NFT چیست؟
ان‌اف‌تی (NFT) مخفف عبارت Non-Fungible Token به «معنی توکن غیر مثلی» است. به زبان ساده‌تر، NFT نوعی توکن منحصر به فرد است که شما آن را در یک بلاک چین ایجاد می‌کنید و خودتان صاحبش هستید. NFTها در بلاک چین قابل مشاهده و خرید و فروش‌اند.
تصور کنید یک نقاشی ارزشمند دارید. نسخه‌های زیادی از این نقاشی می‌توانند وجود داشته باشد، اما اصل آن تنها یکی است و ارزش بسیار بیشتری دارد. NFTها هم همینطور هستند. هر NFT، نشان‌دهنده مالکیت یک اثر دیجیتال منحصر به فرد است که نمی‌توان آن را کپی کرد یا جایگزین کرد.
اما NFT فقط یک تصویر نیست. این می‌تواند هر فایل دیجیتالی باشد، از موسیقی و ویدیو گرفته تا توئیت‌ها و حتی بازی‌های ویدیویی. پس با ما همراه باشید تا دریابید که چگونه NFTها در حال تغییر دادن مفهوم مالکیت در دنیای دیجیتال هستند.
آشنایی با مفهوم NFT
ان‌اف‌تی (NFT) مخفف عبارت Non-Fungible Token به «معنی توکن غیر مثلی» است. به زبان ساده‌تر، NFT نوعی توکن منحصربهفرد است که شما آن را در یک بلاک چین ایجاد می‌کنید. توکن‌های غیر مثلی (NFT) مثل یک برچسب یا گواهی مالکیت هستند که تایید می‌کنند صاحب یک دارایی در بلک چین تنها خود شما هستید. این دارایی می‌تواند هر چیزی باشد، از یک اثر هنری دیجیتال گرفته تا یک آهنگ، یک ویدیو، یک توییت، یک آواتار مجازی و حتی یک قطعه زمین در یک بازی آنلاین. برای اینکه بهتر با مفهوم NFT آشنا شوید، فرض کنید که شما یک نقاشی زیبا دارید. شناسنامه دیجیتالی نقاشی شما که کاملا منحصربهفرد است، تایید می‌کند که شما مالک آن هستید و این قابلیت را دارد تا در شبکه‌های بلاک چینی به اشتراک گذاشته شود، همان NFT است.
ویژگی‌های مهم NFTها
در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های NFTها می‌پردازیم:
منحصربه‌فرد‌بودن
- هویت دیجیتال یکتا: هر NFT یک کد شناسایی منحصربهفرد دارد که آن را از سایر NFTها متمایز می‌کند.
- غیرقابل‌کپی‌بودن: نمی‌توان یک NFT را کپی کرد و نسخه دیگری از آن ایجاد نمود.
غیرقابل تقسیم بودن
- یکپارچگی: NFTها را نمی‌توان به واحدهای کوچکتر تقسیم کرد.
- کلکسیون‌های دیجیتال: NFTها برای ایجاد مجموعه‌های دیجیتال ارزشمند، مانند آثار هنری، موسیقی و موارد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
قابل انتقال بودن
- مالکیت قابل اثبات: مالکیت NFTها بر روی بلاکچین ثبت می‌شود و به راحتی قابل ردیابی است.
- بازارهای آنلاین: NFTها را می‌توان در بازارهای آنلاین خرید و فروش کرد.
کمیاب بودن
- عرضه محدود: تعداد NFTهای تولید شده از یک مجموعه خاص معمولاً محدود است.
- ارزش افزوده: کمیابی NFTها به افزایش ارزش آنها کمک می‌کند.
قابلیت برنامه‌نویسی
- هوشمندی: NFTها می‌توانند حاوی کدهای برنامه‌نویسی باشند که به آنها ویژگی‌های خاصی می‌بخشد.
- کاربردهای متنوع: این ویژگی به توسعه دهندگان اجازه می‌دهد تا NFTها را برای کاربردهای مختلفی شخصی‌سازی کنند.
انواع NFT همانطور که اشاره کردیم NFTها دارایی‌های منحصربهفرد هستند و مثل ارزهای دیجیتال همه نمی‌توانند مالکیت بخشی از آنها را داشته باشد. در واقع هر دارایی که به‌صورت توکن‌های غیرمثلی ارائه می‌شود برچسبی‌ست که می‌گوید این دارایی متعلق به یک شخص یا نهادی خاص است و در فضای امن بلاک چین به دیگران معرفی شده‌است. NFTها را بر اساس کاربردهایشان می‌توان به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد:
- هنری: آثار هنری دیجیتال، فیزیکی و حتی تولید شده توسط هوش مصنوعی.
- بازی: آیتم‌های درون بازی، زمین‌های مجازی و شخصیت‌های بازی.
- موسیقی: آهنگ‌ها، آلبوم‌ها و بلیت‌های کنسرت.
- کلکسیون: کارت‌های تجاری دیجیتال، آواتارها و اشیاء فیزیکی منحصر به فرد.
- املاک و مستغلات: املاک مجازی و فیزیکی
- سایر: مدارک هویت، بیمه، سهام و موارد دیگر
تاریخچه توکن‌های غیر مثلی (NFT)
آنچه از گزارشات موجود برگرفته می‌شود نشان می‌دهد که اولین توکن موجود نامش «کوانتوم» بوده و توسط «کوین مک کوی» بر روی بلاک‌چینی به نام «Namecoin» طراحی و توکن‌سازی شد. توکن کونانتوم که در سال ۲۰۱۴ پدیدار شده در سال ۲۰۲۱ فروخته شده است.
ریشه‌های اولیه NFT چه بود؟
با استفاده از آشنایی با پیش درآمدها توکن‌های غیرمثلی می‌توانیم به دید بهتری درباره تاریخچه آنها برسیم. کوین‌های رنگی (Colored Coins) یکی از ریشه‌های اصلی به‌وجودآمدن NFTها بود. اگر این کوین‌ها را نمی‌شناسید باید بگوییم که بیت کوین‌هایی هستند که با یک سری اطلاعات اضافی مثل یک شماره سریال منحصربهفرد از بقیه بیت کوین‌ها متمایز می‌شدند. این محصول جدید در بلاک چین بیت کوین، علاوه بر اینکه به عنوان یکی از قابلیت‌های بیت کوین به حساب می‌آمد، آغازگر پروژه‌های دیگری مثل توکن‌های غیرمثلی بود. یک سال بعد از ایجاد NFT استانداردی جدید روی شبکه اتریوم پیاده‌سازی شد که امکان صدور و مدیریت توکن‌های غیر مثلی را فراهم کرد. این استاندارد نام آشنا (ERC-721) است که مجموعه‌ای از قوانین و قراردادهای هوشمند را شامل می‌شود.
چه نیازی به پیدایش NFTها بود؟
از آنجا که دارایی‌های دیجیتال دیگر محدود به سکه‌های دیجیتال نیستند و می‌توانند هر چیزی مانند آثار ادبی و هنری را شامل شوند، نیاز به مالکیت بر این دارایی‌ها در دنیای دیجیتال یک چالش جدی بود که با ورود توکن‌های غیر مثلی، حل شد. علاوه بر این بستر امن و شفافی برای هنرمندان ایجاد شد تا بتوانند با استفاده از غیر متمرکز‌بودن بلاک چین، آثار خود را معرفی کرده و مالکیت آن را منتقل کنند. در کنار موارد بالا می‌توان به روز رسانی خدمات و قابلیت‌های شبکه‌های ارز دیجیتال و ایجاد فرصت‌های بیشتر سرمایه‌گذاری در آن توسط NFTها هم اشاره کرد. تمام این موارد، فاکتورهایی بودند که ایجاد توکن‌های غیر مثلی را توجیه‌پذیر می‌کنند. جالب است بدانید که در ماه مارس سال ۲۰۲۱ هنرمند مشهوری به‌نام بیپل (Beeple) یکی از آثار خود با نام «هر روز؛ ۵ هزار روز اول» (به انگلیسی: Everydays: The First 5000 Days) را از طریق تبدیل آن به دارایی دیجیتال فروخت. جالب‌تر اینکه بیپل ۱۳ سال برای خلق این اثر هنری زحمت کشیده بود تا کلاژی متشکل از ۵۰۰۰ تصویر که به‌صورت روزانه هر یک را خلق کرده بود (از سال ۲۰۰۷ تا سال ۲۰۲۱) بسازد. او با فروش NFT این اثر ارزشمند توانست حدود 69 میلیون دلار درآمد کسب کند.
همچنین در سال 2021 کالکشن بورد ایپ یات کلاب، یکی از معروف‌ترین کالکشن‌های NFT است که در زمانی راه اندازی شد که بازار در اوج روند گاوی قرارداد. این کالکشن تصویر چند میمون است که به عنوان سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال خیالی نمایش داده می‌شوند که از شدت موفقیت و داشتن ثروت، به بی‌حوصلگی زیادی رسیدند.
NFTها چگونه کار می‌کنند؟
توکن‌های غیر مثلی طی فرآیندی به نام ضرب‌کردن (Minting) ایجاد می‌شوند. در واقع اطلاعات دارایی (هر چیزی که باشد) رمزگذاری شده و روی بلاک چین ذخیره می‌شود. یعنی یک بلاک جدید در شبکه ایجاد می‌شود و بعد از تایید اطلاعاتش توسط اعتبارسنج‌ها، بسته می‌شود. وقتی NFTها ضرب می‌شوند، شناسه‌های منحصر به فردی به هرکدام داده می‌شود که مستقیما به آدرس بلاک چین وصل است و که برای تمام اعضای شبکه قابل مشاهده است. امکان ایجاد NFT در بسیاری از بلاک چین‌ها وجود دارد اما ممکن است NFTهای هر شبکه با نام‌های خاص خودش معرفی شود. مثلا NFT بلاک چین بیت کوین، اردینال Ordinal نام دارد.
غیر مثلی بودن در بلاک چین به چه معناست؟
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چرا به NFTها توکن‌های غیر مثلی می گوییم؟ اصلا چرا این نام برایشان انتخاب شده است؟ در حوزه مالی قابل تعویض بودن (Fungibility) به این معناست که یک واحد از یک دارایی مشخص را بتوان با یک واحد از همان دارایی معاوضه کرد. به عنوان مثال چون ارزش یک دلار با یک دلار برابر است به راحتی می‌توان آنها را با هم عوض کرد بدون اینکه تغییری در میزان ارزش هر کدام ایجاد شود. اما اگر یادتان باشد، در ابتدای مقاله گفتیم که که NFTها دارایی‌های منحصربه‌فردی هستند. در واقع ما نمی‌توانیم یک NFT خاص را که ارزش و مشخصات یکتایی دارد، با یک NFT دیگر عوض کنیم. از این ویژگی می‌توانیم به عنوان مهم‌ترین تفاوت بین ارز دیجیتال و NFT هم یاد کنیم.
چگونه می‌توانیم یک NFT ایجاد کنیم؟
برای ایجاد یک NFT مراحل زیر را به ترتیب طی کنید:
یک دارایی دیجیتال را انتخاب کنید
کنید برای این کار اول نوع دارایی خود را انتخاب کنید. این دارایی می تواند یک فایل صوتی، گرافیکی، نقاشی، آواتار، فیلم کوتاه یا هر چیز دیگری باشد.
دارایی دیجیتال خود را ایجاد کنید
با کمک ابزارهای طراحی مثل فتوشاپ یا ابزارهای آنلاین دیگری که نیاز به دانش فنی زیادی ندارند می‌توانید اثر خود را طراحی کنید. در غیر اینصورت از طریق اسکن کردن دارایی دیجیتال خود آن را به فرمت دیجیتالی تبدیل کنید.
بلاک چین مورد نظر خود را انتخاب کنید
از بین پلتفرم‌های بلاک چین (اتریوم، بایننس، اسمارت چین، پالیگان و..) بلاک چینی که می‌خواهید NFT شما در آن ایجاد شود را انتخاب کنید.
کیف پول ارز دیجیتال بسازید
از بین کیف پول‌های معتبر ارز دیجیتال کیف پولی را نصب کنید که با بلاک چین انتخابی شما سازگار باشد.
ارز بومی بلاک چین خود را تهیه کنید
همانطور که می‌دانید برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها باید از ارز بومی بلاک چین استفاده کنید. برای ایجاد یا انتقال NFT هم داشتن ارز یومی ضروری است. به عنوان مثال اتریوم ارز بومی بلاک چین اتریوم است و برای انجام هر نوع تراکنشی باید کارمزدش را با اتریوم بپردازید.
پرداخت کارمزد تراکنش و انتشار NFT
بعد از ارسال موفقیت‌آمیزNFT به بلاک چین، دارایی شما قابل مشاهده و خرید خواهد بود.
مزایا و معایب NFTها چیست؟
| مزایا | معایب |
| حذف واسطه‌ها و ساده‌تر کردن فرآیند فروش | امکان کپی‌برداری از محتوای دیجیتال NFTها وجود دارد |
| امکان سرمایه گذاری در دارایی‌هایی مثل هنر و موسیقی | به دلیل خاص‌بودن برخی NFTها و کم‌بودن متقاضی، پیداکردن خریدار می‌تواند کار سختی باشد. |
| محافظت از مالکیت دارایی‌ها |
کلام آخر
ظهور NFtها یا همان توکن‌های غیر مثلی یکی از قابلیت‌های وسوسه‌انگیز و کاربردی در دنیای ارزهای دیجیتال بود. این قابلیت مهم توانست با ایجاد نوعی حمایت از هنرمندان و کلسیون‌داران راهی آسان برای معرفی آثارشان و بستری امن برای فروش آنها در اختیارشان قرار دهد. این پایان راه نوآوری‌های دنیای ارزهای دیجیتال نیست و تحول اقتصاد و روش‌های سرمایه‌گذاری همچنان ادامه دارد.
