پولشویی چیست؟
به فرایندی که در آن درآمدهای حاصل از فعالیت‌های خلافکارانه تمیز می‌شوند تا قانونی به نظر برسند، پولشویی گفته می‌شود. این فرایند اغلب برای از بین بردن هرگونه اثری از فعالیت‌های جنایی و درآمدهای حاصل از قاچاق مواد مخدر و تأمین مالی تروریسم، به کار گرفته می‌شود. این روش دهه‌ها سال است که در بخش سنتی در جریان است و بازار ارزهای رمزنگاری شده نیز از آن مصون نبوده است.
مجرمان غالباً تصور می‌کنند تراکنش‌های بلاک چین ناشناس هستند و امکان پولشویی در این حوزه بسیار راحت است، اما در حقیقت باید گفت بررسی و کشف جریان وجوه با استفاده از ابزارهای تحلیلی امکان‌پذیر است. در این مقاله به مفهوم پولشویی و مبارزه با آن در حوزه ارزهای رمزنگاری شده می‌پردازیم.
رشوه، تحصیل مال نامشروع و … عناوین مختلفی در حوزه جرایم مالی مانند بازار ارزهای دیجیتال هستند. جرایمی که اگر چه همواره کلاهبرداران و متخلفان راهی برای دور زدن قانون و ارتکاب آنها پیدا می‌کنند، اما با توسعه فین‌تک‌ها به تدریج دشوار و دشوارتر می‌شوند. در این مقاله می‌خواهیم ضمن آشنایی بیشتر با مفهوم پولشویی به عنوان یکی از جرایم مشهور مالی به واکاوی آن در حوزه ارزهای رمزنگاری شده بپردازیم.
برای خرید و فروش بیت کوین همین حالا اقدام کنید.
سازوکار پولشویی چیست؟
تبهکاران برای موفقیت در فرآیند پولشویی معمولاً آن را در سه مرحله انجام می‌دهند. آنها ابتدا وجوه دزدی را در یک سیستم مالی قرار می‌دهند و معمولاً آن را به مبالغ کمتری تقسیم کرده تا راحت‌تر بتوانند پنهان شوند. اغلب یک واسطه یا لایه‌ای ایجاد می‌شود تا بین مجرمان و وجوه نامشروع آنها فاصله ایجاد کند. در نهایت، وجوه و منابع مالی که متفرق شده بودند، یکپارچه می‌شوند. به عبارت دیگر پولشویی این امکان را برای مجرمان فراهم می‌کند که وجوه نقد را از طریق جریان‌های درآمدی به ظاهر مشروع یا منابع تمیز پول مجدداً به دست آوردند.
پول‌های فیات غالباً با شیوه اسمورف (smurf) شستشو می‌شوند. در فرایند اسمورف، پول در چندین حساب مختلف و با مقادیر کمتری جابجا می‌شوند. راه‌های رایج انتقال وجه در سطح بین‌المللی، شامل انتقال وجه از طریق صرافی‌ها و یا قاچاقچیان می‌شود. اما مجرمان ممکن است دست به ابتکار عمل‌هایی نیز بزنند و در دارایی‌های دیگری مانند طلا، مشاغل و املاک و مستغلات سرمایه گذاری کنند تا مسیر سرمایه‌ها را مبهم نمایند. آنها در سال‌های اخیر از ارزهای رمزنگاری شده نیز استفاده می‌کنند، اما در صورتی که از طریق ارزهای دیجیتال صورت گیرد، می‌توان جریان چنین پول‌هایی را با استفاده از ابزارهای تجزیه و تحلیل بررسی و کشف کرد.
چرا از ارزهای دیجیتال برای پولشویی استفاده می‌شوند؟
یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده مجرمان از ارزهای دیجیتال فرضیه ناشناس ماندن در تراکنش‌های شبکه بلاک چین است. همچنین مجرمان تمایل دارند که از ویژگی فرامرزی رمزارزها نهایت استفاده را ببرند. به عبارتی، آنها در یک دنیای ایده‌آل، در خارج از کشور دیگر نگران ارزهای خود نیستند.
اما با رشد و توسعه صنعت دارایی‌های مجازی، زمینه برای برداشتن گام‌های مثبت به سمت ایجاد مقررات و نظارت بیشتر بر اقدامات غیرقانونی فراهم شده است. میزان بیت کوین ارسالی و دریافتی توسط نهادهای خلافکار احتمالاً به دلیل مقررات دقیق‌تر و شناسایی مشتریان (kyc) از سال 2017 کاهش یافته است. با این حال، ارزش منتقل شده بر حسب دلار افزایش یافته است که این امر به دلیل افزایش قیمت بیت کوین است.
مجرمان برای پول شویی از طریق ارزهای دیجیتال از چه روشی استفاده می‌کنند؟
مجرمین و تبهکاران تا زمانی می‌توانند به فعالیت‌های خود ادامه دهند که هویت آنها پنهان باقی بماند. بنابراین آنها همه تلاش خود را برای پنهان نگاه داشتن هویت خود می‌کنند و در این مسیر همواره سعی می‌کنند تا از خدماتی استفاده کنند که خواسته (یا ناخواسته) هویت آنها را افشا نکنند.
مجرمانی که قصد پولشویی دارند اغلب مشتری پروپاقرص سرویس‌های پیچیده (mixer services) و دارک‌نت هستند. همچنین، این گروه از مجرمان ترجیح می‌دهند از طریق صرافی‌هایی اقدام کنند که الزامات راستی‌آزمایی کمتری را درخواست می‌کنند. چرا که انجام معاملات و تراکنش‌ها در این بسترها امکان گمنامی بیشتری را برای آنها فراهم می‌آورد.
اما این کار به تدریج سخت و سخت‌تر شده است. زیرا اکثر سامانه‌های مبادلاتی و صرافی‌های ارز دیجیتال تلاش کرده‌اند تا مطابق با استانداردهای شناخت مشتری (kyc) فعالیت کنند. برای مثال، طبق بررسی‌های پلتفرم تحلیلی crystal blockchain، در سال 2020 میلادی تنها 16 درصد از صرافی‌ها در اطلاعات ثبت نامی‌شان، نام کشور خود را ذکر نکرده بودند. با این حال، انتظار می‌رود با تدوین مقررات ارزهای رمزنگاری شده در سطح جهانی و منطقه‌ای، این درصد همچنان کاهش بیشتری داشته باشد.
چگونه می‌توان به کمک ارزهای رمزنگاری شده با پولشویی مبارزه کرد؟
همانطور که از قدیم گفتند پیشگیری بهتر از درمان است. در مورد معاملات ارزهای دیجیتال نیز بهترین روش، نظارت بر معاملات مشکوک بلاک چین است.
یکی از خصوصیت‌های ارزهای رمزنگاری شده این است که تراکنش‌های شفافی دارند. وقتی صحبت از پولشویی به میان می‌آید، همین خصوصیت رمزارزها باعث شده است تا ساختارهای مالی مرتبط با آنها در موقعیت خوبی قرار گیرند. در حالی که جریان تراکنش‌ها در ارزهای سنتی، به محض خروج از شبکه دیگر قابل ردیابی نیستند، اما جریان تراکنش ارزهای رمزنگاری شده کاملا قابل پیگیری می‌باشند.
تراکنش‌های مشکوک بلاک چین را می‌توان با دنبال کردن ارتباطات مستقیم و غیرمستقیم ایجاد شده از طریق آنها پیگیری کرد و منابع وجوه ارزهای رمزنگاری شده که به صورت بالقوه غیرقانونی هستند را مشاهده کرد.
شاید برخی از بلاک چین‌ها خصوصی باشند و به عبارت دیگر ردیابی تراکنش‌های آنها از لحاظ تئوری دشوار باشد، اما بلاک چین‌هایی مانند بیت کوین (btc) یا اتریوم (eth) بسیار شفاف و قابل پیگیری می‌باشند. علاوه بر شبکه‌های بیت کوین و اتریوم، پلتفرم تجزیه و تحلیل کریستال (crystal) به طور خودکار در تمام بلاک چین‌های بزرگ تراکنش‌های رمزارزهایی مانند بیت کوین کش (bitcoin cash)، لایت کوین (litecoin)، تتر (tether) و ریپل (ripple) را رصد می‌کند. همچنین این سایت تجزیه و تحلیل بیش از 1500 توکن erc-20 و بیش از 60 پروتکل دیفای (defi) را نیز رصد می‌کند.
نرم افزار مبارزه با پولشویی برای کسب و کارهای رمزارزی چگونه کار می‌کند؟
همانطور که می‌دانید روزانه تراکنش‌های بسیار زیادی بر بستر بلاکچین (blockchain) و با سرعت بالا انجام می‌شود. در چنین شرایطی اتوماسیون امر مهمی است.
نظارت دستی به دلیل حجم زیاد و گیج کننده غیر عملی است. سرویس‌های تجزیه و تحلیل مانند crystal برای خودکارسازی این فرآیند نظارت با به روزرسانی‌های 24 ساعته در 7 روز هفته کار می‌کنند؛ بنابراین، در صورت مشکوک شدن به موردی می‌توان کسب و کار رمزارزی را (و همچنین بانک‌ها و مؤسسات مالی که مشتریان به وسیله ارزهای رمزنگاری شده معامله می‌کنند) بلافاصله هشدار داد.
دستورالعمل‌هایی که اخیرا توسط گروه ویژه اقدام مالی (fatf) منتشر شده است، نشان می‌دهد که یک سری موارد هشداردهنده وجود دارد که برای جلوگیری از پولشویی باید به آنها توجه کرد. این علائم هشداردهنده که برای مبارزه با فعالیت‌های غیرقانونی است دائما در حال توسعه می‌باشند. همچنین، اطلاعات مربوط به نهادها در اولویت بالایی قرار دارند. الگوی رفتاری در تراکنش‌ها بررسی شده و روابط میان آنها مرتبا بررسی می‌شوند.
نهاد fatf تاکید دارد که عوامل متعددی می‌توانند تخلفات حوزه پولشویی را به وجود آورند و تمامی آنها در کنار هم می‌بایست بررسی شوند. و هیچ کدام از آنها را نباید به صورت جداگانه بررسی کرد.
با در نظر داشتن این تصویر کلی، ارائه‌دهندگان خدمات دارایی‌های مجازی (vasp) باید عوامل ضد پولشویی تعریف شده توسط دولت را در نظر گرفته و به کمک تیم بررسی‌کننده خود تصمیم بگیرند که چه ترکیبی از این عوامل برای نیازهای منحصر به فرد آنها مناسب هستند. ماهیت قابل تنظیم نرم‌افزاری مانند crystal analytics به ارائه‌دهندگان خدمات دارایی‌های مجازی اجازه می‌دهد تا الزامات ضد پولشویی خود را تنظیم کنند.
