ییلد فارمینگ (Yield Farming) چیست؟
ییلد فارمینگ (Yield Farming) یکی از جدیدترین روش‌های کسب درآمد از ارزهای دیجیتال است. بازار ارز دیجیتال، با رشد بی‌سابقه‌ای که طی چند سال اخیر از خود نشان داده پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای درآمدزایی و کسب سود دارد؛ اما همه این سود منتهی به معامله‌گری و سرمایه‌گذاری نمی‌شود و روش‌های دیگری هم برای کسب درآمد از این بازار وجود دارد. یکی از ین روش‌ها، ییلد فارمینگ است به‌زبان ساده، کسب پاداش بابت نگهداری از ارزهای دیجیتال است!
در ادامه این مقاله از همتاپی، بیشتر در‌مورد چیستی ییلد فارمینگ، مزیت‌ها و معایب این روش و همین‌طور امنیت و اعتبار آن خواهیم پرداخت تا بیشتر با آن آشنا شوید. با ما همراه باشید.
ییلد فارمینگ چیست؟
ییلد فارمینگ (Yield Farming) عبارت است از کسب درآمد یا سود از طریق نگهداری داراییهای دیجیتال؛ شما میتوانید به جای این‌که ارزهای دیجیتال را به‌صورت ساده در صرافی‌ها یا کیف پول‌های کریپتویی خود نگه دارید، آن‌ها را وارد فرآیند ییلد فارمینگ کرده و از این طریق به سود برسید.
ییلد فارمینگ، در فارسی به «کشت سود» نیز ترجمه شده چرا‌که از دو کلمه زیر تشکیل شده است:
- ییلد (Yield) – به معنی بازدهی، سود یا پاداشی که دریافت می‌کنید
- فارمینگ (Farming) – به معنی کشت‌کردن پاداش یا روند روبه‌رشد کسب پاداش
شاید بتوان مثال عینی ییلد فارمینگ را حساب‌های سپرده‌گذاری کوتاه‌مدت و بلند‌مدتی در نظر گرفت که هم‌اکنون نیز در سیستم‌های مالی و بانکداری سنتی داریم؛ شما مقداری از داراییهای خود را در یک پلتفرم مالی – همان سیستم بانکی – ذخیره‌سازی کرده و نگهداری می‌کنید و در ازای آن، درصد مشخصی بازدهی یا سود یا پاداش دریافت می‌کنید. ییلد فارمینگ نیز تقریباً مشابه همین ساز‌و‌کار را دارد، اما در سیستم‌های مالی غیر‌متمرکز!
همان‌طور که می‌دانید، یک سیستم مالی غیر‌متمرکز یا یک پروژه دیفای (DeFi) برای این‌که توسعه یافته و هدف‌گذاری‌های خود را محقق کند، به نقدینگی یا لیکوئیدیتی (Liquidity) نیاز دارد. این نقدینگی از کجا تأمین میشود؟ بله… از کاربران دنیای دیفای! کاربران داراییهای رمزنگاری‌شده خود را در اختیار پروژه‌های دیفای قرار می‌دهند و در ازای آن سود دریافت می‌کنند.
پس با یک بازی دو‌سر‌برد روبه‌رو هستیم:
- پروژه‌ای که نقدینگی جمع کرده و رشد میکند و در ازای آن سود پرداخت میکند
- کاربرانی که نقدینگی پروژهها را تأمین کرده و در عین دریافت سود، از پروژهها نیز استفاده می‌کنند
نحوه عملکرد ییلد فارمینگ
نحوه عملکرد ییلد فارمینگ بسیار ساده است. مراحلی که در حالت کلی باید مد نظر داشته باشید از قرارِ زیر خواهند بود:
- یک‌سری از پروژه‌های دیفای که نیاز به نقدینگی دارند اعلام آمادگی برای ییلد فارمینگ می‌کنند
- کاربرانی که داراییهای رمزنگاری‌شده داشته و تمایل به ییلد فارمینگ دارند این پروژهها را پیدا می‌کنند
- کاربران داراییهای خود را در اختیار قرارداد هوشمندی قرار می‌دهند مختص نگهداری و مدیریت ییلد فارمینگ است
- قرارداد هوشمند مورد‌نظر، به‌عنوان رسید یک توکن برای کاربران سپرده‌گذار یا ییلد فارمر ارسال میکند
- کاربران در ازای سپرده‌گذاری یا ییلد فارمینگ خود مقدار مشخصی سود دریافت می‌کنند
- قابلیت برداشت دارایی‌ها یا سود واریزی نیز از طریق توکن رسید میسر است
این، کل فرآیندی است که در ییلد فارمینگ با آن روبه‌رو خواهید بود. اما این‌که هدف از ییلد فارمینگ چیست و چه روش‌هایی برای انجام آن وجود دارد خود یک موضوع مجزا و مهم است.
روش‌های ییلد فارمینگ
در حالت کلی، روش‌های مختلفی برای ییلد فارمینگ وجود دارد؛ اما سه مورد از مهم‌ترین و متداول‌ترین آن‌ها که معمولاً بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
- تأمین نقدینگی (Liquidity Providing)
- سهام‌گذاری یا استیکینگ (Staking)
- وام‌دهی (Lending)
تأمین نقدینگی (Liquidity Providing)
یکی از متداول‌ترین و محبوب‌ترین روش‌های ییلد فارمینگ، تأمین نقدینگی برای پلتفرم‌های معاملاتی غیر‌متمرکز یا پلتفرم‌های دیفای است. تصور کنید یک پلتفرم معاملاتی دیفای مثل صرافی یونی سواپ (Uniswap) را انتخاب کرده و مقداری توکن اتر (ETH) در اختیار آن قرار میدهید.
نکته: توجه داشته باشید که برای ییلد فارمینگ معمولاً از توکن‌های ERC20 شبکه اتریوم استفاده میشود و پاداش‌ها نیز با استفاده از همین توکن‌ها قابل پرداخت است؛ هرچند که طی سال‌های اخیر استفاده از پلتفرم‌های بایننس اسمارت چین (BSC) نیز تا‌حدودی رواج یافته است. برای پرداخت پاداش نیز اغلب از استیبل‌کوین‌هایی مثل دای (DAI)، تتر (USDT)، یو‌اس‌دی کوین (USDC) و بایننس یو‌اس‌دی (BUSD) استفاده میشود.
شما اتر (ETH) خود را در یونی سواپ یا دای (DAI) مبادله می‌کنید. صرافی اتر را از شما گرفته و جایگزین دای در استخر نقدینگی خود میکند و دای را نیز در اختیار شما قرار میدهد. این‌کار:
- برای شما سود در پی دارد که معمولاً می‌توان با جابه‌جایی نقدینگی بین پروتکل‌ها آن را افزایش داد
- برای پلتفرم یونی سواپ نیز نقدینگی بیشتر و قابلیت مبادلات آنی را فراهم میکند
جالب است بدانید که برای پلتفرم‌ها، این نقدینگی به‌قدری اهمیت دارد که ممکن است علاوه بر افزایش سود ییلد فارمینگ و رقابتی‌تر کردن آن، اقدام به ارائه مشوق‌های اقتصادی دیگر نیز بکنند تا شما و سرمایه‌تان را جذب کنند.
سهام‌گذاری یا استیکینگ (Staking)
روش دومی که برای ییلد فارمینگ پیشنهاد میشود، سهام‌گذاری یا استیکینگ است. کافی است یک پروژه بلاکچینی پیدا کنید که با استفاده از سیستم اجماع اثبات سهام (Proof of stake) کار میکند.
مثلاً پروژه سولانا (Solana) را متصور شوید. شما مقداری از توکن‌های خود را نزد پروتکل سولانا گرو می‌گذارید، سیستم یکی از کاربرانی که توکن گذاشته‌اند را انتخاب کرده و کار تأیید بلاک بعدی در بلاکچین را به آن می‌سپارد، و در ازای تأیید بلاک به آن کاربر پاداش میدهد.
طبیعتاً کاربرانی شانس بیشتری برای انتخاب توسط سیستم و دریافت پاداش مورد‌نظر را خواهند داشت که بیشتر سهام‌گذاری یا استیکینگ کرده‌اند.
وام‌دهی (Lending)
در روش وام‌دهی نیز شما توکن‌های خود را در اختیار یک پلتفرم وام‌دهی دیفای قرار میدهید. پلتفرم، داراییهای جذب‌شده را به‌صورت وام در اختیار کاربران خود قرار میدهد و نرخ بهره را نیز بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم میکند.
مقدار اندکی از سودهای دریافتی از کاربران در ازای وام، در اختیار پلتفرم وام‌دهی قرار میگیرد و باقی، به‌نسبت سرمایه یا سپرده‌ای که هر سپرده‌گذار تخصیص داده است بین تأمین‌کننده‌های وام تقسیم میشود.
مزیت‌ها و معایب ییلد فارمینگ
ییلد فارمینگ نیز مانند هر روش کسب درآمد دیگری می‌تواند مزیت‌های زیادی در پی داشته باشد. این روش، روشی نوین است و از این رو می‌تواند پتانسیل خوبی برای علاقه‌مندان در پی داشته باشد، هرچند که در کنار این امر، ممکن است برخی معایب یا ریسک‌ها را نیز به کاربران تحمیل کند. در ادامه، معایب و مزیت‌های ییلد فارمینگ را بررسی می‌کنیم.
مزیت‌های ییلد فارمینگ
- پتانسیل بالای کسب سود از ارزهای دیجیتال بدون نیاز به معامله‌گری
- بهترین روش کسب سود برای کاربرانی که قصد نگهداری طولانی‌مدت توکن‌هایشان را دارند
- رقابتی‌بودن سود ارائه‌شده توسط پلتفرم‌های دیفای به‌ویژه در روش تأمین نقدینگی پلتفرم‌های دیفای
معایب ییلد فارمینگ
- ریسک بالای ییلد فارمینگ به‌ویژه در روش تأمین نقدینگی
- امکان تغییر نرخ بهره به‌ویژه در پلتفرم‌های وام‌دهی که ممکن است به ضرر شما تمام شود
- زیان ناگهانی (Impermanent loss) در روش تأمین نقدینگی به دلیل ریزش یک توکن نسبت به توکن مقابل
- ریسک‌های رگولاتوری و امنیتی که به پلتفرم دیفای مرتبط است و باید حواس‌تان را هنگام انتخاب پلتفرم جمع کنید
- نوسانات بالای قیمت در بازار ارزهای دیجیتال که می‌تواند هم در تأمین نقدینگی و هم استیکینگ دردسرساز شود
- احتمال کلاهبرداری و راگ پول (Rug Poo) توسط پلتفرم دیفای مورد‌نظر که دارایی شما را برداشته و الفرار!
- ریسک‌های امنیتی و سایبری مثل امکان هک قرارداد هوشمند و سرقت دارایی‌ها و غیره…
پس در کنار توجه به سودی که برای ییلد فارمینگ در یک پلتفرم مشخص شده است، لازم است ریسک‌ها و چالش‌های آن را نیز بررسی کرده و با چشم باز برای این نوع کسب سود اقدام کنید.
نحوه محاسبه سود ییلد فارمینگ
نرخ سود ییلد فارمینگ معمولاً به‌صورت سالانه محاسبه شده و برای محاسبه آن نیز از دو معیار زیر استفاده میشود:
- بازده درصدی سالانه (APY)
- نرخ درصدی سالانه (APR)
در‌صورتی‌که از معیار بازده درصدی سالانه (APY) برای محاسبه سود ییلد فارکینگ استفاده شده باشد، سود حاصل از سپرده‌گذاری به سرمایه اولیه اضافه شده و در‌نتیجه بازدهی در بلند‌مدت به‌صورت تعصادی افزایش پیدا میکند. حالتی که به آن اثر کامپاندینگ (Compounding) یا سرمایه‌گذاری مجدد مستقیم سود گفته میشود.
این در حالی است که در‌صور استفاده از نرخ درصدی سالانه (APR)، با یک نرخ بازده ثابت برای سال روبه‌رو هستیم که رقمی مشخص است و سود حاصل تأصری بر آن ندارد.
نکاتی که لازم است در‌خصوص محاسبه نرخ سود ییلد فارمینگ مد نظر داشته باشید عبارتند از:
- صرفاً به اعداد و ارقامی که توسط پلتفرم منتشر میشود اکتفا نکنید و خودتان حساب‌و‌کتاب کنید
- ممکن است برخی از پلتفرم‌ها به‌جای نرخ درصدی سالانه (APR)، از بازده درصدی سالانه (APY) استفاده کنند
- ممکن است نرخ سود نهایی شما در پایان یک سال به‌دلیل نوسانات رمز‌ارزی یا عرضه و تقاضا متغیر باشد
- معیارها و اعداد و ارقام موجود یک پیش‌بینی تخمینی از سود نهایی هستند و قطعی نخواهند بود
بررسی امنیت ییلد فارمینگ
مهم‌ترین نکته‌ای که در‌مورد ییلد فارمینگ وجود دارد این است که این روش کسب درآمد:
- جدید و ناشناخته است
- به‌شدت پیچیده بوده و محاسبات و نحوه عملکرد آن متفاوت است
- از نظارت و چهارچوب‌های رگولاتوری بسیار محدودی برخوردار بوده و به‌شدت آسیب‌پذیر است
در‌واقع، مانند هر فناوری یا دستاورد جدید دیگری، ییلد فارمینگ نیز در کنار پتانسیل بالایی که برای سود دارد، می‌تواند بسیار هم چالش برآنگیز بوده و زمینه‌ساز سوء‌استفاده و کلاهبرداری باشد. به‌ویژه که نظارت و چهارچوب‌های رگولاتوری دقیق، کامل و مدونی هم رای آن وجود ندارد تا کنترل شود.
در کنار این دو مورد، استراتژی‌های سودآورتر ییلد فارمینگ بسیار پیچیده هستند و تنها کاربران ماهر و باتجربه می‌توانند از آن‌ها سر‌در‌آورده و استفاده کنند.
پس:
- اگر ناشی باشید احتمالاً سرمایه خود را از دست میدهید
- امکان این‌که در تله پروژه‌های کلاهبرداری بیفتید بسیار زیاد است
- در صورت از دست رفتن سرمایه به هر دلیل، امکان شکایت و یازیابی سرمایه وجود ندارد
- نوسانات بازار ارزهای دیجیتال می‌تواند سود و سرمایه شما را تهدید کند و باید تحلیل بلد باشید
- و برخی از ریسک‌ها مثل هک، عمل‌نکردن قرارداد هوشمند یا مشکلات نرم‌افزاری و غیره هم کماکان وجود دارند!
بهترین پروژه‌های ییلد فارمینگ
در ادامه، تعدادی از بهترین، امن‌ترین و سودآورترین پروژه‌های ییلد فارمینگ را معرفی می‌کنیم که میتوانید پس از تحقیق و بررسی، روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کنید:
- یونی سواپ (Uniswap) – یک صرافی غیر‌متمرکز ارز دیجیتال برای تأمین نقدینگی
- کرو فایننس (Curve Finance) – یک استخر نقدینگی در اتریوم بر مبنای الگوریتم بازارسازی
- کامپاند (Compound) – یک پروتکل منبع باز برای توسعه‌دهندگان پروژهها و پروتکل‌های دیفای
- آوه (Aave) – یک پروتکل نقدینگی منبع باز که بیشتر برای هدف وام‌دهی مورد استفاده قرار میگیرد
- سینتتیکس (Synthetix) – یک پروتکل سهام‌گذاری مختص داراییهای مصنوعی
- بالانسر (Balancer) – یک پروتکل غیر‌متمرکز تأمین نقدینگی مثل یونی سواپ
در ادامه، توکن‌های پاداش هر یک از پروتکل‌های بالا نیز مشخص شده است:
| پروتکل ییلد فارمینگ | توکن پاداش پروتکل |
| یونی سواپ (Uniswap) | توکن‌های حاکمیت یونی سواپ (UNI) |
| کرو فایننس (Curve Finance) | استیبل‌کوین‌های پرکاربردی مثل دای (DAI) و تتر (USDT) و … |
| کامپاند (Compound) | توکن‌های کامپوند (COMP) |
| آوه (Aave) | توکن‌های آوه (AAVE) |
| سینتتیکس (Synthetix) | توکن سینتتیکس (SNX) یا اتر (ETH) |
| بالانسر (Balancer) | توکن‌ها و استیبل‌کوین‌های مختلف |
جمع‌بندی
ییلد فارمینگ (Yield Farming) عبارت است از کسب درآمد یا سود از طریق نگهداری داراییهای دیجیتال؛ شما میتوانید به جای این‌که ارزهای دیجیتال را به‌صورت ساده در صرافی‌ها یا کیف پول‌های کریپتویی خود نگه دارید، آن‌ها را وارد فرآیند ییلد فارمینگ کرده و از این طریق به سود برسید.
روش‌های مختلفی هم برای این‌کار وجود دارد:
- تأمین نقدینگی (Liquidity Providing)
- سهام‌گذاری یا استیکینگ (Staking)
- وام‌دهی (Lending)
شما میتوانید در هر یک از روش‌های معرفی‌شده که علاقه دارید، پروتکل مورد‌نظر خود را پیدا کرده، سرمایه خود را به آن تزریق کرده و بر اساس دو معیار نرخ درصدی سالانه (APR) یا بازده درصدی سالانه (APY) از آن سود دریافت کنید. کلیه نکات، نحوه محاسبه سود سالانه، جزئیات ییلد فارمینگ به همراه تعدادی از بهترین پروتکل‌های موجود، در متن مقاله پرداخته شده است:
- یونی سواپ (Uniswap)
- کرو فایننس (Curve Finance)
- کامپاند (Compound)
- آوه (Aave)
- سینتتیکس (Synthetix)
- بالانسر (Balancer)
