکریپت در حال اجرا منتقل می‌شدند، وجود داشت.

آدرس تغییر وثیقه (collateral change address)

وثیقه اسکریپت (script collateral) ضمانت پولی است که کاربر برای اطمینان از اینکه تراکنشی که از یک قرارداد استفاده می‌کند، قبل از ارائه به اعتبارسنجی‌ها به دقت ساخته و آزمایش‌ شده است.

این ضمانت برای تضمین اینکه گره‌ها برای کارشان در صورت عدم موفقیت مرحله 2 اعتبارسنجی پاداش دریافت کنند، استفاده می‌شود.

مبلغ وثیقه در زمان ساخت تراکنش مشخص می‌شود و برای امکان اجرای اسکریپت روی زنجیره محفوظ است.

در حال حاضر، در شبکه اصلی کاردانو مبلغ وثیقه 150 درصد کارمزد تراکنش تعیین‌شده است و هیچ تغییری در utxo وثیقه ایجاد نمی‌شود. این یعنی اگر یک اسکریپت اعتبارسنجی فاز 2 را انجام ندهد، کاربر dapp تمام وجوه ذخیره‌شده در utxo انتخاب‌شده برای وثیقه را از دست خواهد داد.

هارد فورک واسیل در چنین موقعیتی به توسعه‌دهندگان dapp این امکان را می‌دهد تا آدرس تغییری را برای وثیقه اسکریپت مشخص کنند. در این حالت، اگر اسکریپت در مرحله دوم اعتبارسنجی تایید نشد، فقط مقدار مناسبی از کاربر گرفته می‌شود و وجوه باقیمانده به آدرس تغییر ارائه‌شده ارسال می‌شود.

اجرای vrf منفرد

در کاردانو، تابع تصادفی قابل تایید (verifiable random function) تعیین می‌کند که کدام spo (stake pool operator) بلاک بعدی را ایجاد کند.

قبل از واسیل کاردانو، دو تابع vfr برای اعتبارسنجی یک بلاک اجرا می‌شد. با بهره‌گیری از هارد فورک vasil یکی از این توابع حذف می‌شود، که منجر به اعتبارسنجی سریع‌تر و زمان همگام‌سازی کلی شبکه می‌شود.

هارد فورک واسیل بر قیمت کاردانو چه تاثیری دارد؟

اگر بخواهیم یک جواب سریع به این سوال بدهیم، باید بگوییم از زمان ایجاد هاردفورک واسیل، قیمت کاردانو روند نزولی داشته است، این تغییرات قیمتی را می‌توانید در عکس زیر مشاهده کنید:

اما بعد از پاسخ پرسرعتی که دادیم لازم می‌دانیم چند نکته را در مورد تغییرات قیمت آدا بیان کنیم:

1. اولین و کلی‌ترین نکته که می‌توان آن را به هر دارایی دیگری تعمیم داد، این است که تغییرات قیمت یک دارایی از عوامل متعددی تاثیر می‌گیرد. به همین دلیل نمی‌توان با قطعیت گفت کاهش قیمت آدا الزاما به دلیل هاردفورک واسیل است. (اگر به نمودار توجه کنید، قیمت کاردانو از قبل در یک شیب نزولی بوده است.) همانطور که در صورت افزایش قیمت هم ممکن بود عوامل دیگری دخیل بوده باشند.
2. واسیل چهارمین هاردفورک کاردانو است. پیش از آن هاردفورک‌های آلونزو، مری و شلی هم صورت گرفته بودند. به جز هاردفورک مری، در دو مورد دیگر هم قیمت کاردانو سیر نزولی به خود گرفته بود.
3. همانطور که می‌دانید هاردفورک مجموعه‌ای از بهینه‌سازی‌ها را شامل می‌شود. هاردفورک واسیل هم قرار است کاردانو را بهبود ببخشد، اما این اتفاق ممکن است در مدت زمان طولانی رخ بدهد.

سخن پایانی

هارد فورک واسیل جدیدترین هاردفورک شبکه کاردانو است که در تاریخ 31 شهریور سال 1401 عملی شد. این هاردفورک امکانات زیادی از جمله 3 طرح بهبود برای کاردانو به همراه دارد.

اگرچه تا به حال قیمت کاردانو تاثیر مثبتی از هاردفورک واسیل نگرفته است، باید دید این هارد فورک می‌تواند نظر کاربران بیشتری را به سمت خود جلب کند یا نه؛ در این صورت قطعا قیمت کاردانو هم تحت تاثیر آن افزایش خواهد یافت.

از اینکه تا پایان مقاله هارد فورک واسیل همراه ما بودید، سپاسگزاریم.