اثبات ذخیره چیست؟ روشی برای جلوگیری از بحران‌های مالی
اثبات ذخیره چیست؟ برای توضیح بهتر مکانیزم por بهتر است از یک مثال عینی کمک بگیریم. ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که در هنگام خرید تتر به این فکر کنید که آیا شرکت تتر در زمان بحران می‌تواند همه‌ی ارزهای دیجیتال خود را به ارز فیات یا همان دلار تبدیل کرده و به مشتریان بدهد یا نه؟
آنچه که کمک می‌کند تا بتوان جواب این مسئله را داد مکانیزم اثبات ذخیره است. اثبات دارایی در ارزهای دیجیتال به شما کمک می‌کند تا با خیال راحت‌تری نسبت به خرید آن‌ها اقدام کنید. به همین دلیل مطالعه‌ی این مقاله برای هر کس که قصد خرید دارایی‌هایی مثل استیبل کوین‌ها را دارد، مفید است.
با ما در همتاپی همراه باشید تا علاوه بر آشنایی کلی با اثبات ذخیره، با نحوه‌ی حسابرسی، مزایا و محدودیت‌های آن آشنا شوید.
فهرست مطالب
اثبات ذخیره چیست و چرا مهم است؟
اثبات ذخیره (proof of reserve) در امور مالی سنتی عبارت است از سود یک شرکت که برای استفاده در شرایط پیش بینی‌نشده نگهداری می‌شود.
در مقابل و در فضای ارزهای دیجیتال، اثبات ذخیره به حسابرسی مستقلی اشاره دارد که توسط یک شخص ثالث انجام می شود تا تایید کند که واحد مورد حسابرسی دارای ذخیره کافی برای پشتیبانی از موجودی تمام سپرده‌گذاران است.
برای شرکت‌ها و موسساتی که خدمات مربوط به ارزهای دیجیتال را انجام می‌دهند، انجام ممیزی اثبات ذخیره گامی حیاتی در فرآیند نظارتی است.
اثبات ذخیره به مشتریان و عموم مردم اطمینان می‌دهد که متولی به اندازه‌ی کافی نقدینگی دارد. به این ترتیب هر زمان که مشتری بخواهد می‌تواند وجوه خود را برداشت کند. این فرآیند همچنین به شفافیت زایی فضای رمزارزها کمک بسیار زیادی می‌کند.
با توجه به ویژگی‌های مثبتی که گفته شد، حسابرسی اثبات ذخیره به شرکت‌های مشغول در رمزنگاری هم کمک می‌کند. مشتریان با اطمینان از پشتوانه‌ای مطلق، خیلی راحت‌تر دارایی خود را در اختیار چنین شرکت‌هایی قرار می‌دهند.
علاوه بر این از طریق por صرافی‌های متمرکز از سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دیگر منع می‌شوند و خطر کاهش بازدهی دارایی‌های سرمایه‌گذاران شرکت‌ها به حداقل می‌رسد.
حسابرسی اثبات ذخیره یک کمک بزرگ دیگر هم می‌کند، اینکه از احتمال وقوع رخدادهایی مثل آنچه طی سال‌های 2007-2008 جهان را تحت تاثیر قرار داد، پیشگیری می‌کنند.
نمونه‌ی دیگر از اهمیت اثبات ذخیره در جریان سقوط صرافی ftx در سال 2022 نمود پیدا می‌کند.
حالا که از خوبی‌های اثبات ذخیره گفتیم بهتر است کمی هم درباره‌ی شیوه انجام آن توضیح دهیم.
por چگونه انجام می‌شود؟
در این قسمت توضیح می‌دهیم چگونه در 3 مرحله اثبات ذخیره صورت می‌گیرد:
- تایید اینکه شرکت حسابرسی‌شده مالک دارایی‌هایی است که ادعا می‌کنند از طرف مشتری‌های خود کنترل و نگهداری می‌کنند.
- تایید دارایی‌های نگهداری‌شده توسط شرکت حسابرسی‌شده در برابر مقدار دقیق کل دارایی‌های مشتریان به ازای موجودی حساب‌های آن‌ها و برای هریک از دارایی‌های حسابرسی‌شده.
- ساخت و ارائه یک ابزار تایید که به هر مشتری اجازه می‌دهد تا به طور جداگانه تایید کند که موجودی حساب آن‌ها در por گنجانده شده است و نقدینگی برای برداشت آن وجود دارد.
در صنعت ارزهای دیجیتال برای تایید اینکه موجودی مشتری به طور کامل پشتیبانی شده و نقدینگی دارد، از ساختار داده‌ای به نام درخت مرکل استفاده می‌کنند.
توضیح درخت مرکل و راهی برای اثبات ذخیره به مشتری
به زبان ساده درخت مرکل یک ساختار داده‌ای است که با هش کردن مکرر مجموعه‌ای از داده‌ها ساخته می‌شود.
با هر لایه هش، تعداد قطعات داده که آن‌ها را با عنوان برگ‌های مرکل (merkle leaves) می‌شناسیم، به طور تصاعدی کاهش می‌یابد تا در نهایت یک هش واحد که به آن ریشه مرکل (merkle root) می‌گویند و در بالای درخت مرکل قرار دارد باقی بماند.
در زمینه por اعمال درخت مرکل به حسابرس این امکان را می‌دهد که داده‌های موجودی حساب مشتریان را در یک ریشه مرکل و بدون افشای عمومی موجودی حساب هر مشتری جمع‌آوری کند.
به این ترتیب به هر مشتری یک برگ مرکل داده می‌شود که با هش کردن موجودی حساب آن‌ها ساخته شده است. در نتیجه مشتریان می‌توانند بررسی کنند که برگ با همان ریشه مرکلی که آشکار شده بوده، مطابقت دارد یا نه.
هر گونه دستکاری یا ایرادی در موجودی حساب مشتری منجر به تغییری در درخت می‌شود و نهایتا به ریشه مرکل متفاوتی ختم می‌شود.
اگرچه هش کردن یک مقدار کار ساده‌ای است، اما به دست آوردن مقدار یک هش (معکوس آن) بسیار پیچیده است. این قابلیت کمک می‌کند تا حریم خصوصی افراد حفظ شود و هر کس فقط به اثبات ذخیره دارایی خودش دست یابد.
اما چه دارایی‌هایی می‌توانند از روش اثبات ذخیره برای خود استفاده کنند؟
دارایی‌هایی قابل استفاده در اثبات ذخیره
به طور کلی وقتی شرکتی وعده‌ی نقدینگی بالا را برای دارایی‌های خود می‌دهد، اثبات ذخیره به میان می‌آید.
به عبارت دیگر با اثبات ذخیره، شرکت می‌تواند در صورت نیاز دارایی‌ها را برای پوشش برداشت‌ها یا سایر بدهی‌ها بفروشد. از همین رو این دارایی‌ها شامل پول نقد و دارایی‌های دیگر با درآمد ثابت می‌شود.
در فضای ارزهای دیجیتال استیبل کوین‌هایی مثل تتر، usdc و busd که خرید و فروش بالایی دارند از اثبات ذخیره بهره می‌برند.
اثبات ذخیره چه مزایایی دارد؟
اثبات ذخیره علاوه بر اینکه نگهداری دارایی توسط یک صرافی را راستی آزمایی می‌کند، چند مزیت دیگر هم دارد، از جمله:
- راهی برای بررسی صرافی‌ها
شما باید قبل از راه اندازی حساب در پلتفرم صرافی‌های ارزهای دیجیتال، بررسی‌های لازم را انجام دهید. نمای روشنی مثل شهرت و معاملات مالی صرافی می‌تواند به بررسی بهتر کمک کند.
por ابزاری موثر برای به دست آوردن داده‌های مرتبط در مورد نگهداری دارایی‌های مشتری در صرافی‌ها است.
- شفافیت سوابق معاملات
از دیگر مزایای ارائه اثبات ذخیره توسط صرافی‌ها، دسترسی کاربران به سوابق تراکنش‌ها است.
با استفاده از مکانیزم اثبات ذخیره، مشتری‌ها می‌توانند فعالیت‌های خود را نظارت کرده و آگاهانه تصمیم‌گیری کنند.
- بازیابی و تقویت اعتماد کاربران
سقوط صرافی ftx بر اعتماد کاربران به پلتفرم‌های معاملاتی تاثیر منفی گذاشت و ترسی را در دل سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال نشاند. اما با راه حلی مثل اثبات ذخیره، می‌توان به اعتماد دوباره کاربران به صرافی‌ها کمک کرد. این مورد بیشتر از کاربران به نفع صرافی‌ها است.
مزایای اثبات ذخیره را گفتیم، اگرچه این روش بسیار مفید است و به خودی خود عیبی ندارد، اما محدودیت‌های قابل توجهی دارد که باید به آن توجه داشته باشید.
محدودیت‌های اثبات ذخیره چه هستند؟
2 مسئله‌ی مهم در مورد اثبات ذخیره وجود دارد:
- صلاحیت حسابرس
گفتیم که اثبات ذخیره توسط شخص ثالث انجام می‌شود، به همین دلیل نتیجه‌ی کار به صلاحیت حسابرس بستگی دارد. در صورتی که شرکت حسابرس با صرافی همکاری کنند تا موجودی نادرستی اعلام کنند، کاربران متوجه این مسئله نخواهند شد.
- دستکاری موجودی توسط صرافی
ممکن است گاهی صرافی با پیاده کردن برخی کلک‌ها، سعی در فریب دادن حسابرس و کاربران داشته باشد. مثلا این احتمال وجود دارد که صرافی دارایی‌های خود را از جای دیگری قرض گرفته باشد و آن را موجودی متعلق به خود اعلام کند.
اگرچه با وجود محدودیت‌های بیان شده، اثبات ذخیره همچنان به عنوان روشی کارآمد برای اطمینان از کارایی یک صرافی یا پلتفرم معاملاتی است.
آیا همه صرافی‌ها به اثبات ذخیره نیاز دارند؟
صرافی‌های غیر حضانتی که اختیاری بر وجوه مشتریان ندارند، به اثبات ذخیره احتیاجی ندارند.
صرافی‌های حضانتی هم تا این لحظه دستور قطعی مبنی بر استفاده از اثبات ذخیره ندارند، اما با توجه به نکات گفته شده، می‌توان فهمید که por کمک بزرگی به امنیت بیشتر دارایی‌های مشتریان می‌کند.
سخن پایانی
در این مقاله به پرسش por چیست پاسخ دادیم و روش انجام آن را برای کاربران بیان کردیم.
همچنین با بیان مزایای آن مشخص شد اثبات ذخیره هم به نفع مشتری و هم به نفع شرکت‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی ارزهای دیجیتال است.
در صورتی که از اثبات ذخیره استفاده شود، بحران‌هایی مثل آنچه در سال 2007 و 2008 رخ داد تکرار نخواهد شد.
